Próchnica wywoływana jest przez bakterie Streptococcus mutans, żyjące w jamie ustnej. Jej najczęstszymi przyczynami są niewystarczająca higiena oraz nieodpowiednia dieta. Aby zapobiec rozwojowi próchnicy u dzieci lub zahamować jej rozwój, wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad, które z czasem powinny stać się dobrymi nawykami. O rady poprosiliśmy stomatologa dziecięcego, Annę Pachutę.
Spis treści
Jak rozpoznać początki próchnicy u dzieci?
Rozpoznanie próchnicy u małych dzieci nie jest sprawą łatwą. Naszą czujność powinna wzbudzać każda zmiana na szkliwie mleczaka, widoczna po dokładnym umyciu ząbków. – Pierwszym alarmującym sygnałem dla rodzica powinna być zmiana koloru zęba – mówi lekarz stomatolog Anna Pachuta. – Plamka niekoniecznie musi być od razu czarna, może być też żółta bądź biała. Uwagę powinno zwrócić również matowienie i chropowatość szkliwa. Przy takich objawach należy niezwłocznie udać się do stomatologa.
Wiemy, jak stresujące potrafią być takie wizyty, dlatego nie straszmy dzieci dentystą. Postarajmy się przygotować malucha do wizyty w gabinecie, spokojnie wytłumaczyć, na czym będzie polegała, przekonać go, że to ważne dla zdrowia. Najgorsze, co można mówić małym dzieciom, to „myj zęby, bo inaczej czeka cię dentysta”. Taką narracją wzbudzamy w nich strach przed lekarzem, a bardzo ważne jest, żeby te wizyty nie kojarzyły się źle.
Czy próchnicę zębów mlecznych trzeba leczyć?
Odpowiedź nie jest zaskakująca – oczywiście, że tak. Co więcej, leczenia próchnicy zębów u najmłodszych dzieci nie należy odkładać w czasie. Nieleczona próchnica może doprowadzić do innych schorzeń. Ból i dyskomfort przy jedzeniu to tylko niektóre z nieprzyjemności, jakie może odczuwać dziecko.
– Próchnica w zębach mlecznych może doprowadzić do stanu zapalnego miazgi, który jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia całego organizmu i może mieć negatywny wpływ na zęby stałe – tłumaczy Anna Pachuta. – Nieleczona próchnica zębów mlecznych naraża małych pacjentów na duże dolegliwości bólowe. W ostateczności może nawet doprowadzić do ekstrakcji, czyli usunięcia zębów. Nierzadko w swojej pracy słyszę od rodziców: „Po co leczyć zęby mleczne? W końcu i tak wypadną albo najwyżej je wyrwiemy”. W tym miejscu muszę zaznaczyć, że ekstrakcja zęba, również mlecznego, powinna być ostatecznością. Mleczaki zapewniają miejsce zębom stałym, a przedwczesna utrata takiego zęba doprowadza do wad ortodontycznych i niepotrzebnie naraża małych pacjentów na ból.
Jak przebiega leczenie próchnicy u dzieci?
Sposób leczenia próchnicy u dzieci zależy od stopnia jej zaawansowania. W początkowej fazie próchnicy stomatolog wykonuje zabieg fluoryzacji plamy próchnicowej. W przypadku gdy próchnica u dzieci jest już bardziej zaawansowana, metoda dobierana jest indywidualnie. Zawsze polega na usunięciu mechanicznym chorych tkanek zęba i wypełnieniu go. Warto pamiętać, że zęby mleczne, tak samo jak i zęby stałe, mają nerwy i naczynia, przez co dolegliwości bólowe są takie same.
Leczenie próchnicy zębów u dzieci przebiega w bardzo podobny sposób jak u dorosłych, jednak, niestety, próchnica mleczaków postępuje w znacznie szybszym tempie. Dlatego wizyty kontrolne u stomatologa dziecięcego powinny odbywać się znacznie częściej.
Próchnica u dzieci – zapobieganie
Czy da się zapobiec próchnicy u dzieci? Stomatolog bez wahania odpowiada, że zdecydowanie tak. I dodaje, że główną przyczyną powstania i rozwoju próchnicy u dzieci jest unikanie mycia zębów lub niedokładna higiena jamy ustnej.
– Próchnicę wywołują bakterie, którymi sami możemy zarazić dziecko, między innymi poprzez oblizywanie smoczka czy łyżeczki, którą maluch bierze potem do buzi – mówi Anna Pachuta. – Bardzo ważne jest też odpowiednie odżywianie naszych pociech – dodaje. – Od najmłodszych lat starajmy się wpajać zdrowe nawyki żywieniowe: nie podawajmy słodkich napojów, lecz czystą wodę, nie uczmy dzieci jedzenia słodyczy oraz picia mleka w nocy.
Z czasem wprowadzajmy zróżnicowaną dietę, starając się, by posiłki były bogate w wapń, niezbędny dla zdrowych, mocnych zębów. Zdrowe posiłki bogate w wapń mają kluczową rolę w prawidłowym rozwoju dzieci. – Produktami, które w swoim składzie mają największą ilość wapnia, są rośliny strączkowe, niektóre zboża, a także nabiał: mleko, sery białe i żółte, jogurty, kefiry.
Najważniejsze zasady codziennej higieny jamy ustnej: uczmy maluchy mycia zębów co najmniej dwa razy dziennie. – Zalecam używanie pasty ze zmniejszoną ilością fluoru już od momentu pojawienia się pierwszych zębów mlecznych – mówi stomatolog. – Nakładamy wówczas ilość przypominającą ziarnko ryżu. Kiedy dziecko potrafi już dokładnie płukać jamę ustną (i nie połyka pasty), powinniśmy wprowadzić pastę ze zwiększoną ilością fluoru. Oczywiście, jej nakładanie i mycie zębów zawsze powinno odbywać się pod kontrolą rodzica.
Kiedy udać się na pierwszą wizytę z dzieckiem do dentysty?
– Najlepiej umówić się na pierwszą wizytę u stomatologa, kiedy dziecko zaczyna ząbkować; zazwyczaj następuje to między 6 a 12 miesiącem życia – radzi Anna Pachuta. – To dobry moment, w którym uczymy rodziców dobrych nawyków higienicznych i żywieniowych dla ich maleństw. Ważne jest, aby zaczynać przygodę z dentystą od wizyt adaptacyjnych, a nie od leczenia na siłę ubytków w zębach. Jeśli na pierwszą wizytę udamy się, gdy dziecko nie ma jeszcze ubytków, jest większa szansa, że maluch nabierze zaufania do dentysty i nie będzie bać się wizyt, również w przyszłości.
Podsumowując, nie należy zwlekać z pierwszą wizytą z dzieckiem u dentysty. Warto też czujnie obserwować jego pierwsze mleczne ząbki. Uwagę powinny przykuć jakiekolwiek zmiany na zębach, dziąsłach i szkliwie. Jeśli rodzic zauważy u swojej pociechy różnice w kolorze lub kształcie zębów, powinien udać się z nim do gabinetu stomatologicznego.
Źródła:
Szczepańska, J. (2003). Wpływ różnych aspektów higieny jamy ustnej na występowanie próchnicy u dzieci w okresie poniemowlęcym. Borgis – Nowa Stomatologia, 1, 4–9. https://www.czytelniamedyczna.pl/1772,wpyw-rlznych-aspektlw-higieny-jamy-ustnej-na-wystpowanie-prlchnicy-u-dzieci-w-ok.html
