Spis treści
Ziołowe płukanki na gardło i zmiany w ustach
Drapanie, ból gardła i odczucie dyskomfortu przy przełykaniu może być pierwszym zwiastunem infekcji. Oznacza, że organizm zaczyna walczyć z drobnoustrojami chorobotwórczymi, które wtargnęły do dróg oddechowych i rozpoczynają inwazję. Dobrze jest wtedy jak najszybciej wkroczyć do akcji, aby powstrzymać rozwój szkodliwych patogenów i zapobiec postępowi choroby. W tym celu warto zacząć od płukania jamy ustnej i gardła naturalnymi, ziołowymi mieszankami, które możemy sami przygotować w domu.
Ziołowe płukanki do ust są zalecane nie tylko w schorzeniach infekcyjnych. Można po nie sięgać za każdym razem, gdy mamy do czynienia ze zmianami w jamie ustnej. Mogą to być np.:
- afty
- stan zapalny dziąseł
- bolesne owrzodzenie
- zranienie śluzówki
- stan po zabiegu stomatologicznym
- gdy dokucza nam nieprzyjemny zapach z ust (halitoza)
Jak dbać o zęby i higienę jamy ustnej?
8 roślin, które warto użyć do ziołowych płukanek na gardło i do higieny jamy ustnej
Oto kilka przykładów naszych przyjaciół ze świata roślin, którzy pomagają utrzymać w zdrowiu i dobrej kondycji śluzówki jamy ustnej, dziąsła i gardło oraz dbają o właściwą higienę tych okolic.
1. Mirra
Należy do gumożywic, otrzymywana z balsamowców, takich jak balsamowiec mirra (Commiphora myrrha), występujących w stanie naturalnym na Półwyspie Arabskim oraz w Afryce. Czerwonawożółte lub brunatne kawałki mirry przypominają z wyglądu nieobrobiony bursztyn. Do płukania jamy ustnej najczęściej wykorzystuje się wyciąg mirrowy. Ma on ciemny, czerwonobrunatny kolor i ostry, dość drażniący zapach.
Mirrę można stosować w stanach zapalnych i ropnych jamy ustnej, dziąseł, języka i gardła, przy pleśniawkach, bolesnych nadżerkach, a nawet przy bólu zęba (oczywiście doraźnie). Wyciąg z mirry zapobiega stanom zapalnym, działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, hamuje również rozwój pierwotniaków.
Ponadto mirra likwiduje nieprzyjemny zapach z ust, a także tworzy ochronną warstwę na zębach. Stosowana systematycznie chroni zatem zęby przed destrukcyjnym wpływem pokarmów o kwaśnym odczynie oraz przed gromadzeniem się osadu nazębnego. Mirra ułatwia także gojenie się ran, działa ściągająco i antyseptycznie.
W lecznictwie stosowana jest również nalewka z mirry, olejek mirrowy oraz mirra sproszkowana. Proszek mirrowy jest dodawany czasami do past do mycia zębów. Działa zarówno profilaktycznie (pomaga w utrzymaniu zdrowych zębów i dziąseł), jak i leczniczo – w chorobach przyzębia.
Poza tym mirra ma też szereg wskazań terapeutycznych jako środek do zastosowania wewnętrznego. Działa wykrztuśnie, ściągająco, zmniejsza obrzęki i wysięki, hamuje stany zapalne, działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo, przeciwbakteryjnie.
Jak stosować? U osób dorosłych oraz dzieci w wieku od 2 lat stosować 2–3 razy dziennie, używając 5–10 kropli wyciągu rozcieńczonych w letniej wodzie (około pół szklanki).
2. Nagietek lekarski
Wyciąg z intensywnie pomarańczowych lub żółtych kwiatów nagietka (Calendula officinalis) jest znany przede wszystkim ze swoich właściwości przeciwzapalnych. Wiąże się to głównie z obecnością w roślinie związków o działaniu antyoksydacyjnym. Wyciąg z nagietka stosuje się najczęściej zewnętrznie, w stanach zapalnych skóry oraz błon śluzowych, w tym jamy ustnej i gardła.
Nagietek lekarski działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwgrzybiczo, przyspiesza gojenie skóry i błon śluzowych oraz stymuluje regenerację uszkodzonych tkanek. Wyciąg z kwiatów tej rośliny potrafi aktywnie zwalczać wirusy grypy oraz opryszczki. Przyda się nam więc jako skuteczny środek do płukania chorego i bolącego gardła; można go również nanosić bezpośrednio na zmiany opryszczkowe zlokalizowane na ustach.
Jak stosować? Do płukania jamy ustnej i gardła wykorzystuje się zazwyczaj wyciąg z kwiatów nagietka. Należy rozcieńczyć 2,5 ml wyciągu (pół łyżeczki od herbaty) w 100 ml wody (pół szklanki) i płukać gardło 2–3 razy dziennie. Można także przygotować sobie samodzielnie wywar do płukania. Jedną łyżkę stołową suszonych kwiatów zalewamy szklanką wrzątku i parzymy pod przykryciem około 10–15 minut, po czym przecedzamy i płuczemy gardło ciepłym odwarem dwa razy dziennie.
Nagietek dobrze jest połączyć z innym ważnym surowcem roślinnym, jakim jest dziurawiec.
Po infekcji zmień szczoteczkę do zębów
3. Dziurawiec zwyczajny
Dziurawiec zwyczajny ma szerokie zastosowanie w lecznictwie, a zwłaszcza w ziołolecznictwie. Wyciągi z dziurawca (Hypericum perforatum) są stosowane między innymi zewnętrznie, ponieważ przyspieszają gojenie się ran i uszkodzeń skóry. Wykorzystuje się tu ściągające i antyseptyczne działanie rośliny.
Wyciągiem lub naparem z dziurawca można płukać jamę ustną i gardło w stanach zapalnych, przy uszkodzeniach śluzówki oraz w zapaleniu dziąseł. Pomoże również pozbyć się nieprzyjemnego zapachu z ust.
Jak stosować? W celu przygotowania naparu dwie stołowe łyżki ziela zalewamy dwoma szklankami wrzątku i pozostawiamy pod przykryciem na około 15–20 minut. Po tym czasie przecedzamy ziele i płuczemy ciepłym płynem gardło 2–3 razy dziennie. Jeśli korzystamy z wyciągu z dziurawca, trzeba rozcieńczyć 5 ml płynu (1 łyżeczka od herbaty) w niewielkiej ilości wody i takim roztworem płukać jamę ustną.
4. Szałwia lekarska
Szałwia lekarska (Salvia officinalis L.) znana jest ze swoich właściwości ściągających i antyseptycznych. Związki zawarte w roślinie działają:
- przeciwzapalnie
- przeciwbakteryjnie
- przeciwgrzybiczo
Wyciągi z liści szałwii stosowane są zewnętrznie do płukania w stanach zapalnych i nieżytach jamy ustnej, dziąseł, gardła, a także do okładów i kąpieli leczniczych. Liść szałwii jest jednym z ważniejszych surowców polecanych w profilaktyce i leczeniu schorzeń stomatologicznych.
Zaleca się płukanie jamy ustnej naparem lub wyciągiem z szałwii w takich dolegliwościach, jak angina, pleśniawki czy zapalenie migdałków. Dzięki swoim właściwościom dezynfekującym, ściągającym i przeciwzapalnym olejek szałwiowy jest wykorzystywany jako dodatek do past do zębów oraz płynów do płukania ust.
Jak stosować? Należy zalać czubatą łyżkę stołową suszonych liści szałwii około 100 ml wrzącej wody (pół szklanki), zaparzać pod przykryciem przez ok. 15 minut, po czym przecedzić. Płukać kilka razy dziennie jamę ustną i gardło. Stosować w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej i gardła u dorosłych, nie dłużej niż przez tydzień. W przypadku wyciągu rozcieńczamy 10 kropli płynu w niewielkiej ilości wody i płuczemy usta nie częściej niż 3 razy dziennie.
Uwaga! Szałwii nie powinny stosować dzieci, kobiety w ciąży oraz karmiące piersią.
Naturalne sposoby na ból gardła
5. Berberys zwyczajny
To nieco rzadziej wykorzystywana roślina, jeśli chodzi o zastosowanie w płukankach do ust. Warto jednak wiedzieć, że 3-5-procentowy odwar z kory berberysu (Berberis vulgaris L.) może być stosowany do płukania jamy ustnej i gardła przy różnego rodzaju stanach zapalnych i infekcjach.
Działanie lecznicze berberysu wynika tu przede wszystkim z obecności w surowcu alkaloidu berberyny. Związek ten wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwpierwotniakowe oraz przeciwzapalne. Hamuje wzrost i rozwój wielu rodzajów różnych bakterii chorobotwórczych.
6. Propolis
Propolis jest jednym z produktów wytwarzanych przez pszczoły. Stanowi lepką, zielonobrązową substancję o charakterze żywicy, którą owady te wykorzystują między innymi do uszczelniania swoich ulów. W lecznictwie propolis znany i stosowany był od czasów starożytnych. Jest niezwykle bogaty pod względem zawartości i różnorodności związków chemicznych.
Znany jest głównie ze swoich właściwości przeciwbakteryjnych, przeciwwirusowych, przeciwgrzybiczych, przeciwzapalnych i regeneracyjnych. Jest produktem często wykorzystywanym w leczeniu ran i uszkodzeń skóry oraz błon śluzowych. Wykazuje aktywność przeciwko wirusowi opryszczki.
Wyciąg alkoholowy z propolisu stosowany jest także jako roztwór do płukania jamy ustnej i gardła. Można go używać w takich schorzeniach, jak:
- rozmaite stany zapalne jamy ustnej, dziąseł i gardła
- paradontoza
- infekcje gardła o różnej etiologii
- stany nieżytowe górnych dróg oddechowych
Ma nie tylko działanie antyseptyczne, lecz również wzmacnia odporność organizmu na infekcje. Propolis bywa dodawany do wielu kosmetyków, w tym past do zębów.
Jak stosować? Należy rozpuścić 10–15 kropli wyciągu z propolisu w połowie szklanki letniej wody i płukać usta 2 razy dziennie po umyciu zębów. Roztworu nie trzeba wypluwać, można go połknąć. W ten sposób propolis wpłynie korzystnie na naszą odporność i przyniesie jeszcze więcej pożytku.
Uwaga! Chociaż propolis jest zasadniczo związkiem całkowicie bezpiecznym, to jednak u niektórych osób może wystąpić reakcja alergiczna na ten produkt. W takiej sytuacji lepiej skorzystać z innych naturalnych środków do płukania jamy ustnej i gardła.
10 naturalnych kuracji, które wzmocnią odporność
7. Ratania
Ratania, inaczej pastwin trójpręcikowy (Krameria lappacea), to mało znana roślina, pochodząca z surowego klimatu Andów w południowym Peru. Działanie surowca opiera się na jego właściwościach ściągających (głównie dzięki sporej zawartości tanin i garbników), dezynfekujących i antyoksydacyjnych. Ratania doskonale dba o zdrowie naszych dziąseł, zębów, jamy ustnej i gardła. Ekstrakt z korzenia pastwinu stanowi zatem idealny składnik produktów do pielęgnacji jamy ustnej i profilaktyki stomatologicznej.
Ponadto korzeń ratanii działa antyseptycznie i wspiera przez to organizm w zwalczaniu szkodliwych mikroorganizmów pojawiających się w ustach lub gardle. Natomiast w związku z tym, że wykazuje silne właściwości ściągające, może służyć do hamowania krwawień, np. w przypadku uszkodzeń śluzówki lub po zabiegach dentystycznych.
Wyciągi z korzenia ratanii są składnikiem leczniczych past do zębów oraz płynów do płukania jamy ustnej.
8. Kora dębu
Kora dębu stanowi tradycyjny surowiec leczniczy, znany ze swojego działania przeciwzapalnego, przeciwbakteryjnego, ściągającego i odkażającego. Za takie jej właściwości odpowiadają obecne w surowcu:
- garbniki
- polifenole
- flawonoidy
- żywice
Kora dębu pomaga przede wszystkim w stanach zapalnych i drobnych uszkodzeniach skóry i błon śluzowych, takich jak np. zapalenie jamy ustnej, zapalenie gardła, afty, drobne ranki lub niewielkie oparzenia.
Jak stosować? 2 płaskie łyżki stołowe (ok. 5 g) kory dębu zalewamy 1 szklanką (około 200 ml) zimnej wody, gotujemy 5 minut. Odstawiamy na 15 minut i przecedzamy. Przygotowany odwar stosujemy bezpośrednio do płukania jamy ustnej i gardła 2–3 razy dziennie. Nie powinno się go stosować dłużej niż 10 dni.
Mieszanki ziołowe na przeziębienie i odporność
Ziołowe mieszanki do płukania
Dobrym pomysłem jest również łączenie wyciągów ziołowych w różne zestawy, których kombinacje wzmocnią dodatkowo ich właściwości:
- przeciwzapalne
- ściągające
- zmniejszające krwawienie
- regenerujące tkanki
- antybakteryjne
- poprawiające ukrwienie dziąseł
- przyspieszające gojenie
Można skorzystać z gotowych, dostępnych w aptekach i sklepach, zielarskich mieszanek lub samodzielnie przyrządzić sobie domową płukankę do ust i gardła. Można np. połączyć w równych ilościach wyciąg z nagietka, dziurawca, mirry oraz szałwii. Do mikstury można także dodać kilka kropli olejku eukaliptusowego, miętowego, cytrynowego lub tymiankowego. Oprócz właściwości leczniczych zapewnią świeży oddech.
Źródła:
- Różański, H. (2019). Mirra – Myrrha – gumożywica [wpis na blogu]. Biofarmakologia.com. Pobrano z: https://www.biofarmakologia.com/post/mirra-myrrha-gumo%C5%BCywica
- Różański, H. (2020). Kora berberysu – Cortex Berberidis [wpis na blogu]. Biofarmakologia.com. Pobrano z: https://www.biofarmakologia.com/post/kora-berberysu-cortex-berberidis
- Nartowska, J. (2011). Kwiat, który liczy dni… Panacea, 2(35), 5-7. Pobrano z: https://panacea.pl/articles.php?id=3501
- Zawiślak, G. (2009). Szałwia nie tylko lekarska. Panacea, 3(28), 6-8. Pobrano z: https://www.panacea.pl/articles.php?id=2802
- Goldman, R. (2018). The benefits and uses of propolis. Healthline.com. Pobrano z: https://www.healthline.com/health/propolis-an-ancient-healer
- Magiczny Ogród (b.d.). Ratania korzeń. Pobrano z: https://www.magicznyogrod.pl/ratania_korzen.html
Niesmak w ustach – co może oznaczać?
