„Objadasz się cztery lub pięć razy dziennie i dodaje ci to otuchy. To tak, jakby ktoś cię przytulił, ale to tylko chwilowe uczucie. Potem czujesz obrzydzenie tym, jak wzdęty jest twój brzuch, a potem wszystko zwracasz”. – tak w 1995 roku w wywiadzie dla BBC księżna Diana opisywała swoją chorobę – bulimię. Widzowie serialu The Crown mieli okazję przekonać się, czym jest ta choroba. Przed kilkoma odcinkami pojawiały się ostrzeżenia o drastycznych scenach, które zostały pokazane bez cenzury. Księżna Diana pochłania góry jedzenia, po czym zmusza się do wymiotów.
Spis treści
Co to jest bulimia?
Bulimia, czyli żarłoczność psychiczna to choroba duszy i ciała, należąca do zaburzeń odżywiania. Chory objada się bez opamiętania, aż do osłabienia. Potem, na skutek wyrzutów sumienia, jak najszybciej chce się pozbyć nadmiernej ilości pokarmu. Prowokuje wymioty, łyka środki przeczyszczające, preparaty tarczycy lub moczopędne albo stosuje ścisłą dietę, często zagrażającą zdrowiu.
Osoby dotknięte bulimią, które chorują jednocześnie na cukrzycę, mogą celowo pomijać przyjmowanie dawek insuliny.
Kto choruje na bulimię?
Bulimia występuje u 1,1–1,4 proc. populacji kobiet i jest najczęściej rozpoznawalnym zaburzeniem odżywiania. Choroba dotyczy głównie nastolatek i młodych kobiet. Najwięcej zachorowań odnotowuje się u osób w wieku od 18 do 34 lat, wśród osób aktywnych fizyczne, które przywiązują dużą wagę do wyglądu i sylwetki. Na dziesięć kobiet chorych na bulimię przypada tylko jeden mężczyzna.
Ponad połowa nastolatków jest niezadowolona ze swojego wyglądu. Aż 36 proc. zdecydowanie nie akceptuje swojej sylwetki. 72 proc. dziewcząt ma objawy, które mogą wskazywać na zaburzenia odżywiania, takie jak:
- jedzenie w ukryciu
- nadmierny apetyt
- brak możliwości kontrolowania tego, co i ile się je
- doświadczanie wstydu i nienawiści z powodu nadmiernego apetytu i przejadania się
- potrzeba niepohamowanego jedzenia w sytuacjach stresowych
Kompulsywne jedzenie – jak sobie z nim radzić?
Bulimia – przyczyny
Nie ma jednej konkretnej przyczyny bulimii. Wiadomo, że osoby chorujące na zaburzenie odżywiania, charakteryzujące się kompulsywnym objadaniem, to najczęściej:
- młode, ambitne, przebojowe, zgrabne, zadbane kobiety
- osoby skoncentrowane na własnym wyglądzie i podatne na wpływy otoczenia
- osoby na co dzień odnoszące sukcesy w życiu zawodowym
Ale to tylko pozory. Pod płaszczykiem niemal bajkowego życia kryją się ludzie:
- głęboko nieszczęśliwi, sfrustrowani, samotni i wątpiący w siebie
- żyjący w nieustannym lęku, poczuciu niższej wartości
- skłonni do zachowań impulsywnych
To właśnie takie osoby w obliczu dramatycznych sytuacji życiowych, takich jak śmierć lub ciężka choroba bliskiej osoby, problemy małżeńskie lub rozwód, stają się ofiarami depresji i zaburzeń odżywiania, w tym bulimii.
Przyczyny bulimii u nastolatek
Wiadomo, że u nastolatek przyczyną bulimii może być:
- chorobliwa nadopiekuńczość rodziców
- brak wrażliwości na potrzeby dziecka
- surowe i rygorystyczne metody wychowawcze
Wśród czynników odpowiedzialnych za rozwój bulimii wymienia się także:
- niedobór serotoniny (hormonu szczęścia)
- zaburzenia w wydzielaniu leptyny (hormonu sytości) lub cholecystokininy po posiłkach, co może powodować nieprawidłowe odczuwanie sytości
Bulimia – objawy
Bulimia, podobnie jak inne zaburzenia odżywiania, jest przez chorych skrzętnie ukrywana. Chorzy wstydzą się, a jednocześnie nienawidzą siebie samych. Z nikim jednak o tym nie rozmawiają. W przeciwieństwie do cierpiących na anoreksję, chorzy na bulimię doskonale wiedzą, że mają problem.
Choroba zazwyczaj zaczyna się w okresie dorastania. Na tym etapie prawie każdy nastolatek na kompleks na punkcie swojego wyglądu i chce stracić na wadze. Dlatego wielu rodziców początkowo bagatelizuje problem. A ponieważ bulimia nie powoduje zmiany sylwetki ani wychudzenia, można bardzo długo udawać, że nic się nie dzieje.
Objawy bulimii
Niepokój powinny jednak wzbudzić takie symptomy problemu i objawy bulimii:
- huśtawki nastroju i smutek
- intensywne treningi
- blizny na palcach, które mogą świadczyć o wielokrotnym prowokowaniu wymiotów
- zamykanie się w łazience
- jedzenie w samotności
- znikanie dużych ilości jedzenia z lodówki
- znikanie środków przeczyszczających lub moczopędnych z domowej apteczki lub kupowanie ich przez chorego w dużych ilościach
Anoreksja – przyczyny, objawy, leczenie
Dobre i złe dni bulimików
Osoby chore na bulimię żyją w rytmie następujących po sobie „dobrych dni”, gdy udaje im się powstrzymać przed objadaniem, i „złych dni”, gdy następują ataki bulimiczne. W trakcie takiego ataku zjadają w krótkim czasie bardzo dużą ilość pokarmu (czasem nawet kilka tysięcy kalorii w ciągu godziny). Zazwyczaj są to produkty wysokokaloryczne, powszechnie uważane za tuczące i niezdrowe, których chora osoba na co dzień się wystrzega.
Bulimicy są w stanie zjeść nawet nierozmrożone mięso czy produkty niedogotowane.
Na czym polega atak bulimiczny i ile trwa?
Początkowo jedzenie może sprawiać przyjemność i zmniejszać napięcie psychiczne, jest lekiem na smutek i przygnębienie. W trakcie jedzenia emocje zaczynają się zmieniać w uczucie wstrętu i obrzydzenia do siebie. Nie powoduje to jednak przerwania jedzenia.
Atak bulimiczny trwa około godziny. W tym czasie niektóre osoby piją bardzo dużo płynów, co powoduje uczucie sytości i ułatwia zwrócenie pokarmu w trakcie wymiotów. Zjedzenie tak ogromnej ilości pokarmu wywołuje napięcie i wstyd, a także lęk przed przytyciem. Dlatego zaraz po napadzie objadania się pojawia się potrzeba błyskawicznego pozbycia się nadmiaru pokarmu, zazwyczaj poprzez prowokowanie wymiotów.
Z czasem u części chorych odruch wymiotny pojawia się bez dodatkowego mechanicznego podrażnienia przełyku. Niektórzy zażywają środki przeczyszczające i moczopędne oraz ograniczające łaknienie. Pomiędzy atakami żarłoczności (atakami bulimicznymi) stosują głodówki lub drastyczne diety. Dzięki temu osoby chore na bulimię utrzymują prawidłową masę ciała. To możliwe, bo tylko mniej więcej połowa spożytego pokarmu jest zwracana w czasie prowokowania wymiotów.
Bulimia – skutki dla zdrowia
Problemu nie należy bagatelizować, bo nieleczona bulimia jest równie groźna jak anoreksja. Choć chorzy z pozoru wyglądają zdrowo, toczą nieustanną walkę o jedzenie, a właściwie o swoje zdrowie. Bulimia sieje bowiem spustoszenie nie tylko w psychice, ale przede wszystkim w organizmie chorego, powodując:
- ciągłe uczucie zmęczenia
- ospałość
- bóle i zawroty głowy
- omdlenia
- bóle brzucha
- zaparcia
- biegunki
- obrzęki nóg
- rany na grzbietach rąk
- zaburzenia rytmu serca (związane z niedoborami potasu i niedoborami chloru wywołanymi wymiotami i biegunkami)
- zaburzenie pracy nerek
- suchość skóry i rozstępy (jako efekt odwodnienia)
- obrzęki ślinianek, choroby dziąseł, próchnicę zębów
- chrypkę
- nadżerki, owrzodzenia gardła i przełyku oraz uszkodzenia tylnej ściany gardła (przez częste wymioty)
- niedokrwistość
- niedobory witamin
- zaburzenia cyklu miesiączkowego oraz kłopoty z płodnością
Czego nie mówić osobie z depresją?
Bulimia – leczenie
Podobnie jak przy anoreksji, terapia osób chorych na bulimię jest trudna, długotrwała i wymaga współdziałania chorego, jego otoczenia, psychiatry, psychoterapeuty i dietetyka. Rokowania są jednak lepsze, choćby z tego powodu, że osoba cierpiąca na bulimię ma świadomość problemu i zazwyczaj chętniej współpracuje. Pod wpływem leczenia objawy bulimii ustępują u ok. 50–70 proc. chorych.
Terapię najczęściej prowadzi się w warunkach ambulatoryjnych. Podstawą leczenia bulimii jest skontaktowanie się z psychiatrą zajmującym się zaburzeniami odżywiania. O takie wizyty można się starać w ramach NFZ w najbliższej Poradni Zdrowia Psychicznego, nie potrzeba do tego skierowania. Warto też poszukać Ośrodków Leczenia Zaburzeń Odżywiania, które współpracują z Narodowym Funduszem Zdrowia, np. https://anamija.pl.
W trakcie leczenia chory pracuje z psychoterapeutą nad postrzeganiem siebie, radzeniem sobie z problemami i nad samooceną. Uczy się zasad prawidłowego odżywiania. Stosuje się także farmakoterapię.
Zalecana jest fluoksetyna – lek stosowany przy bulimii, depresji i zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych. Tabletki mają ograniczyć lub wyeliminować napady objadania się i prowokowania wymiotów. Leczenie szpitalne zalecane jest w szczególnych przypadkach, zagrażających zdrowiu pacjenta. Pobyt w szpitalu zazwyczaj jest krótki, a dalsze leczenie bulimii kontynuuje się w ambulatorium.
Źródła:
- Kania-Żak A., Bulimia psychiczna – aspekt medyczny. Współczesna Dietetyka 2017, 12, s. 56–59. https://www.wspolczesnadietetyka.pl/psychodietetyka/bulimia-psychiczna-aspekt-medyczny
- Rogoza R., Król E., W drodze ku doskonałości – bulimia. Analiza autorskiego narzędzia i wyników badania kwestionariuszem ED-BN, [w:] E. Drop, M. Maćkiewicz (red.), Młoda Psychologia, t. 1., Liberi Libri, Warszawa 2012, s. 45–60. https://bon.edu.pl/media/book/pdf/W_drodze_ku_doskonalosci-RR-EK.pdf
