Cynamon – właściwości lecznicze i zastosowanie

Cynamon – właściwości lecznicze i zastosowanie

Cynamon (łac. Cinnamomum verum) należy do rodziny roślin wawrzynowatych (Lauraceae). Jest dalekim „kuzynem” liści laurowych i awokado. Cynamonowce to wiecznie zielone duże krzewy o skórzastych, woskowatych, błyszczących liściach i niepozornych zielonkawych kwiatach lub drzewa o wysokości do 12 m. Te ostatnie mają grubą, gładką, szarobrunatną, czerwonawą na przekroju korę. Liście kształtu jajowatego o długości około 18 cm są skórzaste, błyszczące i zielone. Wonne, białożółte kwiaty cynamonowca zebrane są w wiechy osadzone w kątach liści. Owocem cynamonu jest niebieskawa, aromatyczna jagoda.

Rodzaje cynamonu

Zidentyfikowano ok. 300 gatunków cynamonowców. Najbardziej popularne są dwa:

• cynamonowiec cejloński (Cinnamomum zeylanicum) – pochodzi z wyspy Cejlon, jest uprawiany w Indiach, Brazylii, Indonezji, na wyspach Morza Karaibskiego i Oceanu Indyjskiego. Największymi producentami są Sri Lanka i Seszele
• cynamonowiec wonny, cynamon chiński, kasja (Cinnamomum cassia, syn. C. aromaticum) – uprawiany w Chinach, Wietnamie, Indonezji, Birmie, a także w Ameryce Środkowej [3]

Cynamon cejloński a cynamon chiński – czym się od siebie różnią?

Cynamon cejloński

Bywa określany mianem prawdziwego cynamonu. Jakie właściwości ma cynamon cejloński

• ma żółtobrązową barwę, delikatny aromat, słodkawo-korzenny smak, lekko piekący, z subtelną cytrusową nutą
• zwija się po obu stronach kory, tworząc delikatne, wielowarstwowe laski, na przekroju przypominające miniaturowe zwoje papirusu
• jest kruchy, łatwy do złamania i pokruszenia
• zawiera niewiele kumaryny, niespełna 0,005 proc.
• jest szlachetniejszy i droższy, najlepiej szukać go w sklepach ze zdrową żywnością

Cynamon chiński, kasja

• ma ostrzejszy, bardziej pikantny, cierpki smak i wyrazisty, czasem drażniący aromat
• kora jest ciemniejsza, podobna do drewna, skręcona w pojedyncze i gładkie laski, które są twarde, trudne do przełamania i zmielenia
• zawiera więcej kumaryny niż cynamon z Cejlonu – ok. 1 proc.
• jest tańszy
• uznawany za gorszy od cynamonu cejlońskiego

Jak odróżnić cynamon chiński od cejlońskiego – test jodyny

Cynamon zazwyczaj kupujemy w formie zmielonej kory. W takim przypadku nie sposób określić rodzaju cynamonu, bo producenci zazwyczaj nie podają tej informacji na opakowaniu (sprawdź: jak czytać etykiety na opakowaniach żywności). Większość sproszkowanej przyprawy w naszych sklepach to cynamon kasja. Można to sprawdzić np. za pomocą testu jodyny.

Do sproszkowanego cynamonu dodaje się roztwór jodyny. Mieszanina zawierająca chiński cynamon zabarwi się na kolor niebieski. W mieszaninie z cynamonem cejlońskim nie powinno być reakcji.

Czyaj więcej: 7 przypraw, bez których nie obejdziesz się w Święta Bożego Narodzenia

Cynamon – jak się powstaje aromatyczna przyprawa?

Prawie każda część drzewa cynamonowego, w tym liście, kwiaty, owoce i korzenie, ma zastosowanie lecznicze lub kulinarne. Na przykład suszone niedojrzałe owoce cynamonowca chińskiego są stosowane na Bliskim Wschodzie jako przyprawa do pikli. Jednak popularny cynamon uzyskuje się z wewnętrznej kory drzew z rodzaju Cinnamomum. Ściąga się ją w czasie pory deszczowej, 2–3 razy w roku.

Na Cejlonie zbiory cynamonu przypadają od maja do czerwca i od października do listopada. Korę z młodych pędów cynamonowca najpierw poddaje się krótkiej fermentacji. Potem usuwa się wszelkie pozostałości, które mogą zmieniać smak przyprawy. Następnie cynamon poddaje się suszeniu. Kora zwija się wówczas w charakterystyczne rurki, a także nabiera brązowego odcienia.

Czyaj więcej: Jak rośnie cynamon?

Składniki odżywcze cynamonu

Kora cynamonu jest dość kaloryczna, cynamon ma 247 kcal w 100 g. Zwykle używamy go jednak w niewielkich ilościach – łyżeczka cynamonu (4 g) dostarcza zaledwie 10 kcal. Cynamon zawiera ponadto:

• niewielką ilość białka, węglowodanów i tłuszczów
• błonnik
• witaminę A, witaminy z grupy B i witaminę K
• żelazo, wapń i magnez
• olejki lotne decydujące o aromacie przyprawy, w tym: aldehyd cynamonowy oraz eugenol
• antyoksydanty zwalczające szkodliwe wolne rodniki, w tym polifenole. W badaniu, w którym porównano aktywność przeciwutleniającą 26 przypraw, cynamon przewyższał nawet czosnek i oregano [4]

Cynamon – właściwości lecznicze

Starożytni Grecy, Rzymianie i Egipcjanie wierzyli, że cynamon jest pokarmem bogów i wzmacnia ciało. Uznawano go za panaceum na przeziębienia, bóle mięśni i stawów, bóle menstruacyjne czy problemy trawienne. Cynamonu używano także jako amuletu, skutecznie chroniącego przed chorobami, oraz środka do balsamowania ciał.

Prozdrowotne właściwości cynamonu stały się przedmiotem wielu badań naukowych. EMA (Europejska Agencja Leków) zaleca korę oraz olejek z kory cynamonu cejlońskiego (Cinnamomum verum) jako tradycyjne ziołowe produkty lecznicze przy uczuciu pełności i wzdęciach, a korę cynamonu także w leczeniu łagodnej biegunki [1]. Cynamon cejloński ma szereg innych właściwości leczniczych. Badania naukowe potwierdzają, że cynamon cejloński:

• działa przeciwzapalnie – cynamon zawiera substancje, które mogą skutecznie zwalczać stany zapalne
• wspomaga serce i układ krążenia – zjedzenie połowy łyżeczki cynamonu dziennie działa podobnie jak statyny: pomaga obniżyć poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL („złego” cholesterolu) i trójglicerydów. W badaniach na zwierzętach zaobserwowano, że cynamon pomaga też obniżyć ciśnienie tętnicze krwi
• uwrażliwia komórki na insulinę – te właściwości cynamonu przeciwdziałają insulinooporności
• obniża poziom glukozy we krwi o 10–29 proc. Cynamon działa na enzymy trawiące węglowodany, spowalniając ich działanie. Dlatego do krwi przedostaje się mniej glukozy po jedzeniu. Dodatkowo substancje zawarte w korze usprawniają wychwytywanie glukozy przez komórki, działając podobnie do insuliny, tylko nieco wolniej
• zapobiega nowotworom i wspomaga ich leczenie – mowa tu o raku jelita grubego, jajnika, piersi i czerniaka. Przeciwnowotworowe właściwości cynamonu są związane z wysoką zawartością przeciwutleniaczy i substancji, które mogą hamować wzrost komórek rakowych i tworzenie naczyń krwionośnych w guzach. Cynamon wydaje się toksyczny dla komórek rakowych, powodując ich śmierć
• zmniejsza kaszel, łagodzi dolegliwości towarzyszące przeziębieniu, niedrożności nosa oraz zatok
• ma właściwości przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybicze – aromatyczna kora cynamonu zawiera aldehyd cynamonowy, który skutecznie leczy infekcje dróg oddechowych wywołane przez grzyby. Cynamon może też hamować rozwój drożdży candida oraz bakterii listeria i salmonella, a także przeciwdziałać próchnicy zębów i nieświeżemu oddechowi
• chroni przed chorobą Alzheimera i Parkinsona – może hamować zmiany w strukturze mózgu charakterystyczne dla choroby Alzheimera, a nawet odwrócić zmiany w mózgu osób cierpiących na chorobę Parkinsona [1, 3]

Cynamon na odchudzanie

Kora cynamonowa należy do termogeników, czyli produktów przyspieszających przemianę materii i wspomagających spalanie tłuszczów. Zatem wychodzi na to, że cynamon na odchudzanie to dobry pomysł. Aby uzyskać taki efekt, należy dodawać do posiłku pół łyżeczki cynamonu dziennie.

Czyaj więcej: Przyprawy – na jakie dolegliwości pomagają i jak je stosować?

Cynamon – przeciwwskazania

Niestety nie wszyscy mogą cieszyć się korzennym aromatem przyprawy, ponieważ mogą wystąpić skutki uboczne po cynamonie. Ostrożnie do spożywania cynamonu, zwłaszcza sproszkowanej kory, powinny podchodzić:

• osoby cierpiące na wrzody żołądka i dwunastnicy – w kontakcie z błonami śluzowymi i skórą cynamon działa rozgrzewająco, zwiększa przepływ krwi, czego przejawem jest zaczerwieniona i podrażniona skóra
• alergicy – substancje zawarte w cynamonie (m.in. kwas beznzoesowy i aldehyd cynamonowy) są silnymi alergenami wywołującymi alergię pokarmową i kontaktową. U osób uczulonych cynamon może wywołać zmiany atopowe w okolicach ust, dziąseł, a także na dłoniach. Uwaga! Cynamon często dodaje się do past do zębów. Dlatego osoby uczulone na tę przyprawę powinny zwracać uwagę na skład używanych past
• cierpiący na kamicę wątrobową oraz zaburzenia woreczka żółciowego – kora zawiera eugenol, który może modyfikować właściwości żółci, mającej wpływ na trawienie tłuszczów
• kobiety w ciąży – uwaga na cynamon w ciąży – zwłaszcza ten chiński, zawiera sporo kumaryny, która może zwiększać ryzyko poronienia, a także przyczyniać się do wad rozwojowych i zaburzeń wzrostu dziecka
• osoby zażywające leki na cukrzycę (np. metforminę) – cynamon zażywany regularnie i w dużych ilościach może wchodzić w interakcje z lekami obniżającymi poziom glukozy we krwi i nasilać ich szkodliwe działanie na wątrobę. Podobnie jest w przypadku statyn stosowanych w chorobach serca i układu krążenia

Czy cynamon jest zdrowy?

Cynamon stosowany z umiarem jest superzdrowy. Nadmiar przyprawy może być jednak toksyczny. A wszystko przez kumarynę. Substancja ta w nadmiarze może nawet wywołać zatrucia.

Maksymalna bezpieczna dzienna dawka kumaryny wynosi 0,1 mg na kilogram masy ciała na dzień. Osoba o wadze 70 kg może więc bezpiecznie zjeść 0,7 mg kumaryny.

Cynamon cejloński zawiera zaledwie 0,005 proc. kumaryny. Dlatego jest znacznie bezpieczniejszy. Niestety powszechnie stosowany cynamon w proszku to odmiana chińska, która zawiera ok. 1 proc. kumaryny. Oznacza to, że codzienna dawka cynamonu w proszku nie powinna być większa niż szczypta przyprawy. Dietetycy zalecają też, by dania z cynamonem w proszku spożywać nie częściej niż raz w tygodniu.

Cynamon – zastosowanie w kuchni

Cynamon to przyprawa, która gości praktycznie w każdej polskiej kuchni. Doskonale nadaje się do:

• potraw mięsnych oraz rybnych
• owsianek, koktajli, a także do dań na słodko
• wypieków, deserów, ciast czy drożdżówek, takich jak cynamonki
• kawy, herbaty, kompotów, marmolad, likierów, nalewek oraz popularnego grzanego piwa lub grzanego wina

Czyaj więcej: Przepis na grzane wino

Przepisy z cynamonem

1. Pieczone jabłka z cynamonem

Składniki na 2 porcje:

• 2 duże kwaśne jabłka, np. szara reneta
• łyżka cynamonu
• garść rodzynek
• garść posiekanych orzechów włoskich

Jabłka umyć, wydrążyć gniazda nasienne. Wymieszać rodzynki, orzechy włoskie i cynamon, przełożyć do wnętrza jabłek. Ułożyć jabłka na ceramicznym naczyniu do zapiekania. Wstawić do piekarnika nagrzanego do 180°C. Piec 20–25 minut, w zależności od wielkości owoców.

2. Jabłka z ryżem i cynamonem

Składniki na 2 porcje:

• 2 duże kwaśne jabłka, np. szara reneta
• 2 szklanki ugotowanego ryżu
• łyżka cynamonu
• kilka suszonych śliwek
• garść posiekanych orzechów włoskich
• 3–4 łyżki jogurtu naturalnego

Jabłka umyć, wydrążyć gniazda nasienne, cienko obrać ze skóry i drobno pokroić. Śliwki drobno posiekać. Wymieszać z cynamonem, ugotowanym ryżem i orzechami. Ryż z orzechami i owocami przełożyć do naczynia żaroodpornego wysmarowanego masłem. Wstawić do piekarnika nagrzanego do 180°C. Zapiekać pod przykryciem ok. 30 min. Przed podaniem polać jogurtem naturalnym i posypać szczyptą cynamonu.

3. Kawa z cynamonem

Składniki na 2 porcje:

• 2 szklanki zaparzonej kawy
• pół szklanki wody
• łyżeczka mielonego cynamonu
• szczypta papryczki chili
• 2 plastry pomarańczy

Zagotować kawę z dodatkiem wody, papryczki chili i prawie całego cynamonu. Odstawić na kilka minut do przestudzenia. Przelać do szklanki, udekorować plastrem pomarańczy, posypać szczyptą cynamonu. Kawa z cynamonem gotowa! Sprawdź też: przepis na kawę według diety pięciu przemian.

Bibliografia:

1. Czapska, I., Studzińska-Sroka E., Bylka W. (2019). Ocena aktywności biologicznej cynamonu w badaniach in vitro. Postępy Fitoterapii, 4, 251–256. Pobrane z http://www.czytelniamedyczna.pl/6765,ocena-aktywnosci-biologicznej-cynamonu-w-badaniach-in-vitro.html
2. Norman, J. (1990). Wielka księga przypraw. Warszawa: Wydawnictwo Muza S.A.
3. Rao,V., Gan, S.H. (2014). Cinnamon: a multifaceted medicinal plant. Evidence-based Complementary and Alternative Medicine, eCAM, 2014, 642942. Pobrane z https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4003790/
4. Shan, , Cai, Y.,Z., Sun, M., Corke H. (2005). Antioxidant capacity of 26 spice extracts and characterization of their phenolic constituents. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53(20), 7749–7759. Pobrane z https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16190627/

AUTOR

Agnieszka Leciejewska

Specjalistka dietetyk