Spis treści
Kudzu – korzeń ołownika łatkowatego
Kudzu to popularna nazwa korzenia ołownika łatkowatego (Pueraria lobata) lub inaczej opornika łatkowatego, rosnącego w Azji, głównie w Chinach, Japonii i Korei, a także w podzwrotnikowych i zwrotnikowych regionach Ameryki. Kudzu jest rośliną pnącą (zdrewniałe kłącza wyglądają jak liany), która może osiągać nawet 12 metrów wysokości. W dobrych warunkach klimatycznych i glebowych przyrasta nawet 30 cm dziennie. Właśnie dlatego po przeniesieniu z naturalnego środowiska do Ameryki ołownik łatkowaty zaczął sprawiać kłopoty.
W 1972 roku kudzu zostało uznane przez rząd USA za chwast i objęte ścisłą kontrolą. Pnącze przerastało bowiem lasy, osiedla ludzkie, wysadzało drogi, nie dopuszczało światła do innych roślin, co powodowało wyludnienie znacznych obszarów. W ten sposób zostało zniszczone w USA nawet 8 mln ha gruntu. Nie znaleziono skutecznej metody, zwalczania lub zahamowania intensywnego wzrostu rośliny. Z drugiej strony ołownik łatkowaty należy do roślin motylkowatych, które gromadzą azot z powietrza i wzbogacają glebę w ten pierwiastek.
Korzeń kudzu – właściwości lecznicze
Ze względu na szybki wzrost oraz fakt, że korzeń zawiera sporo skrobi, wykorzystuje się go także jako roślinę pastewną, ale nie tylko. Od wieków bowiem strąki i korzenie wykorzystywano w medycynie chińskiej. Kudzu (czyli ge-gen), stosowano w leczeniu migrenowych bólów głowy, niewydolności naczyń wieńcowych, nadciśnieniu tętniczym, alergii, biegunkach, a przede wszystkim w leczeniu choroby alkoholowej.
Prozdrowotne właściwości korzenia potwierdziły badania naukowe prowadzone pod koniec lat 80. ubiegłego wieku przez naukowców z Uniwersytetu w Północnej Karolinie. Opublikowali oni pierwszy raport na temat stabilizacji układu nerwowego przez kudzu.
Ponad 10 lat później odkryto w korzeniu izoflawony (daidziny, daidzeiny, daidzeino-4,7 diglikozydy, puerarino-7- ksylosydy i 4,6-0-diacytylopueraryny) – które najprawdopodobniej odgrywają kluczową rolę w walce z uzależnieniami.
Prócz tego stwierdzono też, że kudzu zawiera aglikony i flawonoidy, takie jak apigenina, uteolina, kwercetyna, rutyna, hyperozyd, a także m.in., kwas kawowy i chlorogenowy. To dzięki tym substancjom korzeń ołownika uznaje się za skuteczny lek na wiele różnych dolegliwości.
Kudzu – na co pomaga korzeń ołownika?
1. Zdrowe serce
Korzeń ołownika uznaje się za środek wspomagający pracę układu sercowo-naczyniowego. W badaniach doświadczalnych stwierdzono, że regularne zażywanie kudzu rozszerza naczynia wieńcowe, co ułatwia przepływ krwi do serca. Obniża ciśnienie tętnicze krwi, a także zmniejsza agregacje płytek krwi, co może zapobiegać zakrzepom, niewydolności naczyń wieńcowych i zawałom serca.
Napój z kudzu na wzmocnienie serca
Składniki:
- 1 łyżeczka sproszkowanego korzenia kudzu
- 1 sztuka śliwki umeboshi (śliwki japońskiej – do kupienia w sklepach ze zdrową żywnością lub przez Internet
- 5 kropli soku z imbiru
- łyżeczka miodu, np. gryczanego
- 250 ml zimnej wody
Korzeń ołownika rozpuścić w zimnej wodzie i postawić na małym ogniu. Dodać śliwkę japońską i gotować do uzyskania konsystencji przypominającej kisiel, potem imbir i miód do smaku. Przestudzić. Pić szklankę letniego napoju raz dziennie.
2. Detoks organizmu
Badania naukowe dowiodły, że regularnie spożywane kudzu przyczynia się do usunięcia z organizmu nadmiaru toksyn, działając oczyszczająco oraz reguluje przemianę materii. Dlatego korzeń ołownika może być dobrym uzupełnieniem wiosennej kuracji oczyszczającej. Efekt terapeutyczny daje codzienne stosowanie korzenia przez 7-14 dni, np. w postaci rozgrzewającego kisielu jabłkowego.
Kisiel jabłkowy z ołownikiem
Składniki:
- 1 łyżka kudzu
- 1 filiżanka soku jabłkowego bez cukru (zamiast soku jabłkowego można wykorzystać sok z innych ulubionych owoców, np. wiśniowy, porzeczkowy lub malinowy oczywiście bez dodatku cukru ani słodzików)
1 łyżkę korzenia ołownika w proszku rozpuścić w 1 filiżance soku jabłkowego. Podgrzewać na małym ogniu, ciągle mieszając tak długo, aż kudzu stanie się przejrzyste. Mieszać jeszcze minutę. Wlać kisiel do salaterek. Zjeść tuż po przygotowaniu.
3. Menopauza
Korzeń kudzu może łagodzić objawy menopauzy. A wszystko dzięki genisteinie, która działa jak estrogen i pomaga uporać się z dolegliwościami, takimi jak, m.in.:
- uderzenia gorąca
- ubytki masy kostnej
- zawroty głowy
Może także zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób serca, na które narażone są kobiety w okresie menopauzy.
4. Walka z nałogiem
Najbardziej znaną właściwością kudzu jest jego skuteczność w zwalczaniu nałogów związanych z nadużywaniem alkoholu czy paleniem papierosów. Niepozorna biała skrobia może być sposobem na zerwanie z nałogiem. Mechanizm jej działania nie jest jednak do końca poznany.
Według jednej z teorii, zawarte w kudzu izflawonoidy mogą pobudzać obszary mózgu odpowiedzialne za wydzielanie serotoniny i dopaminy, czyli hormonów szczęścia. Substancje te działają więc podobnie jak alkohol, czy nikotyna. Mogą wywoływać odczucia zbliżone do tych, jakie się ma po wypiciu drinka, czy zapaleniu papierosa.
Według innych korzeń ołownika może zmniejszać skutki zatrucia alkoholowego, czyli kaca, wpływając na metabolizmu alkoholu etylowego w organizmie. Po spożyciu trafia on do żołądka, gdzie jest wchłaniany. Przechodzi do jelita cienkiego, skąd przedostaje się do krwi, a wraz z nią do wątroby. Tutaj dzięki enzymom alkohol etylowy przekształca się do toksycznego aldehydu octowego, odpowiedzialnego za kaca.
Mechanizm działania kudzu polega nie tylko na zmniejszaniu powstawania aldehydu octowego, ale także łagodzeniu uciążliwych objawów zatrucia alkoholowego:
- zaczerwienienie twarzy
- nudności
- wymiotów
- bólów głowy
- zmniejszeniu lęku
A także łagodzeniu objawów abstynencyjnych:
- zwiększona potliwość
- lęk
- drżenie mięśni
- wymioty
- silne poty
- częstoskurcz
5. Stop nowotworom
Kudzu może się okazać skuteczną bronią w walce z nowotworami. Zawarte w nim substancje (np. genisteina) hamują proces angiogenezy, czyli rozwoju sieci naczyń krwionośnych, które „odżywiają” komórki nowotworowe. Genisteina ma także właściwości przeciwutleniające. Wymiata z organizmu szkodliwe wolne rodniki sprzyjające rozwojowi nowotworów.
Dowiedziono, że kudzu może zmniejszać ryzyko raka prostaty u mężczyzn. W obecności genisteiny obserwuje się spadek poziomu PSA ( Prostate-specific antige) aż 50-80 proc.
6. Przy zatruciu pokarmowym i biegunce
Sproszkowany korzeń może okazać się pomocny przy zatruciu pokarmowym i biegunce.
1 łyżeczkę sproszkowanego kudzu rozpuścić w ½ szklanki zimnej wody. Gotować na małym ogniu, ciągle mieszając do zgęstnienia (2 – 3 minuty). Jeść ciepły kisiel, stosując w tym czasie lekkostrawną dietę i pijąc dużo płynów.
Gdzie kupić i jak stosować korzeń kudzu?
Korzeń kudzu można kupić w Polsce w sklepach ze zdrową żywnością, zielarskich oraz aptekach, w suplementów diety (kapsułki) lub jako biały proszek do złudzenia przypominający mąkę ziemniaczaną.
Co ważne nie ma smaku i nie wpływa na smak potraw, do których jest dodawany. W tej drugiej formie wykorzystuje się go w kuchni. Kudzu można dodawać do zup jarzynowych – świetnie się sprawdza jako zagęstnik do zup, sosów i deserów. Wystarczy pół do łyżki stołowej na pół szklanki wody, by zagęścić 1-2 litry zupy. W połączeniu z agarem kudzu ma właściwości ścinające i żelujące.
Często stosuje się go do przyrządzania puddingów, budyniu oraz galaretek. Jest przy tym lekkostrawny, bogaty w wartości odżywcze (przede wszystkim w żelazo, wapń oraz fosfor). Ze skrobi kudzu można także przyrządzić panierkę – po obtoczeniu i usmażeniu wychodzi cienka i chrupiąca skórka. Kudzu nie zawiera białka, dlatego można go z powodzeniem stosować jako dodatkowe źródło węglowodanów złożonych (skrobi) w diecie niskobiałkowej przy przewlekłej niewydolności nerek.
Co ważne zawiera głównie węglowodany złożone, nie ma cukrów prostych. Dlatego kudzu nie podbija cukru, jest więc bezpieczne dla diabetyków. Słoiczek (125 g kudzu) kosztuje ok 20 zł. Nałogowcy mogą stosować tabletki z kudzu. 90 sztuk to koszt ok. 30 zł. Wystarcza na 1,5 miesiąca (dawkowanie 2 tabletki dziennie).
Kto nie powinien stosować kudzu?
Nie wszyscy mogą się jednak cieszyć z dobroczynnych właściwości kudzu. Powinny go unikać:
- kobiety w ciąży i matki karmiące naturalnie (nie ma badań dotyczących wpływu kudzu na organizm dziecka)
- osoby cierpiące na choroby hormonozależne, np. endometriozę, rak piersi i jajnika
Kudzu lepiej nie przyjmować razem z lekami przeciwzakrzepowymi, bo może nasilać ich działanie.
Regularne zażywanie sproszkowanego korzenia nie wywołuje skutków ubocznych. U niektórych osób zdarzają się jedynie nudności i świąd skóry.
Źródła:
- Mikołajczak P., Mrozikiewicz P., Mścisz A., Bobkiewicz-Kozłowska T., Mechanizmy przeciwalkoholowego działania wyciągu z korzenia Pueraria lobata (kudzu). Współczesne poglądy, „Herba Polonica” 2009, Vol. 55 no 2
- Niedworok. Korzeń kudzu – nowe możliwości farmakologii choroby alkoholowej. Lek w Polsce 1999.
- Pietkiewicz J., Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej Akademia Medyczna we Wrocławiu, Bioaktywne izoflawonoidy: genisteina, daidzeina, daidzyna i pueraryna z ołownika łatkowatego (pueraria lobata, kudzu).