Spis treści
Czym są migdałki?
W 1884 r. niemiecki patolog Wilhelm von Waldeyer-Hartz opisał układ skupisk tkanki chłonnej w obrębie błony śluzowej gardła, który z czasem nazwano limfatycznym pierścieniem Waldeyera. Pierścień ten biegnie na granicy, która oddziela wstępne odcinki przewodu pokarmowego i oddechowego od ich dalszych odcinków.
W skład chłonnego pierścienia gardłowego wchodzą:
- migdałki podniebienne
- migdałek językowy
- migdałek gardłowy
- migdałki trąbkowe
- grudki chłonne tylnej ściany gardła
- pasma boczne tkanki chłonnej [1]
Dzięki migdałkom organizm ma dodatkową ochronę przeciw drobnoustrojom. Ta ich rola jest szczególnie ważna we wczesnych latach życia. Wraz z dorastaniem człowieka migdałki stopniowo zanikają.
Największe objętościowo są migdałki podniebienne. Rozwijają się one w 4. miesiącu życia płodowego, by dopiero pod jego koniec uzyskać ostateczny kształt. To parzyste, elipsoidalne twory o długości około 2 cm i szerokości około 1 cm. Kształtem przypominają owoc drzewa migdałowego [2].
Co na przeziębienie? Jak szybko wyzdrowieć?
Przyczyny zapalenia migdałków
Przyczyną większości ostrych zapaleń migdałków są infekcje wirusowe. Zwykle są to rynowirusy, koronawirusy oraz wirusy paragrypy. Zapalenie migdałków często nazywane jest anginą. Jako pierwszy tego określenia użył Hipokrates dla opisania choroby, która wywołuje ból gardła.
Zapalenie migdałków i angina to pojęcia często mylone. Warto wiedzieć, że angina dotyczy zapalenia tkanki chłonnej gardła, czyli migdałków. Najczęściej są to migdałki podniebienne, ale zapalenie może objąć także migdałek gardłowy czy językowy.
Za bakteryjne zapalenia migdałków odpowiedzialne są zazwyczaj paciorkowce, głównie Streptococcus pyogenes. Ale mogą być to także gronkowce.
Większość zapaleń migdałków jest następstwem tzw. choroby przeziębieniowej. Ale zapaleniom migdałków sprzyjają także wszelkie infekcje w ich sąsiedztwie. A więc:
- chore zatoki
- nawracające nieżyty nosa
- skrzywiona przegroda nosowa
- przerost trzeciego migdałka
Przypadłości te będą się przyczyniały do częstszych infekcji, ponieważ utrudniają one swobodne oddychanie przez nos. A nos jest naturalnym filtrem blokującym wirusom i bakteriom dostęp do naszego organizmu.
Objawy zapalenia migdałków
Chorzy na zapalenie migdałków mają:
- gorączkę
- dreszcze
- powiększone węzły chłonne szyi
Infekcja wirusowa objawia się także ogólnym osłabieniem, zablokowaniem drożności nosa i katarem. Najbardziej dokuczliwym objawem zapalenia migdałków jest silny ból gardła, który nasila się przy przełykaniu. Ból może promieniować do ucha.
W stanach ostrych może pojawić się szczękościsk, czyli niemożność otworzenia ust. Wystąpienie szczękościsku może sugerować, że utworzył się ropień okołomigdałkowy, który wymaga interwencji chirurgicznej. To miejscowe powikłanie zapalenia migdałków.
Przy infekcjach wywołanych przez paciorkowce mogą pojawić się także ogólnoustrojowe powikłania po zapaleniu migdałków. Może wystąpić gorączka reumatyczna, zapalenie mięśnia sercowego lub zapalenie kłębuszków nerkowych, a nawet posocznica.
Objawów sugerujących zapalenie migdałów nie należy lekceważyć, zwłaszcza w obecnej sytuacji, kiedy dostęp do lekarzy jest utrudniony. Niestety, teleporada nie zastąpi wizyty u lekarza. Nie wystarczy wysłuchać pacjenta i zlecić mu stosowanie antybiotyku. Codzienna praktyka pokazuje, że u wielu pacjentów leczonych zdalnie rozwijają się istotne powikłania, w tym olbrzymie ropnie okołomigdałkowe.
Dlaczego boli mnie gardło? To wirusowe czy bakteryjne zapalenie gardła?
Zapalenie migdałków – wirusowe czy bakteryjne?
Ostre zapalenie migdałków przebiega z wysoką gorączką i bólem gardła. Badając pacjenta, lekarz widzi, że migdałki są zaczerwienione i rozpulchnione. Często też w kryptach znajduje się wydzielina ropna.
W diagnozowaniu rodzaju infekcji (wirusowa czy bakteryjna) pomocne są szybkie testy lateksowe. Wynik uzyskuje się po 15 minutach. Nadal wykonuje się także wymazy, ale na wynik trzeba poczekać. Dlatego też, jeśli obraz kliniczny wskazuje na infekcję bakteryjną, lekarz przepisuje antybiotyk. Po uzyskaniu wyniku wymazu z gardła wiadomo, z jaką bakterią mamy do czynienia. W takiej sytuacji możliwe jest dobranie odpowiedniego antybiotyku. Ta forma leczenia nazywana jest leczeniem celowanym.
Przewlekłe zapalenie migdałów charakteryzuje się tym, że nie ma nasilonych objawów miejscowych, czyli np. silnego zaczerwienienia. Taki stan może mieć związek z zapaleniem zatok, podczas którego stale spływająca do gardła wydzielina drażni błonę śluzową.
Kolejną przyczyną przewlekłego zapalenia migdałków może być refluks przełykowo-żołądkowy, w którym kwaśna treść zarzucana do przełyku wywołuje stan zapalny migdałków. Rozpoznanie stawia się po dokładnym zbadaniu pacjenta, wykonaniu wymazu z gardła oraz po przebadaniu krwi. To bardzo ważne, ponieważ np. asymetria w wyglądzie migdałków może świadczyć o chorobie nowotworowej. Lekarz musi mieć pewność, że przyczyną stanu zapalnego nie jest np. chłoniak czy białaczka.
Przy przewlekłym zapaleniu migdałków ważne jest także usunięcie, jeśli jest to możliwe, przyczyny, która prowadzi do takiego stanu. Należy zatem wyleczyć zatoki czy zapanować nad refluksem przełykowo-żołądkowym.
Utrzymujący się ból gardła, trudności przy przełykaniu, wysoka gorączka, powiększone węzły chłonne – objawy, które sugerują anginę paciorkowcową, mogą być także objawem mononukleozy zakaźnej. Dla prawidłowego rozpoznania konieczne jest wykonanie testu w kierunku mononukleozy zakaźnej. To ważne, ponieważ mononukleozę leczy się inaczej niż infekcję bakteryjną.
Migdałki – usuwać czy nie?
Często nawracające zapalenia migdałków mogą być podstawą do rozważenia ich usunięcia. Jednak poglądy ekspertów na ten temat stale się zmieniają. Obecnie uważa się, że usunięcie migdałków, które są ważnym elementem układu odpornościowego, musi być bardzo starannie przemyślane. Jednakże, gdy pojawiają się problemy z mięśniem sercowym lub zapalenie kłębuszków nerkowych, większość specjalistów uważa, że migdałki należy usunąć.
Domowe syropy na odporność i infekcje
Domowe sposoby na zapalenie migdałków
Wśród domowych sposobów zaleca się płukanie gardła ziołami odkażającymi, np. rumiankiem, szałwią czy tymiankiem. W aptekach dostępne są także tabletki do ssania, które łagodzą ból gardła. Sprawdzonym sposobem łagodzenia objawów zapalenia migdałków jest pędzlowanie gardła wodnym roztworem gencjany. Zaleca się także preparaty z chlorheksydyną, która ma silne działanie odkażające.
Ważne jest także nawilżanie błony śluzowej gardła. Takie właściwości mają preparaty z ektoiną, substancją, która ma właściwości przeciwzapalne i nawilżające. Dobrze nawilżona błona śluzowa gardła nie ulega mikrourazom, które byłyby wrotami, przez które mogłyby wnikać bakterie i wirusy. Warto stosować także preparaty z witaminą A i E, ponieważ bardzo dobrze regenerują błonę śluzową gardła.
Źródła:
- Modrzyński, M., Zawisza, E., Samolińska-Zawisza, U. (1999). Układ chłonny gardła – ogólna charakterystyka. Nowa Medycyna, 1, 19-26. Pobrano z: http://www.czytelniamedyczna.pl/1154,uklad-chlonny-gardla-ogolna-charakterystyka.html
- Skotnicka, B. (2016). Zapalenie gardła i angina. Medycyna praktyczna dla pacjentów. Pobrano z: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78438,zapalenie-gardla-i-angina