Strona główna ZdrowieZdrowe odżywianiePrzyprawyKurkuma – właściwości, działanie i zastosowanie Jak kurkuma pomaga w leczeniu choroby Hashimoto?

Jak kurkuma pomaga w leczeniu choroby Hashimoto?

autor: Agnieszka Leciejewska Data publikacji: Data aktualizacji:
Data publikacji: Data aktualizacji:

Choroba Hashimoto jest zaburzeniem czynności tarczycy i najczęstszą przyczyną jej niedoczynności. Stwierdza się ją u ok. 5 proc. kobiet i 1 proc. mężczyzn. Wraz z wiekiem częstość występowania tego zaburzenia się zwiększa, choć chorobę diagnozuje się też u dzieci i młodzieży [4].

Choroba Hashimoto to przewlekły stan zapalny tarczycy wywołany działaniem nieprawidłowo funkcjonującego układu odpornościowego. Atakuje on własną tarczycę, uważając ją za wroga, co osłabia gruczoł. Hashimoto rozwija się w ukryciu, nie dając początkowo objawów. Z czasem jednak funkcjonowanie gruczołu się pogarsza. Ilość wydzielanych hormonów tarczycy się zmniejsza, a to powoduje:

  • zmęczenie
  • senność
  • dokuczliwe uczucie zimna
  • wzrost masy ciała
  • zaparcia
  • niskie ciśnienie tętnicze krwi i spowolnienie czynności serca
  • zaburzenia pamięci
  • depresję
  • kłopoty ze skórą (naskórek staje się suchy i blady, może się łuszczyć)
  • suchość i łamliwość włosów
  • zaburzenia miesiączkowania
  • niedoczynność tarczycy
  • niepłodność

Kurkuma a choroby autoimmunologiczne

Choroba Hashimoto jest uwarunkowana genetycznie, dlatego trudno jej zapobiec. Można jednak wspierać pracę tarczycy, np. za pomocą kurkumy. Dlaczego właśnie kurkumy? Ta indyjska przyprawa ma właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne, wykazuje też działanie przeciwnowotworowe.

Cenne właściwości kurkumy wykorzystywane są z powodzeniem w leczeniu innych chorób autoimmunologicznych, takich jak np. reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca typu 2 oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Suplementacja kurkuminy w tych przypadkach okazała się skutecznym środkiem terapeutycznym, wspierającym leczenie.

Celowość stosowania kurkumy w terapii chorób autoimmunologicznych uzasadnia fakt, że przyprawa nie wykazuje właściwości toksycznych ani efektów ubocznych, w przeciwieństwie do niektórych leków o działaniu przeciwzapalnym, takich jak NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) [5]. Skoro tak, to czy kurkuma może równie skutecznie wspierać walkę z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak np. choroba Hashimoto?

Kurkuma a kurkumina

Niektórzy używają tych określeń zamiennie. Tymczasem kurkuma i kurkumina to niezupełnie to samo.

Kurkuma, inaczej ostryż długi (z łac. Curcuma longa) nazywana jest także szafranicą, szafranem indyjskim, żółcieniem lub żółtym imbirem. To popularna przyprawa, która wyglądem przypomina korzeń imbiru, ma zresztą podobny do niego zapach oraz silny, korzenny, gorzkawy smak.

Kurkumina to naturalny barwnik kurkumy, który nadaje jej żółty kolor i charakterystyczny smak. Kurkuma zawiera od 0,5 do 5 proc. kurkuminy. Substancja ta należy do grupy związków zwanych kurkuminoidami.Ich charakterystyczną cechą są m.in. wszechstronne właściwości prozdrowotne.

Wpływ kurkuminy na tarczycę i hashimoto

Uważa się, że barwnik zawarty w kurkumie może zwiększyć skuteczność leczenia pacjentów zmagających się z chorobą Hashimoto. Dlaczego?

  • działa przeciwzapalnie

Reguluje poziom cytokin Th1 (TNF-A, IL-1, 2, 6, 8, 12), które mogą być nadaktywne w hashimoto. Dzięki temu kurkumina pomaga zatrzymać rozwój choroby [1].

  • ma właściwości przeciwutleniające

Przyczynia się do obniżenia stresu oksydacyjnego, czyli działania szkodliwych wolnych rodników. Uszkadzają one zdrowe komórki (także komórki tarczycy), przyczyniając się do występowania przewlekłego stanu zapalnego. Kurkumina zawarta w kurkumie pomaga neutralizować wolne rodniki, a tym samym hamuje rozwój choroby [1].

  • wykazuje działanie przeciwnowotworowe

Spożycie kurkumy może zwiększać apoptozę, czyli obumieranie nieprawidłowych komórek. Przyczynia się także do zahamowania rozwoju komórek rakowych i guzków tarczycy [2].

  • wspiera układ pokarmowy, przyczyniając się do wzmacniania bariery jelitowej.

Bariera jelitowa to fizjologiczna struktura, która oddziela światło jelita od środowiska wewnętrznego organizmu. Składa się m.in. ze śluzu, komórek nabłonka, limfocytów, tkanki mięśniowej i nerwowej. U zdrowych osób bariera jelitowa nie jest całkowicie „szczelna”. Przepuszcza drobne cząsteczki, takie jak: glukoza, aminokwasy oraz elektrolity, które mogą swobodnie „wędrować” do wnętrza organizmu. Bariera jelitowa jest jednak nieprzepuszczalna dla większych cząsteczek, np. białek pokarmowych, które mogłyby aktywować układ odpornościowy. Choroba Hashimoto często prowadzi do uszkodzenia bariery jelitowej i następującego po nim zwiększenia przepuszczalności jelit (nieszczelnego jelita). Umożliwia to łatwiejsze przenikanie antygenów do organizmu, a tym samym aktywację układu odpornościowego. Dochodzi wówczas do przeładowania błony śluzowej jelit antygenami, co nasila stan zapalny oraz powoduje zaburzenia wchłaniania niektórych składników pokarmowych. Wywołuje to wzdęcia, zwiększone wydalanie gazów czy uczucie pełności. Kurkumina działa w przewodzie pokarmowym, wzmacniając barierę jelitową. Dodatkowo zapobiega dolegliwościom żołądkowo-jelitowym towarzyszącym chorobie Hashimoto.

  • przyczynia się do poprawy samopoczucia

Badania w grupie 40 osób prowadzone przez 18 miesięcy wykazały, że zażywanie 90 mg kurkuminy dziennie spowodowało poprawę nastroju i pamięci o ok. 28 proc. [6].

  • przyspiesza przemianę materii

Jednym z objawów choroby Hashimoto jest przybieranie na wadze. Kurkumina może wspomagać metabolizm, ułatwia trawienie, a przez to może wspomagać odchudzanie.

  • poprawia stan skóry, włosów i paznokci

Dawkowanie kurkuminy

Kurkuma posiada status GRAS (z ang. Generally Recognized as Safe). To określenie nadawane przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i  Leków (FDA, z ang. Food and Drug Administration). GRAS oznacza, że dana substancja jest uznawana przez ekspertów za bezpieczną. Nawet w wysokich dawkach nie powoduje efektów niepożądanych i jest dobrze tolerowana.

Kurkumina jest wykorzystywana także jako dodatek do żywności o symbolu E100. Dla dodatków do żywności ustala się akceptowalne dzienne pobranie (ADI, z ang. Acceptable Daily Intake). ADI jest to ilość danej substancji (wyrażona w mg/kg masy ciała człowieka), którą można spożyć bez szkody dla organizmu. W 2004 roku komitet ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA, z ang. The Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives) ustalił ADI dla kurkuminy na poziomie do 3 mg/kg masy ciała na dzień.

Przeciętne indyjskie menu dostarcza około 2000–2500 mg kurkumy, czyli ok. 60–100 mg kurkuminy dziennie. Efekt prozdrowotny wywołuje 1,5 g kurkuminy dziennie. Chcąc spożyć taką ilość kurkuminy, należałoby zjeść aż 42 g kurkumy, co jest bardzo trudne, zwłaszcza w Polsce.

Aby zapewnić wysokie dawki kurkuminy, najlepiej sięgnąć po suplementy na bazie jej ekstraktów. Zawierają one aż 95 proc. kurkuminy. Dla porównania świeży korzeń kurkumy ma zaledwie 3 proc. kurkuminy [3].

Z czym spożywać kurkumę?

Głównym problemem przy stosowaniu kurkumy jest bardzo niska przyswajalność kurkuminy. Nie rozpuszcza się ona w wodzie, słabo się wchłania w przewodzie pokarmowym i jest dosyć szybko wydalana z organizmu, głównie z kałem. Tylko ok. 1 proc. aktywnej kurkuminy trafia do krwiobiegu. Przyswajalność kurkuminy można jednak zwiększyć:

  • stosując mieszankę kurkumy z piperyną, składnikiem czarnego pieprzu, co zwiększa przyswajalność kurkuminy nawet 30-krotnie
  • podgrzewając roztwór zawierający kurkuminę, co zwiększa przyswajalność kurkuminy 12-krotnie
  • łącząc kurkumę z tłuszczem, np. olejem lnianym lub kokosowym [3]

Kurkumina – skutki uboczne i przeciwwskazania

Choć kurkuma i kurkumina nie są toksyczne, megadawki – powyżej 10–12 g kurkuminy dziennie – mogą wywołać nieprzyjemne dolegliwości, np.: reakcje alergiczne, wymioty, nudności, zaparcia, wysypkę skórną, biegunkę lub bóle brzucha.

Kurkumina może też wchodzić w interakcję z niektórymi farmaceutykami, takimi jak:

  • leki przeciwhistaminowe
  • leki przeciwzakrzepowe
  • chemioterapeutyki
  • leki sercowo-naczyniowe
  • antybiotyki

Dlatego osoby z zaburzeniami krzepnięcia i cukrzycą powinny unikać suplementów z kurkumą. Pacjenci chorzy przewlekle, stale zażywający leki, a także leczeni onkologicznie, którzy chcą stosować suplementy z kurkuminą, powinni to skonsultować z lekarzem.

Uwaga! Suplementów w kurkuminą lepiej nie stosować w ciąży i podczas karmienia piersią. Nie ma bowiem badań dotyczących bezpieczeństwa spożywania kurkuminy w takich przypadkach.

Przykładowe przepisy

Ryż z kurkumą

Składniki:

  • ryż biały – 100 g
  • zimna woda – 600 ml
  • kurkuma w proszku – 2 łyżeczki
  • pieprz czarny mielony – 0,5 łyżeczki
  • sól do smaku

Do garnka wlej wodę, dodaj kurkumę, pieprz i sól. Zagotuj. Wsyp ryż i gotuj na małym ogniu ok 10–15 min. Wyłącz kuchenkę, ugotowany ryż pozostaw w garnku jeszcze ok. 10 min.

Pasta curry

Składniki:

  • ząbek czosnku – 4 szt.
  • kminek cały – 1 łyżeczka
  • kolendra (ziarna) – 1 łyżeczka
  • olej lniany – 2 łyżki
  • papryczka chili czerwona – 2 szt.
  • pieprz czarny ziarnisty – 1,5 łyżeczki
  • skórka cytryny tarta – 2 łyżki
  • limonka – 1 szt.
  • sól – 1 łyżeczka
  • szalotka – 1 szt.
  • kurkuma świeża – 1 łyżka
  • imbir świeży – 6 g
  • trawa cytrynowa – 20 g

Na rozgrzanej, suchej patelni upraż kolendrę, kminek i czarny pieprz. Szalotkę, czosnek, imbir, papryczki chili (bez zielonej części), skórkę startą z limonki i cytryny oraz kurkumę połącz w naczyniu blendera. Dodaj podprażone przyprawy, drobno posiekaną trawę cytrynową, olej i sól. Całość zblenduj na gładką, jednolitą masę. Gotową pastę przełóż do słoiczka, przechowuj w lodówce.

Źródła:

  1. Hewlings, S. J., Kalman, D. S. (2017). Curcumin: A Review of Its Effects on Human Health. Foods, 6(10), 92. https://doi.org/10.3390/foods6100092
  2. Kukula-Koch, W., Grabarska, A., Łuszczki, J., Czernicka, L., Nowosadzka, E., Gumbarewicz, E., i in. (2018). Superior anticancer activity is demonstrated by total extract of Curcuma longa L. as opposed to individual curcuminoids separated by centrifugal partition chromatography. Phytotherapy Research : PTR, 32(5), 933–942. https://doi.org/10.1002/ptr.6035
  3. Kępińska-Pacelik, J., Biel, W. (2021). Ostryż barwierski (Curcuma longa L.) – źródło kurkuminy, wykorzystanie w przemyśle spożywczym i medycynie. Przemysł Spożywczy, 75, 25–28. https://www.researchgate.net/profile/Jagoda-Kepinska-Pacelik/publication/351883339_Ostryz_barwierski_Curcuma_longa_L_-_zrodlo_kurkuminy_wykorzystanie_w_przemysle_spozywczym_i_medycynie/links/60b6896ba6fdcc476bde5851/Ostryz-barwierski-Curcuma-longa-L-zrodlo-kurkuminy-wykorzystanie-w-przemysle-spozywczym-i-medycynie.pdf
  4. Miskiewicz, P., Bednarczuk, T. (2017). Choroba Hashimoto. Pobrane z https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/77782,choroba-hashimoto
  5. Yang, M., Akbar, U., Mohan, C. (2019). Curcumin in Autoimmune and Rheumatic Diseases. Nutrients, 11(5), 1004. https://doi.org/10.3390/nu11051004
  6. Nauka w Polsce. (2018). Kurkumina poprawia pamięć i nastrój. Pobrane z https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C28014%2Ckurkumina-poprawia-pamiec-i-nastroj.html
Czy ten artykuł był pomocny?
TakNie

Podobne artykuły