Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że na depresję cierpi 350 milionów ludzi na świecie, czyli około 5 proc. populacji. [1] Najwięcej chorych rejestruje się w Stanach Zjednoczonych. W Europie najczęściej na depresję chorują Francuzi i Holendrzy. W Polsce – co dziesiąty obywatel.

Co to jest depresja i kto na nią choruje?

Co to jest depresja? Otóż depresja nie ma nic wspólnego ze zwykłym smutkiem czy chandrą. Jest schorzeniem przewlekłym o nawracającym charakterze. Każdy epizod depresyjny zwiększa ryzyko pojawienia się kolejnego, często bardziej nasilonego. Jednak obraz kliniczny choroby jest bardzo różnorodny i zależny od nasilenia i dominacji jednego lub kilku objawów.

Nie jest prawdą, że na depresję chorują tylko dorośli ludzie, którzy są przytłoczeni pracą i obowiązkami. Choroba częściej dotyka kobiet niż mężczyzn, ale nie omija ona także dzieci, nastolatków i seniorów. Chorują biedni i bogaci, ludzie sławni i zwykli zjadacze chleba.

Wśród osób zgłaszających się do lekarza pierwszego kontaktu 12–25 proc. cierpi z powodu zaburzeń depresyjnych, z czego połowa ma umiarkowane lub ciężkie objawy depresji. Niestety jest i tak, że u około 17 proc. chorych nigdy nie zostanie postawione prawidłowe rozpoznanie.

Depresja zajmuje czwartą pozycję na liście największych problemów zdrowotnych współczesnego świata. Eksperci WHO przewidują, że chorych będzie przybywać. Zwłaszcza że pandemia zmusiła nas do życia w izolacji, a miliony osób pozbawiła możliwości zarabiania na utrzymanie.

Jak poradzić sobie z depresją wg medycyny chińskiej?

Przyczyny depresji

Przyczyny depresji nie są do końca dobrze poznane. Przyjmuje się jednak, że biologiczny mechanizm depresji ma związek z zaburzeniami funkcjonowania neuroprzekaźników synaptycznych, głównie serotoniny i noradrenaliny. Pewną predyspozycję do depresji można też „odziedziczyć”, zwłaszcza wtedy gdy występowała ona w bliskiej rodzinie.

Depresja ma związek ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie w okresie menopauzy, andropauzy, cyklu menstruacyjnego, połogu (baby blues). Pojawia się także przy zaburzeniach endokrynologicznych, np. w chorobach tarczycy np. niedoczynności tarczycy.

Może być schorzeniem pierwotnym lub pojawić się jako zaburzenie wtórne, np. po zawale serca, udarze mózgu, chorobie onkologicznej. Bywa, że towarzyszy chorobie przewlekłej. Niektóre substancje psychoaktywne mogą wywołać stany depresyjne, szczególnie przy schodzeniu z nich.

Depresja może się pojawić po traumatycznych przeżyciach czy przewlekłym stresie. Jej wystąpieniu sprzyja:

• bezrobocie
• lęk przed utratą pracy
• śmierć lub odejście najbliższych
• problemy rodzinne (zdrady, odejście dzieci z domu)
• przeżycie katastrofy, wypadku, napadu, gwałtu
• utrata majątku

Rozwój depresji mogą powodować również problemy związane z adaptacją w nowym środowisku, np. zmiana pracy, brak akceptacji i niezrozumienie rówieśników, przeprowadzka, emigracja.

Depresja u dzieci i depresja u nastolatków może występować jako oddzielna choroba. Może też pojawić się w reakcji na zbyt przytłaczające i zbyt wysokie wymagania stawiane przez rodziców, brak chwalenia za drobne osiągnięcia, lekceważenie problemów dziecka czy stałą krytykę i upominania. Nastrój depresyjny może być także związany z brakiem akceptacji wśród rówieśników, prześladowaniem, które jest dość powszechnym zjawiskiem w polskich szkołach.

Seniorzy często cierpią na depresję z powodu samotności, braku zainteresowania ze strony dzieci czy innych krewnych. Inną przyczyną depresji jest pogarszający się stan zdrowia, obawy o bycie bezradnym lub bycie ciężarem dla rodziny.

Objawy depresji

Objawy depresji nie pojawiają się nagle, ale narastają z dnia na dzień, czasem przez wiele tygodni, a nawet miesięcy. Wpływa to nie tylko na zmianę zachowań, ale także na wygląd zewnętrzny osoby dotkniętej depresją. Najczęstsze objawy depresji to:

• wahania nastroju – chorzy gorzej się czują rano, przez co trudno im rozpocząć dzień
• utrata radości życia, brak odczuwania radości z rzeczy i zdarzeń, które wcześniej sprawiały przyjemność
• obojętność na zmiany w otoczeniu lub nadmierna drażliwość, a nawet agresja
• zmniejszenie aktywności życiowej, która wyraża się przez zaniedbanie higieny osobistej, niechęć do wstania z łóżka, ubrania się czy podjęcia jakiejkolwiek decyzji
• stałe odczuwanie zmęczenia
• pesymistyczne ocenianie własnej przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, czyli myślenie depresyjne
• poczucie bycia niepotrzebnym i bezwartościowym
• myślenie i mówienie o śmierci (przy poważnej depresji – planowanie samobójstwa, przekonanie o ciężkiej lub śmiertelnej chorobie)
• narastający lęk bez powodów do odczuwania zagrożenia
• problemy z koncentracją
• pogorszenie pamięci i przyswajania nowych informacji
• zaburzenia snu oraz bezsenność lub przeciwnie – nadmierna senność, także w ciągu dnia
• niechęć do jedzenia, z którą łączy się szybka utrata masy ciała (może wystąpić także łakomstwo i zajadanie smutku, głównie słodyczami)
• spadek libido z powodu przekonania o nieatrakcyjności
• występowanie fizycznych dolegliwości, których nie potwierdzają badania lekarskie – objawami depresji mogą być bóle brzucha, głowy, odczuwanie duszności, ucisku w gardle. U kobiet może dojść do rozregulowania cyklu

Zaburzenia lękowe – czym są i jak sobie z nimi radzić?

Jak leczyć depresję?

W Polsce wizyty u psychiatry czy psychologa są traktowane jak zło konieczne. Większość chorych ukrywa swoje dolegliwości. Cierpiący na depresję obawiają się stygmatyzacji, odtrącenia lub wykorzystania choroby do zwolnienia z pracy, pozbawienia majątku czy odebrania prawa do opieki nad dziećmi.

Tymczasem nie ma się czego wstydzić i obawiać. Zaburzenia psychiczne, a do takich należy depresja, to choroby jak wszystkie inne. Depresja nie jest gorsza od choroby wieńcowej czy nadwagi. Do psychiatry nie trzeba mieć skierowania, a więc dostęp do specjalisty jest bardzo prosty. Na szczęście wśród młodego pokolenia wizyty w gabinecie psychoterapeuty przestają być powodem do wstydu, a wręcz stają się coraz powszechniejsze. Coraz więcej osób decyduje się na psychoterapię i farmakologiczne leczenie depresji.

Czy mam depresję? Kiedy szukać pomocy u psychiatry?

Wtedy, gdy stan zdrowia psychicznego budzi niepokój u ciebie lub u otaczających cię ludzi. Jeżeli objawy depresji utrzymują się przez 2 tygodnie, to konsultacja psychiatryczna jest potrzebna. Pomocy specjalistycznej potrzebują tez osoby, u których stan depresyjny trwa kilka dni, ale cyklicznie się powtarza. Najgorszym zagrożeniem dla pacjenta jest stan, w którym pojawiają się myśli samobójcze lub objawy psychotyczne, np. wyimaginowane choroby.

Depresja to bardzo poważna choroba, która może okazać się śmiertelna. Statystyki pokazują, że wśród osób z ciężką depresją aż 40–80 proc. ma myśli samobójcze, 20–60 proc. podejmuje próby odebrania sobie życia, a ok. 15 proc. się to udaje.

Wśród czynników, które mogą popchnąć do samobójstwa, wymienia się:

• narastające poczucie beznadziejności
• bezsenność
• przewlekłe odczuwanie bólu
• urojenia katastroficzne
• niepokój psychoruchowy
• nadużywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych
• śmierć bliskiej osoby
• rozstanie
• brak pracy
• długi
• osamotnienie

Telefony zaufania dla dorosłych, dzieci i młodzieży

W przypadku problemów emocjonalnych lub podejrzenia depresji u siebie bądź bliskich osób pomocy można szukać u psychologów i psychiatrów dyżurujących przy antydepresyjnych telefonach zaufania pod numerem 22 484 88 01.

Telefon zaufania (wsparcia) dla dzieci i młodzieży to 11 61 11.

Oba numery dostępne są przez 24 godziny, 7 dni w tygodniu.

Czego nie mówić osobie z depresją?

Farmakologiczne leczenie depresji

Każda postać depresji powinna być leczona. Terapię może prowadzić psychiatra lub lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Rozstrzygającą diagnostykę, szczególnie przy pierwszym epizodzie depresji, powinien postawić psychiatra. Jak już powiedziano, proces leczenia depresji jest długi. Chory powinien przyjmować leki na depresję nie krócej niż pół roku, jeżeli jego depresja była pojedynczym epizodem. W innych przypadkach terapię należy kontynuować przez rok, ale najczęściej zaleca się stosowanie leków przez dwa lata.

Leki wykorzystywane do leczenia depresji dzieli się na:

• leki na depresję o profilu uspokajającym, aktywizującym, silniej przeciwdepresyjnym
• leki na depresję o profilu uniwersalnym (ogólnym)

Leki przeciwdepresyjne, w zależności od składu i mechanizmu działania, przynoszą poprawę nastroju zwykle po około dwóch tygodniach stosowania. Ale na efekty terapii czasem trzeba poczekać trochę dłużej. Nie można się niecierpliwić i denerwować, że leki nie działają, i przerywać leczenia. Trzeba wytrwać.

Istotną częścią procesu leczniczego jest psychoterapia, która pozwala zrozumieć problemy, które leżały u źródła depresji, i radzić sobie z nimi.

Jak opiekować się chorym na depresję?

Depresja w rodzinie to poważne wyzwanie dla wszystkich. Leczenie i wychodzenie z depresji zajmuje wiele tygodni, miesięcy, a nawet lat. Dlatego ważne jest, aby bliscy chorego zrozumieli, że pacjent nie symuluje, ale jest naprawdę chory. To, że nie wykonuje prostych nawet czynności zawodowych czy domowych nie wynika z lenistwa, ale z niemocy do podejmowania decyzji.

Wychodzeniu z depresji nie sprzyja także ciągłe krytykowanie i upominanie chorego. Mówienie „Weź się w garść” nie pomaga, a czasem nawet utwierdza chorego w przekonaniu, że do niczego się nie nadaje. Opieka nad chorym z depresją wymaga cierpliwości i wyrozumiałości.

Kampania społeczna Nasza w tym głowa

70 proc. społeczeństwa uważa, że choroba związana z psychiką jest chorobą przynoszącą wstyd chorującemu i osobom mu najbliższym, dlatego powinno się ją ukrywać przed otoczeniem. Czas z tym skończyć. Depresja i inne zaburzenia psychiczne nie mogą być tematem tabu.

Liczba chorych systematycznie rośnie. Według szacunków WHO depresja jest drugą najczęściej występującą chorobą na świecie, a w 2030 roku będzie na pierwszym miejscu. Aby jak najszybciej i najpełniej przeciwdziałać narastającym zachorowaniom oraz edukować społeczeństwo w tematach schorzeń psychicznych i depresji, powstał Instytut LB Medical.

Instytut LB Medical, przy współpracy z Warszawskim Ośrodkiem Psychoterapii i Psychiatrii, rozpoczął kampanię „Nasza w tym głowa”. Kampania ma przybliżać problem, tłumaczyć jego źródła, podpowiadać najlepsze rozwiązania, szukać nowych dróg, lobbować za wpisaniem depresji i innych chorób związanych ze zdrowiem psychicznym w obszar intensywnych zainteresowań państwa. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o zaburzeniach psychicznych i depresji, poszukaj rzetelnej wiedzy pod adresem www.naszawtymglowa.pl.

Depresja poporodowa – objawy i leczenie

Źródła:

1. https://www.who.int/observatories/global-observatory-on-health-research-and-development/analyses-and-syntheses/mental-health/global-strategic-direction
2. https://www.who.int/publications/i/item/9789241506021