Z medycznego punktu widzenia najlepszym wiekiem dla kobiety na zajście w ciążę i rodzenie dzieci jest przedział między 20. a 30. rokiem życia. Jednak coraz więcej kobiet, ze względów osobistych lub zawodowych, odkłada decyzję o macierzyństwie na później, a wiek, w którym rodzą swoje pierwsze dziecko jest coraz wyższy. Z roku na rok rośnie także liczba kobiet decydujących się na dziecko po 40. roku życia. Jakie jest więc prawdopodobieństwo zajścia w ciążę po 40.?
Spis treści
Ciąża po 40. – co na to medycyna?
Lekarze ginekolodzy są świadomi rozbieżności między tzw. wskazaniami biologicznymi a współczesnymi trendami społecznymi i przy wykorzystaniu najnowocześniejszej medycyny i diagnostyki wspierają pragnące dziecka kobiety w dojrzałym wieku w poczęciu i bezpiecznym urodzeniu zdrowego malucha. I w zdecydowanej większości przypadków to się udaje.
Przyszła mama musi jednak liczyć się z tym, że z wiekiem jej szansa na naturalne zajście w ciążę maleje, zaś ryzyko wystąpienia komplikacji w jej trakcie i urodzenia chorego dziecka, rośnie. Z wiekiem zwiększa się także prawdopodobieństwo wystąpienia u niej chorób układu krążenia, nadciśnienia, otyłości i osteoporozy, co z kolei ma wpływ na prawidłowy rozwój dziecka.
Ciąża po 40. może także grozić poronieniem, wadami genetycznymi lub wrodzonymi u dziecka czy przedwczesnym porodem. Wszystkie te zagrożenia budzą strach u przyszłych mam, jednak trzeba zaznaczyć, że mogą się one zdarzyć zawsze, u każdej, nawet bardzo młodej i zdrowej kobiety, z wiekiem jednak prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest większe. Dlatego więc tak ważna jest stała, profesjonalna opieka lekarza, która powinna rozpocząć się już na etapie planowania ciąży.
Ciąża po 40. – jak zajść w ciążę w późnym wieku? Jak się do niej przygotować?
1. Wizyta u ginekologa
Jeśli masz powyżej 40 lat i planujesz zajście w ciążę, wybierz się na wizytę do doświadczonego w prowadzeniu późnych ciąż ginekologa i poinformuj go o swoim zamiarze.
Podczas wywiadu medycznego zostaniesz zapytana między innymi o to, czy i na jakie dolegliwości i choroby przewlekłe cierpisz, czy i jakie przyjmujesz leki, czy planowana ciąża będzie pierwszą, czy też kolejną, kiedy odbyły się poprzednie porody oraz w jaki sposób nastąpiły rozwiązania – siłami natury czy przez cesarskie cięcie.
Na podstawie wywiadu lekarz przepisze ci skierowania na badania, które pozwolą ocenić Twój stan zdrowia pod kątem planowanej ciąży. Jeżeli więc chorujesz na przykład na nadciśnienie, cukrzycę, choroby układu krążenia, masz nadwagę, osteoporozę, choroby nerek, problem z tarczycą, astmą, alergią lub jakąkolwiek inną przewlekłą chorobą, koniecznie poinformuj o tym lekarza. Być może w porozumieniu z twoim lekarzem prowadzącym konieczna będzie zmiana stosowanych dotychczas leków lub ich dawkowania.
Jeżeli nie leczysz się na choroby przewlekłe, ale odczuwasz niezdiagnozowane dotychczas dolegliwości, także zgłoś to podczas wizyty u ginekologa. Może okazać się wskazana dodatkowa diagnostyka i leczenie w porozumieniu ze specjalistą w danej dziedzinie.
Wśród standardowych badań, na które zostaniesz skierowana z pewnością znajdzie się:
- cytologia
- badanie czystości pochwy
- USG transwaginalne
Badanie USG pozwoli ocenić budowę narządu rodnego oraz sprawdzić, czy nie ma w nim np. mięśniaków macicy lub torbieli, które mogą spowodować komplikacje podczas ciąży.
Otrzymasz również skierowanie na badania krwi (sprawdź: jak przygotować się do pobrania krwi), które oprócz podstawowych wskaźników, takich jak morfologia i OB, pozwolą określić także:
- grupę krwi i czynnik Rh (jeśli wcześniej ich nie oznaczałaś)
- poziom glukozy we krwi
- obecność przeciwciał wobec toksoplazmozy, różyczki, ospy wietrznej i cytomegalii
- obecność antygenu HBs (świadczącego o nosicielstwie wirusa żółtaczki wszczepiennej WZW typu B)
- poziom hormonów tarczycy
Szczególnie istotne dla ciebie będą badania poziomu hormonów płciowych FSH, LH, estradiolu, inhibiny B i AMH, ponieważ na ich podstawie określa się stan tzw. rezerwy jajnikowej, czyli liczbę potencjalnie gotowych do zapłodnienia komórek jajowych. Im jest ich więcej, tym większe szanse na zajście w ciążę. Jednak z wiekiem liczba komórek jajowych zdolnych do rozrodu spada, dlatego im więcej masz lat, tym trudniej o poczęcie.
2. Konsultacja u specjalisty
Jeżeli leczysz się na choroby przewlekłe i stale przyjmujesz leki, koniecznie zgłoś się do swojego lekarza prowadzącego i poinformuj go o planowanej ciąży. Jeżeli nie jesteś pod stałą opieką żadnego specjalisty, ale np. masz żylaki, nadwagę lub przeciwnie niedowagę, poważną wadę wzroku albo jakąkolwiek dolegliwość, która może nasilić się w trakcie ciąży, również udaj się wcześniej do specjalisty i skonsultuj z nim swój problem.
3. Przerwanie antykoncepcji hormonalnej
Jeśli stosowałaś antykoncepcję hormonalną lekarz ginekolog zaleci ci w odpowiednim momencie jej przerwanie w celu przywrócenia hormonalnej równowagi organizmu.
4. Wizyta u stomatologa już podczas planowania ciąży
O ile ciąża korzystnie wpływa na stan włosów i cery, to, niestety, nie można tego powiedzieć o zębach. Ich stan często się w tym okresie pogarsza się, przybywa ubytków, rozwijają się stany zapalne przyzębia i błon śluzowych, które mogą mieć negatywny wpływ na płód, a nawet prowadzić do przedwczesnego porodu. Dlatego też bardzo ważne jest, aby skontrolować i wyleczyć wszystkie zęby i choroby jamy ustnej zanim zajdziesz w ciążę.
Stan zębów trzeba kontrolować także podczas ciąży i jeśli to konieczne należy poddać się leczeniu. Stomatolog każdorazowo oceni, który zabieg jest niezbędny, a z którym można zaczekać do rozwiązania. Generalnie niewskazane w czasie całej ciąży, a szczególnie w pierwszym trymestrze, jest prześwietlenie rentgenowskie i znieczulenie miejscowe, które często stosowane są przy leczeniu kanałowym i ekstrakcji. Jeśli zachodzi konieczność usunięcia zęba należy to zrobić, a nie czekać do rozwiązania, ponieważ rozwijający się stan zapalny może być groźny zarówno dla matki, jak i dziecka.
5. Zmiana diety i stylu życia u kobiet planujących ciążę po 40.
Zanim zaczniesz starać się o zajście w ciążę po 40., zadbaj o siebie. Powinnaś być zdrowa i w dobrej kondycji, aby dziewięć miesięcy ciąży po 40. upłynęło bez problemów zdrowotnych i stresów. Szczegółowych wskazówek udzieli ci oczywiście lekarz ginekolog na podstawie zleconych wcześniej wyników badań.
Jeżeli masz dużą nadwagę, może na przykład skierować cię do dietetyka. Wprawdzie na odchudzanie będzie już za późno, ale żywieniowiec przygotuje ci odpowiednio zbilansowaną, zdrową dietę. Jeśli nie masz nadwagi, staraj się nie przytyć przed ciążą, a gdy już w niej będziesz, kontroluj przybieranie na wadze, tak aby pod jej koniec ważyć maksymalnie 15 kilogramów więcej niż przed ciążą.
Przywiązuj wagę do zdrowego odżywiania. Wskazane są lekkostrawne, gotowane posiłki, w tym zupy, warzywa i owoce, jednym słowem produkty bogate w składniki odżywcze, witaminy i minerały.
Ograniczyć, a najlepiej zrezygnować, powinnaś natomiast z:
- cukru i słodyczy
- alkoholu (za wyjątkiem lampki czerwonego wytrawnego wina, która od czasu do czasu jest nawet wskazana)
- przetworzonej żywności
- kofeiny
- nikotyny (sprawdź: jak rzucić palenie)
Poza tym lekarz zaleci ci zapewne przyjmowanie kwasu foliowego, wysypianie się, unikanie stresów, zwolnienie tempa życia i …wzmocnienie kondycji fizycznej. Czeka cię przecież duży wysiłek związany, najpierw w przebyciem ciąży, a następnie urodzeniem dziecka. Najlepszą formą aktywności fizycznej w tym okresie są:
- spacery
- pływanie
- gimnastyka i joga (w wydaniu łagodnym, wzmacniającym i relaksującym, ale nie siłowym i dynamicznym)
No i najważniejsze – myśl pozytywnie!
6. Próby naturalnego zajścia w ciążę po 40.
W przypadku młodszych rodziców, do ok. 35 roku życia, którzy starają się o dziecko, diagnostykę w kierunku poznania przyczyny niepłodności rozpoczyna się po roku nieudanych prób zajścia w ciążę. Jeśli rodzice są w starszym wieku, w tym kobieta ma powyżej 35 lat, nie można czekać tak długo na rozpoczęcie diagnostyki.
Jeżeli po sześciu cyklach starań o ciążę nie dochodzi do zapłodnienia, lekarze ginekolodzy zachęcają pary do zgłoszenia się do wyspecjalizowanego ośrodka leczenia niepłodności (sprawdź: jak często uprawiać seks, aby zajść w ciążę i kiedy najwcześniej zrobić test ciążowy), aby jak najszybciej rozpocząć diagnostykę i leczenie.
7. Diagnostyka i leczenie niepłodności
Aby maksymalnie przyspieszyć diagnostykę, do kliniki leczenia niepłodności powinni zgłosić się od razu obydwoje przyszli rodzice wraz z wynikami badań, które wcześniej zostały przeprowadzone. Każdemu z nich zlecone zostaną badania, które pozwolą na ocenę stanu ich płodności, zdiagnozowanie przyczyny trudności z poczęciem dziecka oraz podjęcie indywidualnie dopasowanych metod leczenia.
Przyszły ojciec w pierwszej kolejności kierowany jest zwykle na badanie nasienia (sprawdź: niepłodność u mężczyzn), natomiast diagnostyka przyszłej mamy może obejmować np. sprawdzenie rezerwy jajnikowej, owulacji, badanie drożności jajowodów, badania hormonalne i genetyczne (te ostatnie zalecane są także mężczyznom). Na ich podstawie lekarz podejmuje decyzję o dalszym postępowaniu.
Czasami wystarczy zastosowanie podstawowych metod jak terapia hormonalna, jednak w wielu przypadkach z uwagi na niską rezerwę jajnikową oraz nieprawidłową jakość komórek jajowych rozważa się od razu zapłodnienie pozaustrojowe.
Kobietom, chcącym zajść w ciążę po 40-tym roku życia zaleca się – w ramach procedury in vitro – przeprowadzenie dodatkowo badań genetycznych zarodków (tzw. diagnostyka preimplantacyjna). Taka analiza DNA pozwala na ograniczenie ryzyka wystąpienia u płodu wad genetycznych. W przypadku dojrzałych mam jest ono istotnie podwyższone.
Zbadanie zarodków i podanie do macicy tylko tych, u których nie stwierdzono nieprawidłowości, znacznie zwiększa szansę na ciążę po 40. i urodzenie zdrowego malucha. Chociaż poczęcie dziecka w dojrzałym wieku może być trudniejsze, współczesna medycyna zna wiele rozwiązań, które mogą pomóc spełnić marzenia o macierzyństwie. Stosowane są dodatkowe procedury, a metody dopasowywane są do indywidualnych potrzeb pacjentki.
O tym jak najlepiej zadbać o siebie podczas ciąży, dowiesz się z książki Doroty Mirskiej-Królikowskiej CUDowne 9 miesięcy.
