Spis treści
Co to jest gojnik i jak wygląda?
Gojnik (Sideritis scardica), nazywany też szałwią libańską, herbatą górską lub herbatą olimpijską, to roślina jednoroczna z rodziny jaskrowatych. Rośnie na terenach górskich w południowo-wschodniej Europie, głównie na Bałkanach, w Turcji oraz Grecji.
Powietrze na dużych wysokościach jest wolne od zanieczyszczeń, dlatego sięgając po dziko rosnący gojnik, możemy mieć pewność, że jest rośliną bezpieczną. Gojnik osiąga wysokość 30–40 cm, ma drobne żółte kwiatostany przypominające niewielkie szyszki, a jego liście i łodygę pokrywają drobne włoski. Rośnie w dużych skupiskach.
Krwawnik pospolity – właściwości lecznicze i zastosowanie
Gojnik – właściwości i działanie
Legenda głosi, że naparem z gojnika byli pojeni greccy żołnierze wyruszający na wojnę, ponieważ właściwości lecznicze gojnika miały przyspieszać gojenie ran oraz wzmacniać odporność i pomagać w zwalczaniu zakażeń. Jego zalety zdrowotne i smakowe docenili pasterze wypasający owce w wysokich górach, którzy uważali gojnik za panaceum na wszelkie dolegliwości.
Łacińska nazwa gojnika – Sideritis – pochodzi od greckiego sidero, co znaczy „żelazo”. Rzeczywiście gojnik ma w sobie trochę niehemowego żelaza, co może pomóc w walce z niedokrwistością. Ma jednak także wiele innych cennych właściwości odżywczych. Oprócz żelaza zawiera także magnez, cynk, potas, sód i miedź, dlatego napar przygotowany na jego bazie dobrze nawadnia organizm. Warto to wykorzystać przy gorączce lub biegunce, gdy wzrasta ryzyko odwodnienia.
Przede wszystkim gojnik zawiera silne antyoksydanty. Chronią komórki organizmu przed niekorzystnym wpływem nadmiaru wolnych rodników, które „podkręcają” procesy zapalne oraz sprzyjają uszkodzeniom DNA i przyspieszają procesy starzenia. Silne antyoksydacyjne właściwości gojnika sprawiają, że jest chętnie wykorzystywany jako surowiec do produkcji kosmetyków.
Gojnik ma także pozytywny wpływ na procesy poznawcze – poprawia koncentrację, sprzyja lepszemu zapamiętywaniu. Zapewne dlatego regularne picie naparu z gojnika jest zalecane osobom cierpiącym na demencję i chorobę Alzheimera. Sprawdza się także, gdy jesteśmy zmęczeni i potrzebujemy orzeźwienia.
Gojnik (szałwia libańska) zawiera również sporo olejków eterycznych, które mają działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Dlatego picie naparu z gojnika zaleca się między innymi przy bólach gardła, przeziębieniu i grypie, a także stanach zapalnych błony śluzowej żołądka, a nawet chorobie wrzodowej. Ma również wspomagające działanie w leczeniu chorób wątroby. Jego moczopędne właściwości są bardzo korzystne w zakażeniach układu moczowego, chorobach nerek, nadciśnieniu oraz przy skłonnościach do zatrzymywania wody w organizmie.
Gojnik – jak parzyć gojnik?
W sklepach zielarskich można kupić zarówno gojnik zasuszony w całości, jak i rozdrobniony susz. Lepiej wybrać tę pierwszą opcję, ponieważ widząc całą roślinę, łatwiej ocenić jakość surowca.
Gojnik można parzyć solo albo w towarzystwie innych ziół i dodatków. Napar ma żółty kolor, delikatny zapach i lekko gorzkawy smak. Jeśli wyda się wam nieatrakcyjny, do przygotowywania naparu użyjcie dodatków, takich jak np. cytryna, imbir, miód.
Do przygotowania imbryka naparu z gojnika trzeba użyć garść suszu z gojnika. Zalewamy go wodą, która chwilę wcześniej przestała wrzeć (powinna mieć ok. 95 st. C), i odstawiamy do zaparzenia na kilka minut. Napar z gojnika można pić na ciepło lub na zimno.
Zimowa herbatka z gojnika (dobra na przeziębienie)
Składniki:
- garść suszonego gojnika (najlepiej całych roślin, połamanych na kawałki przed zaparzeniem)
- kilka kawałków świeżego imbiru obranego ze skórki
- 2 plastry pomarańczy (wyszoruj wcześniej skórkę i sparz wrzątkiem)
- kilka plasterków suszonego jabłka
- miód do smaku
- sok z połowy cytryny
Wykonanie:
Ziele gojnika wraz z plasterkami imbiru i plastrami pomarańczy umieść w imbryku i zalej wodą w temp. ok. 95 st. C. Po kilku minutach dodaj sok z cytryny i miód do smaku.
Letnia herbatka z gojnika (skutecznie gasi pragnienie)
Składniki:
- garść suszonego gojnika
- kilka listków świeżej mięty
- sok z połowy cytryny
- miód do smaku
- kostki lodu (opcjonalnie)
Wykonanie:
Ziele gojnika wraz z listkami mięty umieść w imbryku i zalej wodą w temp. ok. 95 st. C. Po kilku minutach dodaj sok z cytryny i miód do smaku. Herbatę z gojnika możesz serwować na zimno z kostkami lodu.
Przytulia czepna – właściwości i zastosowanie
Olej z gojnikiem
Gojnik nie jest rośliną oleistą, ale można z niego uzyskać olejowy macerat. W sklepach zielarskich najczęściej można spotkać olej żywokostowy z gojnikiem do stosowania na skórę. Preparat ma działanie przeciwzapalne – może być stosowany na bóle stawów oraz mięśni oraz bolesne skurcze. W takiej sytuacji smarujemy nim bolesne miejsca 2–3 razy na dobę.
Olej z gojnikiem świetnie sprawdza się przy masażu leczniczym. Jest polecany także jako środek łagodzący przy trądziku różowatym, atopowym zapaleniu skóry, łuszczycy, a także odmrożeniach i oparzeniach. Pamiętajmy jednak, że nie wolno go stosować na otwarte rany. Jak najbardziej nadaje się natomiast do pielęgnacji blizn. Należy go intensywnie wmasowywać w bliznę kilka razy dziennie.
Silne działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i odżywcze gojnika sprawia, że olej żywokostowy z gojnikiem dobrze wpływa na stan skóry i włosów. Z powodzeniem można go stosować zamiast kremu na noc. Możemy także zmieszać kilka kropli oleju z kremem, którego właśnie używamy. Sprawdza się także jako regenerujący preparat do wysuszonej i podrażnionej skóry rąk.
Olej z gojnikiem jest też polecany jako naturalny kosmetyk przeciwstarzeniowy oraz środek łagodzący w atopowym zapaleniu skóry, łuszczycy czy podrażnieniach skóry głowy oraz łupieżu. Aby uzyskać efekt odżywczy, warto dodać kilka kropli oleju żywokostowego z gojnikiem do ulubionej odżywki lub maski do włosów.
