Spis treści
Jak rozpoznać depresję?
Smutek i przygnębienie są emocjami, których każdy z nas doświadcza wielokrotnie w ciągu życia. Nie zawsze oznaczają one od razu depresję. Klasyfikacja zaburzeń depresyjnych jest trudna i niejednoznaczna. Trudność wynika przede wszystkim z bardzo różnych kryteriów, za pomocą których próbuje się wyróżnić poszczególne rodzaje depresji.
Dotyczyć mogą one zarówno etiologii, jak i okresu wystąpienia choroby, objawów klinicznych, stopnia nasilenia dolegliwości itd. Rozpoznać depresję można dopiero wówczas, gdy stanom obniżonego nastroju towarzyszą inne, dodatkowe objawy oraz gdy czas ich trwania jest odpowiednio długi.
Depresja kojarzy się nam przede wszystkim ze smutkiem. Smutek ma charakter naturalnie pojawiającej się emocji, uwarunkowanej aktualnymi wydarzeniami i doznaniami w życiu jednostki i najczęściej nie jest związany z żadnymi zaburzeniami zdrowia. Poza tym smutek jest zwykle krótkotrwały i może trwać od kilku godzin do kilku dni. Jeśli jednak obniżenie nastroju utrzymuje się wiele tygodni lub nawet miesięcy, wymaga interwencji specjalisty.
Jak objawia się depresja?
Wówczas smutek jest tylko jednym z wielu elementów obrazu klinicznego depresji. Inne objawy, które mogą świadczyć o wystąpieniu tego zaburzenia, to:
- długo utrzymujący się niepokój i/lub uczucie pustki
- odczucie bezsensu życia
- pesymistyczne nastawienie do wszystkiego
- poczucie winy, beznadziei, bezradności
- utrata zainteresowań i brak czerpania przyjemności z aktywności, które wcześniej postrzegane były jako atrakcyjne i zajmujące
Ponadto obserwuje się często:
- obniżony poziom energii
- zmęczenie
- osłabienie
- utratę sił witalnych
- spowolnienie
- bezsenność lub nadmierna senność
- utrata apetytu lub nadmierne przejadanie się i przybieranie na wadze
- problemy z koncentracją, zapamiętywaniem, uczeniem się, podejmowaniem decyzji
- nadmierna drażliwość lub bezczynność i zobojętnienie
- problemy natury fizycznej, jak: bóle głowy, zaburzenia trawienia, przewlekłe bóle różnego rodzaju, które nie ustępują pomimo leczenia
- niewykluczone są również myśli o śmierci i/lub samobójstwie
Nie u każdego, oczywiście, wystąpią wszystkie wyżej wymienione objawy depresji. U niektórych osób pojawi się większość, ale u innych tylko kilka z nich. Stopień zaawansowania również różni się u poszczególnych osób i może ulegać zmianom w czasie.
Zaburzenia shen i emocji – przyczyny depresji wg medycyny chińskiej
W medycynie chińskiej nie stosuje się określenia „depresja” na zdiagnozowanie zaburzeń nastroju. Nazwa ta jest związana z terminologią obowiązującą w medycynie zachodniej. Chińczycy określają tego typu dolegliwości jako zaburzenia shen – tłumacząc w dużym uproszczeniu: zaburzenia na poziomie naszego ducha, duszy – i emocji.
Pięć szkodliwych emocji
W medycynie chińskiej wyróżniamy pięć szkodliwych emocji, które powodują zgubne stany umysłu. Są to:
- gniew i złość
- nadmierna radość (ekscytacja)
- żal i smutek
- zamartwianie się
- lęk, strach i przerażenie
U zdrowego człowieka emocje takie zazwyczaj nie wywołują choroby, są normalną i naturalną reakcją na różnego rodzaju bodźce zewnętrzne, trwają krótko i można sobie z nimi poradzić. Jeśli jednak dopadną osobę z zachwianą równowagą zdrowotną, osłabioną na poziomie zarówno fizycznym, jak i emocjonalnym, mogą przerodzić się w czynnik o silnie destrukcyjnym wpływie na zdrowie. Zwłaszcza jeśli pojawiają się nagle i nieoczekiwanie, mają skrajne nasilenie i/lub trwają przez długi czas.
Wówczas zakłócają przepływ qi, zaburzają równowagę między qi i krwią, niweczą harmonijne działanie ważnych narządów wewnętrznych. Może to w rezultacie doprowadzić do zaburzeń na poziomie shen, co oznacza problemy mentalne i emocjonalne, w tym depresję.
Innymi słowy, emocje są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu i gdy są w równowadze, nie stanowią zagrożenia. Natomiast jeśli emocje są w nadmiarze, zaczynają szkodzić. W medycynie chińskiej emocja staje się przyczyną choroby, gdy nie adaptuje się ona do zmian zewnętrznych, czyli gdy jest nadmierna, stłumiona lub nieadekwatna.
Jaka jest zależność między emocjami a narządami wewnętrznymi?
Szkodliwe emocje mają bezpośredni związek z narządami wewnętrznymi.
- nadmierna radość i pobudzenie przypisane są sercu
- gniew i złość wątrobie
- zamartwianie się najbardziej szkodzi śledzionie
- smutek uszkadza płuca
- strach i przerażenie są destrukcyjne dla nerek
Zaburzenie qi płuc w depresji
W depresji najbardziej dominującą emocją jest smutek. Niekontrolowany, długotrwały, głęboki smutek powoduje niedobór, rozproszenie lub zablokowanie qi płuc, w wyniku czego pojawiają się objawy, takie jak:
- obniżenie nastroju
- spłycenie oddechu
- cichy głos
- osłabienie
- zmęczenie
- zobojętnienie
- płaczliwość
Niedobór qi płuc powoduje ponadto melancholię, zamartwianie się przyszłością, poczucie niepokoju oraz przygnębienie. Przedłużający się smutek wywołuje żal. Przygnębienie także związane jest z żalem i oznacza stan, w którym dochodzi do spowolnienia krążenia qi i krwi, co w efekcie może prowadzić do niedoborów podstawowych substancji życiowych w narządach wewnętrznych i ich osłabienia.
Ogólne zaburzenie płuc, do którego dochodzi w wyniku wszystkich tych emocji, sprawia, że nie mogą one wówczas prawidłowo komunikować się z sercem, co doprowadza ostatecznie do utraty radości życia oraz braku kontaktu i porozumienia z otoczeniem.
Smutek ma także wpływ na nerki, powodując brak chęci do życia, a nawet myśli samobójcze. Dlatego zaburzenie aspektu duchowego płuc jest jednym z mechanizmów odpowiedzialnych za rozwój depresji.
Brak równowagi śledziony w depresji
Istnieją jednak także inne czynniki wpływające na ducha. Bardzo ważną rolę w utrzymaniu aktywności i harmonii shen odgrywa równowaga i spokój śledziony, czyli – mówiąc językiem zachodnim – sprawne funkcjonowanie całego układu pokarmowego.
Śledziona jest odpowiedzialna za dostarczanie właściwej ilości qi do wszystkich narządów wewnętrznych, które posiadają własny przejaw duchowy, a co za tym idzie, za prawidłowe działanie i spokój tych pięciu postaci ducha.
Poza tym śledziona wytwarza krew, która odżywia owe pięć aspektów duchowych, a razem z żołądkiem i jelitem grubym zapewnia płynne poruszanie się qi w ciele, co zapobiega stagnacji także na poziomie duchowym.
Zaburzenia i brak równowagi układu pokarmowego mogą zatem skutkować uszkodzeniami shen. Utrzymanie prawidłowych funkcji śledziony, żołądka i jelit ma więc duże znaczenie dla prawidłowej pracy naszego umysłu i ducha.
Powiązanie takie wydaje się być bardzo odległe, ale świadczy o tym, że organizm ludzki funkcjonuje jako nierozdzielna całość i każda płaszczyzna jest nierozerwalnie związana z inną. Nie można rozpatrywać i leczyć osobno każdego narządu, bez brania pod uwagę jego zależności z pozostałymi organami i ich wzajemnych relacji. Dotyczy to, jak widać, nie tylko płaszczyzny fizycznej, ale też emocjonalnej, mentalnej i duchowej.
Jak poradzić sobie z depresją wg medycyny chińskiej?
Leczenie depresji i zaburzeń nastroju w medycynie chińskiej skupia się na usunięciu zaburzeń shen poprzez nakłuwanie odpowiednich zestawów punktów akupunkturowych. Istnieje wiele punktów, które mają na celu przede wszystkim wzmocnienie aspektów duchowych związanych z poszczególnymi narządami wewnętrznymi, uspokojenie ducha i przywrócenie do równowagi umysłu i emocji.
Wybór właściwego sposobu leczenia zależeć będzie od podstawowego wzorca chorobowego, jaki został zdiagnozowany u pacjenta. Wzorzec ten, oprócz objawów depresji i zaburzeń nastroju, obejmuje również szereg dodatkowych symptomów, przyporządkowujących schorzenie do zaburzeń konkretnego narządu i aspektu ducha z nim związanego.
W zależności od istniejącego u danego pacjenta wzorca, terapia powinna dodatkowo polegać na usunięciu zastojów, powodujących brak swobodnego przepływu qi, wzmocnieniu organów będących w niedoborze i zharmonizowaniu wszystkich narządów wewnętrznych.
Cel ten można uzyskać, wykorzystując nie tylko akupunkturę, ale także odpowiednie receptury ziół leczniczych, zawsze indywidualnie dobrane do aktualnych potrzeb pacjenta. Leczenie przebiegać tu będzie nie tylko na płaszczyźnie fizycznej, ale przede wszystkim będzie miało kontekst psychoemocjonalny.
Dlatego warto dodatkowo zalecić pacjentowi:
Pomagają one w osiągnięciu równowagi emocjonalnej poprzez nabranie dystansu do świata zewnętrznego oraz umocnienie i stabilizację swojego wnętrza.
Holistyczne podejście do leczenia depresji
Depresja jest powszechnie uważana za ciężką chorobę, kwalifikowaną tylko do leczenia psychiatrycznego. W związku z dużym rozpowszechnieniem tej dolegliwości oraz ogromną różnorodnością jej postaci ciężko jednoznacznie stwierdzić, że nie ma innych metod, które mogą skutecznie przyczynić się do jej wyleczenia.
Warto czasem oprócz konwencjonalnych metod terapii spróbować zwrócić się ku medycynie naturalnej, która przede wszystkim skupi się na usunięciu przyczyn choroby. Medycyna chińska niweluje bowiem nie tylko objawy, ale leczy pierwotną przyczynę choroby. Poza tym równoważy całą strukturę energetyczną pacjenta i zajmuje się nim na każdym poziomie, całościowo. To jedna z najmocniejszych stron medycyny chińskiej.
Zobacz także: Czy to melancholia, czy już depresja?
„…dobry lekarz leczy chorobę, ale jeszcze lepszy zapobiega jej powstaniu…”
