Hashimoto – objawy, przyczyny, diagnostyka

Hashimoto – skąd się bierze choroba tarczycy?

Nie do końca wiadomo, skąd się bierze Hashimoto, ale wiele wskazuje na to, że zaczyna się w jelitach. Wydaje się, że jelita mają niewiele wspólnego z tarczycą. Okazuje się jednak, że wiele je łączy. Hormony produkowane przez tarczycę są niezbędne właściwie na każdym etapie trawienia. Wpływają również na perystaltykę jelit, dlatego osoby z niedoczynnością tarczycy często cierpią na zaparcia, a z nadczynnością – przeciwnie, mają biegunki. Ten związek działa też w drugą stronę – to, co dzieje się w jelitach, może przekładać się na funkcjonowanie tarczycy.

Jedna z popularnych ostatnio hipotez dotyczących przyczyny choroby Hashimoto mówi, że zaczyna się ona właśnie w jelitach. Chodzi o stan bariery jelitowej, która decyduje o tym, które substancje trafiające do jelita grubego mogą być wchłonięte do krwi, a które wydalone z kałem. Uszkodzona bariera jelitowa sprzyja przenikaniu do krwiobiegu cząstek, które nie powinny się w nim znaleźć. Są wśród nich niestrawione resztki pokarmowe, produkty metabolizmu bakterii jelitowych, w tym substancje prozapalne. Układ odpornościowy od razu je wykrywa i uruchamia przeciw nim mechanizmy obronne.

Stan permanentnego pobudzenia układu odpornościowego nie jest korzystny dla zdrowia. Wywoływane ciągle do tablicy komórki odpornościowe produkują przeciwciała, skierowane przeciwko „obcemu białku”, które omyłkowo trafiło z jelita do krwi. Problem w tym, ze młode przeciwciała bywają bardzo agresywne i mało specyficzne. Bywa, że zamiast „obcego białka” omyłkowo atakują własne tkanki i zaczynają je niszczyć.

Taka sytuacja może mieć miejsce nie tylko wtedy, gdy bariera jelitowa jest uszkodzona, ale właściwie po każdym zakażeniu bakteryjnym, wirusowym czy grzybiczym, gdy układ odpornościowy produkuje skierowane przeciwko niemu przeciwciała. Dlatego lekarze obawiają się, że jednym z następstw pandemii COVID-19 będzie wysyp osób z chorobami autoimmunologicznymi, w tym Hashimoto.

Aby zapobiec nadmiernej stymulacji układu odpornościowego, której następstwem może być choroba autoimmunologiczna, trzeba dbać o zdrowie. Należy unikać – o ile to możliwe – zakażeń i leczyć do końca te istniejące oraz dbać o kondycję jelit.

• To wymaga dobrze zbilansowanej, nieprzetworzonej i bogatej w błonnik (podstawowy pokarm dla „dobrych” bakterii chroniących barierę jelitową)
• Ważne jest unikanie nadużywania antybiotyków oraz leków z grupy niesteroidowych przeciwzapalnych (preparaty przeciwbólowe i przeciwgorączkowe) oraz popularnych preparatów na zgagę.
• Dla kondycji mikrobioty jelitowej, która przekłada się na funkcjonowanie bariery jelitowej ważne jest także unikanie nadmiernego stresu. Kortyzol (podstawowy hormon stresu) zaburza równowagę biologiczną w jelicie, prowokuje stan zapalny, a przez to sprzyja rozszczelnieniu bariery jelitowej.

Kobiety chorują na Hashimoto aż pięć razy częściej niż mężczyźni. Dlaczego? Prawdopodobnie stoją za tym kobiece hormony, które modulują aktywność układu immunologicznego. Burze hormonalne, takie jak np. ciąża, nierzadko przyczyniają się do ujawnienia objawów chorób autoimmunologicznych, wśród których jest choroba Hashimoto.

10 kroków do zdrowia w Hashimoto

Dr n. med. Tadeusz Oleszczuk o chorobie Hashimoto

Dr n. med. Tadeusz Oleszczuk, ginekolog, położnik, holista opowiada w wywiadzie z Anną Augustyn-Protas, czym jest choroba Hashimoto, jak się objawia i jakie są jej przyczyny. Jak się ją leczy? Co jeść przy chorobie Hashimoto – jak powinna wyglądać dieta skrojona na potrzeby leczenia zapalenia tarczycy? Obejrzyj wywiad na naszym kanale YouTube.

Choroba Hashimoto – na czym polega?

Hashimoto fachowo nazywane jest przewlekłym limfocytarnym zapaleniem tarczycy prowadzącym często do jej powolnego zaniku. Na początku układ odpornościowy zaczyna produkować przeciwciała potocznie zwane przeciwtarczycowymi – anty-TPO i anty-TG.

Pierwsze łączą się z białkiem –tyreoperoksydazą, enzymem niezbędnym do produkcji hormonów, drugie z tyreoglobuliną, która jest białkiem budulcowym. Skutkiem zablokowania tych białek jest najpierw stan zapalny tarczycy, który stopniowo prowadzi do jej włóknienia. Jego konsekwencją jest obniżenie produkcji hormonów tarczycowych i w końcu niedoczynność tarczycy. Ten proces bywa rozciągnięty w czasie na kilka, kilkanaście lat.

Warto jednak mieć świadomość, że jeśli przeciwciała raz pojawią się we krwi, to będą obecne już do końca życia. Nie oznacza to jednak, że kobieta, u której je wykryto, jest skazana na chorobę Hashimoto czy niedoczynność tarczycy. Dobra wiadomość jest taka, że poziom przeciwciał jest bardzo zmienny i nie jest on wykładnikiem ciężkiego przebiegu choroby. Być może w ogóle nie dojdzie do jej rozwinięcia.

Ich liczba nie świadczy też o ciężkości choroby. Można mieć wysoki poziom przeciwciał i w ogóle nie doświadczać objawów choroby i odwrotnie – niskie przeciwciała nie gwarantują łagodnego przebiegu choroby.

Ich wykrycie to jednak sygnał, że powinniśmy bardziej zatroszczyć się o kondycję układu odpornościowego:

• odpowiednio dużo wypoczywać
• wysypiać się
• dobrze odżywiać
• gdy źle znosimy stres, nauczyć się technik jego redukcji
• zadbać o aktywność fizyczną
• regularnie suplementować witaminę D, która jest bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego

Warto też ograniczyć spożycie soli kuchennej, bo jej nadmiar obciąża układ krążenia, a w przypadku soli jodowanej może doprowadzić do nadmiaru jodu w organizmie. Sprzyja to występowaniu chorób tarczycy z autoagresji i może pogłębiać niedoczynność tarczycy.

Ale uwaga, jodu nie może być też za mało. Z tego powodu lepiej nie jeść za dużo roślin kapustnych (kalafior, brokuł, brukselka) oraz soi. Te rośliny zawierają goitrogeny, czyli substancje antyodżywcze, które blokują wchłanianie jodu i wpływają na powiększenie rozmiarów tarczycy. Ich zawartość można zmniejszyć, gotując te warzywa bez pokrywki.

Kasia Dziurska o życiu z Hashimoto i SIBO

Hashimoto – objawy

• częste przeziębienia
• permanentne zmęczenie
• uczucie zimna
• bóle mięśniowo-stawowe
• zawroty głowy
• kołatanie serca
• zaburzenia miesiączkowania
• infekcje intymne
• problemy z zajściem w ciążę lub jej utrzymaniem
• zaparcia, suchość skóry i błon śluzowych
• obniżony nastrój
• nieuzasadnione tycie

Wyżej wymienione sygnały wskazują, że trzeba przyjrzeć się funkcjonowaniu tarczycy. Być może przyczyną złego samopoczucia i deficytu sił witalnych jest jej niedomaganie.

Ajurweda a Hashimoto – na czym polega leczenie?

Hashimoto – diagnostyka

Jakie badania tarczycy zrobić, aby zdiagnozować Hashimoto? Można zacząć od wizyty u lekarza pierwszego kontaktu. Problem w tym, że może on zlecić w ramach refundacji NFZ jedynie badanie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH). To hormon wydzielany nie przez tarczycę, ale przez przysadkę mózgową. Gdy jego stężenie we krwi zaczyna rosnąć, to oznacza, że tarczyca produkuje zbyt mało hormonów.

Wysoki, przekraczający normę wynik badania powinien nas skłonić do pogłębienia diagnostyki. Problem w tym, że norma określająca jego stężenie we krwi jest bardzo szeroka, wynosi od 0,27 do 4,2 mlU/l. Większość endokrynologów uważa jednak, że powinna być zawężona do widełek 1–2,5 mlU/l.

Zbyt wysokie TSH to znak, że trzeba wykonać dodatkowe badania hormonalne:

• oznaczenie stężenia FT4 (wolnej tyroksyny)
• oznaczenie przeciwciał przeciwtarczycowych ATPO i ATG.

Należy również wykonać USG tarczycy. U chorych na Hashimoto widać nacieki zapalne i zwłóknienia, fachowo nazywane ogniskami hypoechogennymi.

Postawienie diagnozy wymaga dokładnego wywiadu lekarskiego, przyjrzenia się objawom, badania oraz analizy wyników badań laboratoryjnych. Dopiero wtedy można stwierdzić, czy przyczyną złego samopoczucia jest choroba Hashimoto. Ewentualnie – czy jest to niedoczynność tarczycy, która rozwinęła się już w jej następstwie. Lekarz decyduje też, czy wskazane jest leczenie w postaci suplementacji hormonów tarczycowych.

Endokrynolodzy przyznają, że często mają do czynienia z pacjentkami, u których pomimo prawidłowego stężenia TSH występują objawy charakterystyczne dla niedoczynności tarczycy. W takich przypadkach także wskazane są dodatkowe badania hormonów i przeciwciał tarczycowych oraz USG tarczycy.

Być może chodzi o subkliniczną postać choroby Hashimoto, która jeszcze nie odbija się na obniżonych stężeniach hormonów tarczycowych, ale proces zapalny w tarczycy już trwa i przekłada się na gorsze funkcjonowanie organizmu. W niektórych przypadkach przepisanie niskich dawek hormonów tarczycowych znacznie poprawia samopoczucie pacjentek.

Dieta przy Hashimoto

Hashimoto a ciąża

Choroba Hashimoto może, choć nie musi, utrudniać zajście w ciążę. U niektórych kobiet na skutek pobudzenia układu odpornościowego we krwi pojawiają się przeciwciała skierowane przeciwko jajnikom lub plemnikom, które utrudniają zapłodnienie. Endokrynolodzy podkreślają jednak, że nie jest to regułą. Wiele kobiet z chorobą Hashimoto bez problemu zachodzi w ciążę i rodzi zdrowe dzieci.

Hashimoto może również komplikować przebieg ciąży, szczególnie gdy w organizmie zaczyna już brakować hormonów tarczycowych. To niebezpieczne, bo podczas ciąży tarczyca ciężarnej musi wyprodukować je nie tylko dla niej samej, ale także dla płodu.

Tymczasem prawidłowe zaopatrzenie płodu w hormony tarczycowe w pierwszych trzech miesiącach ciąży ma kluczowe znaczenie, bo wtedy dochodzi do rozwoju ośrodkowego układu nerwowego. Niedobór hormonów tarczycy w tym okresie grozi zaburzeniami neurorozwojowymi. Aby do nich nie dopuścić, kobieta chora na Hashimoto przed zajściem w ciążę powinna koniecznie skonsultować się z endokrynologiem. Lekarz w razie potrzeby podejmie decyzję o suplementacji hormonów tarczycowych.

Kobiety, które przyjmowały hormony tarczycowe przed ciążą, będą prawdopodobnie wymagały zwiększenia dawki. W żadnym wypadku nie powinny ich samodzielnie odstawiać. Ciężarna z chorobą Hashimoto lub niedoczynnością tarczycy przez całą ciążę powinna pozostawać pod kontrolą endokrynologa. Uzupełnianie niedoborów hormonów tarczycowych chroni przed groźnymi konsekwencjami zdrowotnymi zarówno matkę, jak i dziecko.

TSH w ciąży i u kobiet planujących ciążę – jakie są normy?

Źródła:

1. Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto) – Zapalenia tarczycy – Choroby tarczycy – Choroby – Podręcznik Interna (mp.pl)
2. Synevo (b.d.). Hashimoto – objawy, przyczyny, badania. https://www.synevo.pl/hashimoto/
3. Mamhashi.pl (b.d.) Choroba Hashimoto – na czym polega i czym się różni od niedoczynności tarczycy? https://mamhashi.pl/choroba-hashimoto-na-czym-polega/
4. Kostyńska, M. (2020). Choroba Hashimoto – objawy, diagnostyka, leczenie. https://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,choroba-hashimoto—objawy–diagnostyka–leczenie,artykul,1663393.html
5. Medicover.pl (b.d.). Choroba Hashimoto – przyczyny, rozpoznanie i leczenie. https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/choroba-hashimoto-przyczyny-rozpoznanie-i-leczenie,92,n,192
6. Fatourechi, V. (2009). Subkliniczna niedoczynność tarczycy: uaktualnienie wiadomości dla lekarzy pierwszego kontaktu. Medycyna po Dyplomie, 12. https://podyplomie.pl/medycyna/27087,subkliniczna-niedoczynnosc-tarczycy-uaktualnienie-wiadomosci-dla-lekarzy-pierwszego-kontaktu?page=3
7. Chiovato, L., Magri, F., Carlé, A. (2019). Hypothyroidism in context: where we’ve been and where we’re going. Advances in Therapy, 36: 47-58. https://link.springer.com/article/10.1007/s12325-019-01080-8#citeas
8. Fitzpatrick, D., Russell, M. (2010). Diagnosis and management of thyroid disease in pregnancy. Obestrics & Gynecology Clinics, 37(2): 173-194. https://www.obgyn.theclinics.com/article/S0889-8545(10)00011-2/abstract