Skrzyp polny – właściwości i zastosowanie

Skrzyp polny – co to za roślina?

Skrzyp polny to niewielka roślinka, o którą „potykamy się” często w lesie, na łące, a także w ogrodzie, w którym traktowany jest jako pospolity chwast. Pomimo swojej „zwyczajności” i popularności występowania stanowi surowiec leczniczy, od wieków wykorzystywany ze względu na swoje właściwości terapeutyczne.

Wiele milionów lat temu skrzypy porastały kulę ziemską w postaci ogromnych drzewiastych roślin. Tworzyły gęste lasy, które następnie zasiliły pokłady węgla drzewnego, służącego potem jako kopalne źródło energii. Dziś znamy skrzyp jako niewysoką roślinkę zielną, występującą powszechnie na całym niemal świecie.

Łacińska nazwa skrzypu polnego to Equisetum arvense. Słowo „equisetum” oznacza po prostu „koński ogon”. Faktycznie – wysuszone pędy skrzypu, związane w pęczek, mogą przypominać z wyglądu ogon konia. Podobną nazwę nosi ta roślina w języku angielskim: horsetail (dosłownie „koński ogon”). Tymczasem polska nazwa „skrzyp” wzięła się od charakterystycznego odgłosu skrzypienia, jaki wydają pocierane o siebie pędy.

Popularność występowania tej rośliny nie powinna jednak przesłonić nam jej dobroczynnych właściwości terapeutycznych i niezwykle szerokiego spektrum działania. Skrzyp polny stanowi cenny surowiec zielarski. Od wieków zalecany jest przez specjalistów ziołolecznictwa. Za jego cenne właściwości odpowiedzialne są związki czynne obecne w roślinie.

Domowa apteczka ziołowa

Składniki lecznicze w skrzypie polnym

Niepozornie wyglądający skrzyp polny kryje w sobie bogactwo substancji, z których najważniejsze to:

• flawonoidy
• fenolokwasy – między innymi kwas chlorogenowy, związek o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym
• związki mineralne – przede wszystkim pochodne krzemu. To właśnie zawartość krzemu czyni skrzyp polny tak słynnym. Pomimo że nie cała ilość krzemu w skrzypie jest łatwo przyswajalna i wchłaniana przez organizm, to jednak skrzyp został okrzyknięty rośliną o najwyższej zawartości tego pierwiastka wśród wszystkich roślin. Pozostałe związki mineralne to sole glinu, magnezu i potasu; w mniejszych ilościach zawiera żelazo, mangan, kobalt i fosfor
• witamina C
• kwasy organiczne
• fitosterole

Skrzyp polny – właściwości lecznicze i działanie

W związku z obecnością powyższych składników w zielu skrzypu roślina ta wykazuje działanie:

• moczopędne
• przeciwbakteryjnie
• przeciwzapalnie

Działanie moczopędne jest raczej umiarkowane, niezbyt silne. Dlatego skrzyp polny jest bezpiecznym lekiem roślinnym. Nie powoduje bowiem zakłócenia równowagi elektrolitycznej w organizmie (jak np. chemiczne leki diuretyczne). Preparaty ze skrzypem delikatnie nasilają wydalanie moczu, ułatwiają pozbywanie się szkodliwych produktów przemiany materii oraz przepłukują i oczyszczają nerki i drogi moczowe.

Najważniejsze jest jednak jego działanie remineralizujące, czyli dostarczające niezbędnych dla organizmu mikro- i makroelementów. W lecznictwie skrzyp jest wykorzystywany przede wszystkim z tego powodu, że stanowi tak bogate źródło krzemu.

Dlaczego krzem zawarty w skrzypie jest taki ważny i potrzebny?

Krzem to niezbędny pierwiastek, który wykazuje pozytywny wpływ na ważne dla życia procesy biologiczne i wspiera funkcję takich narządów, jak np. serce, nerki czy nadnercza. Działa nie tylko dla zdrowia, lecz również dla urody – krzem jest niezbędny dla pięknego i zdrowego wyglądu naszych włosów, skóry i paznokci.

Nie sposób przecenić dobroczynnego wpływu krzemu na organizm. Zachowanie jego prawidłowego poziomu i stała podaż z zewnątrz są tak istotne, ponieważ jest nam potrzebny – między innymi dlatego, że krzem:

• korzystnie wpływa na kondycję naczyń krwionośnych i wielu ważnych organów wewnętrznych
• zapobiega powstawaniu kamieni w drogach moczowych i wspomaga działanie moczopędne
• zapobiega demineralizacji kości i pomaga w uzupełnianiu potencjalnych ubytków tkanki kostnej (np. w przebiegu takich schorzeń jak osteoporoza)
• odpowiada za prawidłową elastyczność błon śluzowych i całej tkanki łącznej, pomaga utrzymać właściwą ilość kolagenu w strukturach łącznych, w tym w skórze
• utrzymuje elastyczność naskórka i skóry właściwej
• zapobiega starzeniu się skóry, poprawia jej kondycję i funkcje, przywraca skórze świeżość i zdrowy wygląd
• zmniejsza skłonność skóry do przetłuszczania się i zapobiega rozwojowi trądziku
• zapobiega łamliwości i kruchości paznokci
• przeciwdziała wypadaniu włosów, ich przetłuszczaniu się i łupieżowi
• wykazuje delikatne działanie przeciwkrwotoczne – co może mieć związek z jego korzystnym wpływem na stan i elastyczność naczyń krwionośnych
• działa przeciwutleniająco – co redukuje aktywność i ilość wolnych rodników
• działa przeciwdrobnoustrojowo i przeciwzapalnie
• wspomaga gojenie się drobnych urazów skóry, wzmacnia i oczyszcza skórę

Naturalne kosmetyki DIY do włosów. 10 hitów ekologicznej pielęgnacji włosów

Skrzyp polny – na jakie dolegliwości pomaga?

W związku z tak szerokim wpływem skrzypu na organizm jest on najczęściej wykorzystywany w takich przypadłościach, jak między innymi:

• zapalenie pęcherza moczowego – oraz ogólnie dróg moczowych, a także we wszelkich schorzeniach układu moczowego i nerek jako środek pomocniczy i ułatwiający diurezę
• kamica nerek i/lub pęcherza moczowego – w tym przypadku można go stosować również jako środek profilaktyczny, jeśli mamy tendencję do nawracających kamieni nerkowych
• różne stany zapalne dróg moczowych – jeśli obecne jest zmniejszone wydalanie moczu. Pomaga w oczyszczeniu dróg moczowych z zalegających złogów i usunięciu wszelkich czynników patogennych
• schorzenia prostaty – w celu poprawienia odpływu moczu i wspomożenia funkcji tego gruczołu, także w przypadku łagodnego przerostu prostaty
• schorzenia reumatyczne i artretyczne – w których potrzebne jest nasilenie wydalania moczu, głównie ze względu na występujące obrzęki i dolegliwości bólowe
• drobne krwawienia z nosa – można go stosować również zapobiegawczo w celu wzmocnienia ścianek naczyń krwionośnych, jeśli mamy tendencję do nawracających krwotoków z nosa
• nadmierne krwawienia menstruacyjne – w których skrzyp może wykazywać działanie pomocnicze i nieco zmniejszać obfity wyciek miesiączkowy (dowiedz się więcej o zaburzeniach miesiączkowania)
• niewielkie zranienia – skrzyp wspomaga gojenie się drobnych ran i uszkodzeń skóry. Zmniejsza również dolegliwości ze strony guzków krwawniczych (hemoroidów), zwłaszcza łatwo krwawiących
• osteoporoza – przede wszystkim w działaniu profilaktycznym
• dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – skrzyp może łagodzić objawy gastryczne, obecne np. w chorobie wrzodowej żołądka lub dwunastnicy (ma działanie rozkurczowe). Działa też ochronnie na komórki wątroby, chroniąc je przed wpływem wolnych rodników. Wspomaga odtruwanie organizmu i pozbywanie się szkodliwych produktów metabolizmu
• rozmaite schorzenia skóry – w których skrzyp przynosi poprawę funkcji i wyglądu skóry. Dotyczy to zarówno schorzeń ostrych, jak i przewlekłych, jak np. łuszczyca, trądzik, łojotokowe zapalenie skóry, łupież. Preparaty ze skrzypem przydają się przy nadmiernie przetłuszczającej się skórze, ze skłonnością do stanów zapalnych i różnego rodzaju wyprysków; również przy nadpotliwości (w tym potliwości stóp)
• nadmierne wypadanie włosów – a także ich przetłuszczanie się, rozdwajanie i łamliwość
• problemy z paznokciami – gdy paznokcie są łamliwe, rozdwajające się, słabe i miękkie

Jak ujędrnić skórę? 3 sposoby na jędrne ciało

Jak stosować skrzyp polny?

Najbardziej powszechne jest zastosowanie skrzypu w formie suplementów diety. Dostępne są one w postaci kapsułek lub tabletek, w których skrzyp polny występuje samodzielnie lub w towarzystwie innych wyciągów roślinnych. Można również przygotować sobie napar lub odwar z ziela skrzypu polnego luzem lub po prostu zaparzyć herbatkę typu fix.

Napar ze skrzypu polnego

Zalej dwie czubate łyżeczki ziela wrzątkiem, parz pod przykryciem przez około 15 minut, przecedź i pij 2–3 razy dziennie, w zależności od zapotrzebowania.

Odwar ze skrzypu polnego

Dwie czubate łyżki stołowe ziela skrzypu zalej dwiema szklankami wody, doprowadź delikatnie do wrzenia, gotuj pod przykryciem na małym ogniu przez 15 minut, po czym odcedź. Pij ciepły odwar lub stosuj do płukanek zewnętrznych.

Napary i odwary ze skrzypu warto także stosować zewnętrznie jako uzupełnienie kuracji doustnej. Możemy płukać nimi włosy, przecierać skórę, a także moczyć w nich dłonie i stopy.

Skrzyp w homeopatii

Skrzyp znany jest także w homeopatii, chociaż nie ma on tutaj bardzo szerokiego zastosowania. W homeopatii wykorzystuje się jednak inny gatunek skrzypu, jakim jest equisetum hiemale, czyli skrzyp zimowy. Podobnie jak jego krewniak, skrzyp polny, ten gatunek skrzypu jest również bogaty w krzemionkę.

Ma właściwości moczopędne, zatrzymujące krwawienie, wspomaga zasklepianie się ran oraz wspiera procesy mineralizacji.

W homeopatii skrzyp może nas wspomóc przede wszystkim we wszelkiego rodzaju dolegliwościach obecnych w różnych schorzeniach nerek i dróg moczowych. Są to głównie:

• ostre i przewlekłe stany zapalne pęcherza moczowego – przebiegające z bólem podczas oddania moczu i po nim. Towarzyszy temu uczucie ciężaru i pełności pęcherza, nawet po jego opróżnieniu. Może wystąpić kłujący lub piekący ból cewki moczowej, a także głęboki ból w okolicy nerek.
• przewlekłe infekcje dróg moczowych – w których zazwyczaj stosowany jest jako lek pomocniczy i komplementarny z innym rodzajem terapii
• moczenie nocne u dzieci – zwłaszcza ze współistniejącą pobudliwością bólową pęcherza moczowego

Może być pomocny również w takich sytuacjach, jak:

• alergiczne zapalenie spojówek
• niestrawność połączona z nadkwasotą żołądka
• bóle żołądka w przebiegu choroby wrzodowej
• kamica moczowa
• opryszczka

Czy zażywanie skrzypu jest zawsze bezpieczne?

Leki roślinne zazwyczaj wydają nam się bezpieczne i często stosujemy je na własną rękę, podpierając się wiedzą zdobytą z Internetu. Tymczasem są to produkty zawierające wiele różnorodnych związków chemicznych, które wykazują działanie na różne procesy w naszym organizmie. Dlatego powinno się skonsultować ich zażywanie z lekarzem lub farmaceutą, szczególnie jeśli cierpimy na schorzenia o charakterze przewlekłym lub dotyczących ważnych narządów.

Skrzyp polny jest zasadniczo bezpiecznym produktem, lecz pamiętajmy, aby zachować ostrożność w takich przypadkach, jak:

• zaawansowane choroby układu sercowo-naczyniowego
• poważne schorzenia nerek z upośledzoną ich czynnością
• ciąża
• karmienie piersią

Skrzyp może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami nasercowymi oraz preparatami moczopędnymi.

Uwaga! W każdej chorobie o charakterze przewlekłym stosowanie wszelkich leków pomocniczych, w tym preparatów roślinnych, powinno być skonsultowane z lekarzem prowadzącym.