Rumianek (Chamomilla recutita) to roślina rodziny astrowatych (Asteraceae) pochodząca z południowej i wschodniej Europy oraz Azji Mniejszej. W Polsce pospolicie rośnie na łąkach i nieużytkach, oraz – ze względu na spore zainteresowanie jego właściwościami – jest uprawiana na plantacjach. Suszony kwiat rumianku zawiera sporo terpenoidów i flawonoidów, dzięki czemu działa przeciwzapalnie i przeciwskurczowo, jest więc szeroko stosowany, zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie.
Uwaga, łatwo go pomylić!
Kwiat rumianku jest podobny do stokrotki, margerytki i złocienia maruny. Są to jednak zupełnie inne rośliny, nieposiadające właściwości leczniczych. Żeby rozpoznać rumianek, najlepiej rozetrzeć jego kwiat w dłoniach i powąchać – ma charakterystyczny, lekko gorzkawy zapach, którego nie da się pomylić z innym. Rumianek pospolity ma też pierzaste listki podobne do koperku. Jeśli jednak nie mamy pewności, lepiej nie zbierać go samodzielnie, zwłaszcza jeśli ma być stosowany przez kobietę w ciąży lub karmiącą piersią.
Spis treści
Rumianek w ciąży – czy jest bezpieczny?
Rumianek jest jedną z najstarszych i najlepiej przebadanych roślin leczniczych. Amerykańska organizacja FDA (Food and Drug Administration) nadała mu symbol GRAS, co jest skrótem od generally recognized as safe. Według klasyfikacji ESCOP (Europejskiej Spółdzielni Naukowej ds. Fitoterapii) koszyczek rumianku zaliczany jest do kategorii A, czyli do grupy surowców roślinnych, które można stosować w czasie ciąży.
Większość ginekologów zaleca jednak ostrożne jego spożywanie i ograniczanie się do jednej filiżanki dziennie. Lekarze radzą, aby sięgać po zioła pochodzące ze sprawdzonych źródeł, z kontrolowanych plantacji, kupować w sklepach zielarskich. Przeciwwskazaniem do stosowania rumianku jest alergia na rośliny z rodziny astrowatych.
Na co pomaga rumianek w ciąży?
Dzięki bogactwu substancji aktywnych rumianek może być stosowany pomocniczo w wielu przypadkach. Będąc w ciąży, warto pamiętać o nim, jeśli pojawią się dolegliwości:
- pokarmowe – rumianek działa łagodnie przeciwskurczowo i rozluźniająco, przyspiesza wydzielanie enzymów trawiennych, przyda się więc do łagodzenia typowych ciążowych kłopotów, takich jak nudności czy zaparcia
- nerwowe – zioło działa tonizująco w stanach napięć emocjonalnych i w trudnościach z zasypianiem
- dermatologiczne – kwiaty rumianku zawierają od 1% do 2% olejków lotnych (np. alfa-bisabolol, tlenek alfa-bisabololu, matrycynę przekształcaną w chamazulen). Mogą być stosowane jako miejscowe środki przeciwzapalne, bo flawonoidy i olejki eteryczne z rumianku wnikają do głębszych warstw skóry [1]. Stosowane w formie okładów przyspieszają gojenie się ran. W sposób bezpieczny łagodzą podrażnienia skóry i są naturalnym środkiem odkażającym.
- ginekologiczne – stosowanie okładów z rumianku łagodzi podrażnienia miejsc intymnych. Rumianek działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie. Z kolei napary wypijane w okresie okołoporodowym mogą stymulować przebieg porodu, zwłaszcza gdy jego termin minął [2]. Pić rumianek warto też w okresie laktacji.
Rumianek na nudności
Po rumianek warto sięgać już na początku ciąży, gdy pojawiają się jej najbardziej znane objawy, czyli poranne mdłości. Napar sprawdzi się jako delikatny środek łagodzący, a także przeciwdziałający pojawianiu się wymiotów. Pity między posiłkami w sposób naturalny pomoże uregulować pracę układu pokarmowego.
Rumianek na zaparcia
Napar rumiankowy przyda się także przy innym częstym problemie przyszłych mam: kłopotach z wypróżnianiem. Ma je nawet 50% kobiet w ciąży. Zaparcia w tym okresie najczęściej wynikają ze zmian hormonalnych, przez które zmniejsza się aktywność układu trawiennego, w tym jelit. Picie rumianku łagodnie stymuluje je do pracy, przyspiesza ich perystaltykę, pobudza wydzielanie soków trawiennych bez skutków ubocznych.
Rumianek na hemoroidy
Hemoroidy, czyli żylaki odbytu, bywają kłopotliwym, ale też bolesnym schorzeniem. W ciąży najczęściej pojawiają się w II i III trymestrze, a ich obecność może się jeszcze nasilić po porodzie. Poza preparatami zaleconymi przez lekarza warto dodatkowo stosować nasiadówki z naparu rumiankowego lub przemywać nim bolesne miejsca. Rumianek załagodzi podrażnienia, zadziała ściągająco, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie.
Rumianek przy zapaleniu pęcherza
Każda infekcja miejsc intymnych w czasie ciąży powinna być skonsultowana z ginekologiem. Oprócz środków zaleconych przez lekarza dobrze też sięgać po rumianek do picia, a także stosować go zewnętrznie. Wypijanie rumiankowego naparu zadziała moczopędnie (dzięki czemu usprawni się wydalanie bakterii z organizmu), a także detoksykująco i przeciwzapalnie, co przyspieszy proces zdrowienia.
Z lekarzem prowadzącym ciążę warto omówić wzmocnienie kuracji nasiadówkami. W tym celu zaparzamy 2–3 torebki herbaty rumiankowej i dolewamy ją do ciepłej wody. W tak przygotowanej ciepłej (nie gorącej!) kąpieli siadamy na ok. 15 minut. Rumianku możemy używać także do podmywania się w przypadku różnych kobiecych problemów intymnych, takich jak upławy, zapalenie pochwy i sromu. Ziołowy napar pomoże załagodzić świąd i obrzęk. Zadziała ściągająco, przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i łagodząco.
Rumianek na kłopoty ze snem
Picie rumianku działa uspokajająco, zioło to jest więc powszechnie stosowane jako łagodny środek nasenny. Jest to zasługa działania jednego z zawartych w nim flawonoidów, apigeniny. Picie rumianku działa wyciszająco, a nowe badania pokazują, że również przeciwlękowo [3]. Warto o nim pamiętać w okresach wzmożonej pobudliwości i niepokojów.
Szklankę naparu dobrze wypić do kolacji lub pół godziny przed snem – pomoże się rozluźnić i szybciej zasnąć. Może też wpłynąć korzystnie na jakość i długość snu. Dobrym pomysłem jest też sięganie po rumiankowy olejek eteryczny – wdychanie jego zapachu lub dodawanie kilku kropli do wieczornej kapieli.
Rumianek w okresie karmienia piersią
Za mało jest badań, żeby potwierdzić, że rumianek pomaga na pobudzenie laktacji. Warto jednak po niego sięgać – jak i po inne ziołowe napary – ze względu na właściwości nawadniające, ważne w okresie karmienia piersią. O rumianku warto przypomnieć sobie, jeśli pojawi się inny kłopot młodych mam: stan zapalny sutków, ich zranienie, owrzodzenie. Zewnętrznie stosowane okłady z naparu rumianku przyspieszą gojenie się skóry i przyniosą ulgę w bólu.
Konsultacja: dr n. med. Tadeusz Oleszczuk, ginekolog położnik
Źródła:
- Srivastava, J. K., Shankar, E., Gupta, S. (2010). Chamomile: A herbal medicine of the past with bright future. Molecular Medicine Reports, 3(6), 895–901. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2995283/
- Gholami, F., Neisani Samani, L., Kashanian, M., Naseri, M., Hosseini, A. F., Hashemi Nejad, S. A. (2016). Onset of Labor in Post-Term Pregnancy by Chamomile. Iranian Red Crescent Medical Journal, 18(11), e19871. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28210497/
- Amsterdam, J. D., Li, Y., Soeller, I., Rockwell, K., Mao, J. J., Shults, J. (2009). A randomized, double-blind, placebo-controlled trial of oral Matricaria recutita (chamomile) extract therapy for generalized anxiety disorder. Journal of Clinical Psychopharmacology, 29(4), 378–382. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3600416/
