Spis treści
Klątwa dobrobytu
Dzisiejsza codzienność dziecka wygląda zupełnie inaczej niż kilkanaście lat temu. Żyjemy w czasach dobrobytu i dostatku. Nigdy wcześniej w historii ludzkości nie mieliśmy tak dużego dostępu do dóbr materialnych, edukacji, opieki zdrowotnej i rozrywek. Nasze dzieci cieszą się dużą ilością zabawek, placów zabaw i mogą korzystać z zajęć organizowanych.
Paradoksalnie, obserwujemy rosnącą liczbę zaburzeń dziecięcych, takich jak depresje, stany lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Według raportu NFZ opublikowanego w 2020 roku liczba pacjentów chorych na depresję w wieku 0–17 lat wzrosła aż o 145 proc. w porównaniu do 2013 roku [1].
Rosnąca liczba dzieci chorujących na depresję wynika między innymi z tego, że w tym komfortowym świecie łatwo jest zatracić podstawowe wartości i uczucia. Mowa tu o wdzięczności, szacunku do przedmiotów, pozytywnym myśleniu i akceptacji tego, co mamy.
Dzieciom jest dodatkowo trudniej, ponieważ nie znają innego świata, a wdzięczność, szacunek i pozytywne myślenie muszą dopiero wypracować. Jako rodzice możemy im w tym pomóc i wspierać je w tej drodze. Dzięki temu zdobędą podwaliny do szczęśliwego życia, pełnego dobrostanu i spokoju.
Usłyszeć dziecko na czas
Dlaczego warto rozwijać wdzięczność u dzieci?
Poczucie wdzięczności warto rozwijać już od najmłodszych lat. We wczesnym okresie dzieciństwa tworzą się nawyki, które pozostają z nami na całe życie. Wdzięczność, rozumiana jako emocja oraz nastawienie, jest głównym składnikiem szczęśliwego życia. Jeden z czołowych naukowców badających ten temat, profesor psychologii Robert Emmons, w swoich badaniach wykazał, że praktykowanie wdzięczności zwiększa poczucie szczęścia aż o 25 proc. [2].
Dziecko, które nauczyło się dostrzegać dobro i codziennie dziękuje za otaczający je świat, w przyszłości będzie lepiej radziło sobie z trudnymi sytuacjami. Będzie bardziej odporne na stres u dzieci i wyzwania współczesnego świata.
Umiejętność bycia wdzięcznym daje wiele korzyści – między innymi:
- uczy pozytywnego myślenia
- przynosi spokój wewnętrzny
- poprawia samopoczucie fizyczne i psychiczne
- zmniejsza lęki i zaburzenia nerwicowe
- ułatwia nawiązywanie trwałych relacji społecznych
- pomaga w radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami
- niweluje negatywne skutki stresu
- podnosi subiektywne poczucie dobrostanu
Wdzięczności trzeba się nauczyć
Jako ludzie, ewolucyjnie, jesteśmy tak skonstruowani, że łatwiej przychodzi nam dostrzeganie negatywnych aspektów sytuacji niż pozytywnych. Za dawnych czasów, aby przetrwać, niezbędna była umiejętność przewidywania niebezpieczeństwa. Człowiek, który szedł na polowanie, musiał rozglądać się dookoła, szukając wszystkiego, co mogło być dla niego śmiertelnym zagrożeniem. Tylko dzięki temu mógł szybko reagować i uratować swoje życie.
Pomimo że w dzisiejszym świecie nie musimy codziennie rozglądać się za zagrożeniami, to ten mechanizm nadal kieruje naszym zachowaniem. Wniosek jest jeden – wdzięczności trzeba się nauczyć. Jest wiele sposobów na wprowadzenie jej do swojej codzienności. Bez względu na to, ile lat ma nasze dziecko, możemy zakotwiczyć w nim głębokie poczucie wdzięczności i akceptacji do wszystkiego, co je spotyka.
Mindfulness dla dzieci – na czym polega trening uważności dla dzieci?
Sposoby na rozwijanie wdzięczności u dzieci
Nie wystarczy tłumaczenie dziecku, że dziękowanie jest bardzo ważne. Umysł malucha funkcjonuje zupełnie inaczej niż u osoby dorosłej. Dzieci cechują się większą impulsywnością, nie potrafią dostrzegać głębszego znaczenia konkretnych sytuacji – do tego potrzebna jest zdolność do abstrakcyjnego myślenia, która w wieku przedszkolnym dopiero się kształtuje.
Najlepszym sposobem na nauczenie dziecka wdzięczności jest dawanie przykładu swoim zachowaniem. Codzienne życie pełne wdzięczności zaczyna się więc od rodzica. To właśnie rodzice i opiekunowie są pierwszymi i najważniejszymi nauczycielami. Czy tego chcemy, czy nie, dzieci biorą z nas przykład na podstawie wszystkiego, co robimy. Jeśli nasza codzienność przepełniona jest narzekaniem i negatywnym myśleniem, to zaszczepimy ten wzór u swoich pociech. I odwrotnie. Szukanie we wszystkim pozytywnych aspektów przyczyni się do rozwijania pozytywnego myślenia u dzieci.
O czym warto pamiętać, ucząc dziecko wdzięczności?
- dzieci naśladują rodziców
- dzieci najlepiej uczą się poprzez zabawę
- nauka musi być przyjemna i dobrowolna
- liczy się systematyczność
Ćwiczenia relaksacyjne dla dzieci, czyli jak pomóc maluchom wyciszyć emocje
7 pomysłów na to, jak nauczyć dziecko wdzięczności
Każde dziecko jest inne, dlatego wybór zabaw i praktyk warto dostosować do indywidualnych potrzeb malucha. Trzeba jednak pamiętać, by wdzięczność praktykować codziennie. Tylko w ten sposób zakotwiczymy nowy nawyk.
1. Słoik wdzięczności
To jedno z najbardziej popularnych ćwiczeń uczących dzieci wdzięczności. Polega ono na tym, aby codziennie wrzucać do słoika karteczki z opisanymi sytuacjami, za które jesteśmy wdzięczni.
Aby to ćwiczenie było bardziej przyjazne dla dziecka, warto wspólnie zrobić piękny, kolorowy słoik. Maluszek może okleić go ulubionymi naklejkami lub kamyczkami. Zamiast napisów mogą być rysunki. Słoik wdzięczności przynosi mnóstwo zabawy, radości, pomaga w nawiązaniu głębokich relacji i przede wszystkim uczy pozytywnego myślenia.
2. Magiczne słowa
Wdzięczność można wyrażać wszędzie i o każdej porze dzięki magicznym słowom. Warto wcześniej na wielkiej kartce papieru napisać, jakie słowa są magiczne. Mogą to być: DZIĘKUJĘ, CIESZĘ SIĘ, CZUJĘ WDZIĘCZNOŚĆ, UŚMIECHAM SIĘ. Cała zabawa polega na tym, aby jak najczęściej w ciągu dnia używać tych słów. Przykładowo: „Jestem wdzięczna za słońce”, „Dziękuję, że zrobiłaś mi śniadanie”, „Uśmiecham się, kiedy widzę pieska”.
3. Dziennik wdzięczności dla dziecka
Idealnie by było, gdyby każdy w rodzinie miał swój własny dziennik wdzięczności, w którym codziennie zapisywałby trzy rzeczy, za które jest wdzięczny. Przykładowo: „Jestem wdzięczny za nogi, które mam, bo mogę biegać”, „Jestem wdzięczna za to, że mam piękne włosy i mogę je zaplatać w warkocz”. Młodsze dzieci zamiast pisania mogą rysować. Taki dziennik jest również dobrym pretekstem do głębokiej i wartościowej rozmowy na temat tego, co jest w życiu ważne.
Jak nauczyć dziecko pozytywnego myślenia?
4. Pozytywne podsumowanie dnia
Forma podsumowania dnia zależy od rodziny i indywidualnych upodobań. Jest mnóstwo pomysłów, dzięki którym takie podsumowania są atrakcyjne również dla dzieci.
Podsumowanie może mieć charakter wielkiego rysunku, który wspólnie wykonuje cała rodzina. Może mieć także formę wieczornego rytuału. Ważne jest to, by robić to codziennie. Dzięki temu stworzymy nawyk, by przez cały dzień wyszukiwać i zapamiętywać wszystko to, co dobrego nas spotyka.
5. Zabawa w dziękowanie
Ta zabawa świetnie sprawdzi się u dzieci w wieku przedszkolnym. Siadamy na podłodze i po kolei dziękujemy każdej części ciała. Koniecznie trzeba dodać przyczynę wdzięczności. Przykładowo: „Dziękuję tobie, rączko, że jesteś, bo mogę rysować piękne obrazki”, „Dziękuję wam, moje kochane zęby, że mogę ugryźć pyszne jabłuszko” itd. Taką zabawę można rozszerzyć również na przedmioty codziennego użytku.
6. Literatura dziecięca
Wspólne czytanie książek to rytuał wielu rodziców. Obecnie na rynku jest wiele publikacji, które przybliżają temat wdzięczności, uważności i szacunku do tego, co posiadamy. Wiodąca prym publikacja Eline Snel Uważność i spokój Żabki pozwala dzieciom „zatrzymać” się w codziennym pędzie i dostrzec to, co jest naprawdę ważne. Warto więc przybliżać dziecku ten temat z różnych perspektyw.
7. Listy dziękczynne
Pisanie listów z podziękowaniami istotnie podwyższa poczucie szczęścia i dobrostanu [3]. Guru psychologii pozytywnej Martin Seligman udowodnił to w swoich licznych badaniach. Warto więc raz na jakiś czas usiąść z dzieckiem i napisać wspólny list do bliskiej osoby z podziękowaniami za to, że jest. Dzięki temu uczymy dziecko nie tylko wdzięczności, ale i rozwijamy inteligencję emocjonalną.
Wdzięczność może towarzyszyć naszym dzieciom każdego dnia. Nawet najmłodsi mogą rozwijać w sobie tę umiejętność. Przynosi ona wiele korzyści, nie tylko dzieciom, ale i całej rodzinie. Jeśli teraz zakotwiczymy u naszych pociech nawyk dziękowania, na pewno znacznie przyczyni się to do stworzenia szczęśliwego i spełnionego życia.
Bajki dla dzieci – czytajcie je wspólnie z najmłodszymi
Źródła:
- NFZ (2020). NFZ o zdrowiu. Depresja. Warszawa: Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia. Pobrano z: https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-depresja
- Emmons, R.A., McCullough, M.E. (2003). Counting blessings versus burdens: an experimental investigation of gratitude and subjective well-being in daily life. Journal of Personality and Social Psychology, 84(2), 377– Pobrano z: https://www.researchgate.net/publication/10900879_Counting_Blessings_Versus_Burdens_An_Experimental_Investigation_of_Gratitude_and_Subjective_Well-Being_in_Daily_Life
- Seligman, M.E.P., Steen, T.A., Park, N., Peterson, Ch. (2005). Positive psychology progress: empirical validation of interventions. The American Psychologist, 60(5), 410–421. Pobrano z: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16045394/
