Olejek z wiesiołka – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie

Wiesiołek dwuletni – skąd pochodzi?

Wiesiołek dwuletni (łac. Oenothera biennis L.) to roślina lecznicza, należąca do rodziny wiesiołkowatych. Ojczyzną wiesiołka jest Ameryka Północna, gdzie od wieków stosowany był przez wiele plemion indiańskich w leczeniu rozmaitych dolegliwości. Stamtąd wiesiołek przybył do Europy na początku XVII wieku. Od razu zdobył popularność zarówno jako roślina ozdobna, jak i lecznicza. O wiesiołku wspomina słynny angielski botanik i zielarz Nicholas Culpeper.

Potem nieco o nim zapomniano i wrócił do łask dopiero w XX wieku. Odkryto wówczas, że za działanie wiesiołka odpowiada zawarty w nasionach olej. Do dziś olej z wiesiołka cieszy się dużą popularnością w lecznictwie, a wiesiołek występuje powszechnie w Europie i Azji. W Polsce znajdziemy go w stanie dzikim, jest również uprawiany na potrzeby ziołolecznictwa.

Jak wygląda wiesiołek?

Wiesiołek zwany bywa czasami „nocną świecą”. Nazwa ta wzięła się od tego, że roślina ta, dość nietypowo, rozwija swoje kwiaty o zachodzie słońca, na noc, zaś zamyka je w jasnym świetle dziennym. Ponieważ kwiaty mają jasny, żółty kolor, a sama roślina osiąga wysokość nawet do półtora metra, faktycznie wiesiołek może nieco przypominać świecę w ciemności.

Surowcem leczniczym są nasiona wiesiołka, z których pozyskuje się cenny olej. To właśnie specyficzny skład chemiczny oleju wiesiołkowego decyduje o właściwościach leczniczych wiesiołka.

Olej z wiesiołka dwuletniego – skład chemiczny

Olej z wiesiołka zawdzięcza swoje właściwości obecności kwasów tłuszczowych. Najważniejszym z nich jest tutaj kwas gamma-linolenowy (GLA). Należy on do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-6 i wśród tej grupy uznawany jest za najbardziej wartościowy. Wykazuje między innymi działanie przeciwzapalne oraz przeciwbólowe. Jest prekursorem substancji, która odgrywa rolę regulatora wielu ważnych procesów fizjologicznych, odpowiada też za prawidłowy stan skóry.

Oprócz GLA w oleju wiesiołkowym znajdziemy kwas linolowy (LA), kwas oleinowy, nasycone kwasy tłuszczowe: palmitynowy i stearynowy. Olej z wiesiołka zawiera także ważne dla zdrowia i urody pierwiastki: cynk, selen, magnez i wapń oraz witaminę E.

Oleje spożywcze, jakich jeszcze nie znacie

Olej z wiesiołka – właściwości lecznicze i działanie

Właściwości lecznicze oleju z wiesiołka wynikają głównie ze sporej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych. Dzięki nim wiesiołek charakteryzuje się następującym działaniem leczniczym:

• obniża parametry lipidowe – czyli poziom cholesterolu i trójglicerydów. Dzięki temu wiesiołek może być stosowany w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych
• zapobiega agregacji płytek krwi – przez co wiesiołek obniża ryzyko miażdżycy, zawału oraz choroby niedokrwiennej serca. Poprawia także przepływ krwi w naczyniach krwionośnych
• działa przeciwzapalnie – głównie dzięki obecności GLA
• wspiera procesy rozrodcze – olej z wiesiołka zwiększa płodność u mężczyzn i kobiet. Ułatwia zapłodnienie, zwiększa żywotność plemników, pobudza wydzielanie śluzu w macicy oraz poprawia jakość jajeczek. Jeśli jednak chodzi o olejek z wiesiołka w ciąży – w tym czasie już raczej nie jest zalecany
• wpływa korzystnie na gospodarkę hormonalną – wiesiołek między innymi łagodzi bóle menstruacyjne i zmniejsza bóle piersi związane z cyklem miesiączkowym. Wiąże się to ściśle ze składem surowca – bogatym w nienasycone kwasy tłuszczowe, magnez i witaminę E. Związki te wyjątkowo pozytywnie wpływają na zdrowie i samopoczucie kobiet w każdym wieku
• łagodzi świąd – w ostrych oraz przewlekłych dolegliwościach skórnych
• wpływa korzystnie na stan skóry – wiesiołek zmniejsza podrażnienia, zwiększa nawilżenie skóry, poprawia jej jędrność i elastyczność oraz łagodzi szorstkość. Skóra nie potrafi sama wytwarzać GLA, w związku z czym dostarczanie go ze źródeł zewnętrznych zapewnia jej zdrowy wygląd i poprawia jej funkcjonowanie

Olej z wiesiołka – zastosowanie

Po olej z wiesiołka możemy sięgać w różnych dolegliwościach. Pomaga on w takich przypadłościach, jak między innymi:

• zaburzenia hormonalne – olejek z wiesiołka jest stosowany nie tylko w celu ułatwienia zajścia w ciążę, lecz również w przypadku zespołu policystycznych jajników oraz zespołu napięcia przedmiesiączkowego – zmniejsza drażliwość, stabilizuje nastrój i łagodzi bóle piersi
• menopauza – olej z wiesiołka łagodzi uderzenia gorąca i nocne poty u kobiet w okresie klimakterium (menopauza). Badania wykazały, że ma zdolność zmniejszania częstotliwości, natężenia i czasu trwania uderzeń gorąca
• choroby serca – w których olejek z wiesiołka może być stosowany pomocniczo i profilaktycznie ze względu na swoje działanie przeciwzapalne i obniżające poziom szkodliwej frakcji cholesterolu
• dolegliwości skórne – takie jak między innymi: atopowe zapalenie skóry, świąd, rumień, nadmierna suchość skóry, trądzik, a nawet łuszczyca. W tych schorzeniach olejek z wiesiołka reguluje pracę gruczołów łojowych, usuwa toksyny i niweluje szkodliwy wpływ wolnych rodników na organizm. Ponadto zapobiega nadmiernej utracie wody przez skórę, przez co pozostaje ona prawidłowo nawilżona, jędrna i elastyczna
• neuropatie – niektóre badania wykazały pozytywny wpływ oleju wiesiołkowego w neuropatiach obwodowych, będących najczęściej efektem cukrzycy lub innych schorzeń przewlekłych. Wiesiołek dość dobrze radzi sobie z takimi objawami, jak: nadwrażliwość na odczuwanie zimna lub gorąca, drętwienie, mrowienie kończyn czy osłabienie mięśniowe
• dolegliwości bólowe – olejek wiesiołkowy wykorzystuje się pomocniczo w przebiegu np. chorób reumatycznych, bólów stawowych, bólów kości, a nawet migrenowych bólów głowy. Przy dłuższym, regularnym stosowaniu tego produktu jego działanie przeciwzapalne sprzyja łagodzeniu objawów bólowych

Olejek z wiesiołka – na twarz i na włosy

Olejek z wiesiołka nadaje się do każdego rodzaju skóry. Oprócz tego, że może być on bezpiecznie przyjmowany doustnie, można go także aplikować bezpośrednio na skórę, bez rozcieńczania. Ponadto olej z wiesiołka może służyć jako neutralny olejowy nośnik do rozcieńczania innych substancji stosowanych zewnętrznie, np. niektórych olejków eterycznych.

Olejek z wiesiołka doskonale się sprawdza w pielęgnacji skóry, włosów oraz paznokci. Nienasycone kwasy tłuszczowe, cynk i selen sprawiają, że skóra staje się gładsza i bardziej napięta. Olej z nasion wiesiołka nie tylko działa pielęgnacyjnie, lecz także leczniczo. Zapobiega łuszczeniu się i wysychaniu skóry, wspomaga gojenie się ran, łagodzi wypryski. Ponadto nawilża i pielęgnuje włosy, wzmacnia paznokcie. Można go stosować jako odżywkę do wcierania w końcówki włosów, a także w płytkę paznokcia.

Olej z wiesiołka – negatywne skutki

W niektórych przypadkach olejek z wiesiołka może być przyczyną takich efektów ubocznych i negatywnych skutków stosowania wiesiołka, jak:

• niestrawność
• ból głowy
• nudności
• biegunka

Większość z tych objawów przebiega łagodnie i ustępuje natychmiast po odstawieniu olejku.

Jeśli masz skłonności do alergii, a twoja skóra jest wyjątkowo wrażliwa, zachowaj ostrożność i wypróbuj niewielką ilość olejku na małym fragmencie skóry. Reakcja alergiczna może tu obejmować takie objawy, jak: obrzęk i zaczerwienienie, wysypka, a w poważniejszych stanach nawet problemy z oddychaniem lub świszczący kaszel. Zdarza się to jednak niezmiernie rzadko.

Wiesiołek i olej z wiesiołka – przeciwwskazania

Przed zastosowaniem olejku z wiesiołka ostrożność powinny zachować osoby zażywające niektóre leki. Może on wchodzić w interakcje z takimi medykamentami, jak:

• leki rozrzedzające krew oraz przeciwzakrzepowe – uważać powinny także osoby cierpiące na zaburzenia krzepliwości krwi
• leki psychotropowe i antypsychotyczne
• niesteroidowe leki przeciwzapalne – takie jak aspiryna, diklofenak, naproksen czy ibuprofen

Ze względu na fakt, że olejek z wiesiołka może rozrzedzać krew, nie powinny go stosować osoby przed zabiegami chirurgicznymi i operacjami, aby nie doszło do nadmiernego krwawienia. Należy wówczas odstawić produkt na około dwa tygodnie przed operacją.

Nie zaleca się także stosowanie olejku z wiesiołka w ciąży – w takim przypadku warto zawsze poradzić się lekarza prowadzącego. Wielu badaczy uważa jednak, że olej z wiesiołka jest bezpiecznym suplementem dla kobiet w ciąży. Chodzi tu jednak prawdopodobnie o ostatnią fazę ciąży. Niektórzy wręcz rekomendują wtedy zastosowanie tego produktu, aby przyspieszyć lub wywołać akcję porodową. Olejek z wiesiołka bowiem uelastycznia i zmiękcza mięśnie macicy, co ma zasadniczo prowadzić do łatwiejszego i szybszego porodu.

Zdrowe tłuszcze, czyli 6 najlepszych olejów do spożywania na zimno

Olejek z wiesiołka – dawkowanie

Olejek z wiesiołka można zażywać w postaci płynnej. Najlepsze właściwości ma oczywiście olej z wiesiołka tłoczony na zimno. Jednak w tej postaci trudno jest precyzyjnie dawkować preparat, ponadto po otwarciu butelki dość szybko traci swój termin przydatności do spożycia i jego cenne wartości szybko maleją.

Najwygodniejszą postacią, w jakiej zwykle zaleca się stosowanie wiesiołka, a dokładnie oleju z wiesiołka, są kapsułki żelowe. Zazwyczaj przyjmuje się, że bezpieczną i uniwersalną dawką dla dorosłych jest 500 mg, aczkolwiek wiele osób toleruje bez problemu nawet dawkę do 1300 mg dziennie, bez jakichkolwiek działań niepożądanych.

Ze względu na brak badań wiesiołek nie powinien być podawany dzieciom bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.

Bibliografia:

1. McDermott, A. (2019). 10 benefits of evening primrose oil and how to use it. Pobrane z https://www.healthline.com/health/evening-primrose-oil
2. Wong, C. (2022). What is evening primrose oil? Pobrane z https://www.verywellhealth.com/the-benefits-of-evening-primrose-oil-89561
3. Beabout, L. (2021). 13 potential perks of evening primrose oil. Pobrane z https://greatist.com/health/evening-primrose-oil
4. Nartowska, J. (2016). Wiesiołek – nocna świeca. Panacea – Leki Ziołowe, 1(54), 5–7. Pobrane z https://panacea.pl/articles.php?id=5401
5. Jaros, M. (2017). Wiesiołek – zastosowanie oraz właściwości lecznicze i kosmetyczne. Pobrane z https://bonavita.pl/wiesiolek-zastosowanie-oraz-wlasciwosci-lecznicze-i-kosmetyczne
6. Bamford, J.T.M., Ray, S., Musekiwa, A., van Gool, C., Humphreys, R., Ernst, E. (2013). Oral evening primrose oil and borage oil for eczema. Cochrane Database of Systematic Reviews, 4, CD004416. Pobrane z https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD004416.pub2/full
7. Muggli, R. (2005). Systemic evening primrose oil improves the biophysical skin parameters of healthy adults. International Journal of Cosmetic Science, 27(4), 243–249. Pobrane z https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1467-2494.2005.00274.x
8. Horrobin, D.F. (1983). The role of essential fatty acids and prostaglandins in the premenstrual syndrome. The Journal of Reproductive Medicine, 28(7), 465–468. Pobrane z https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6350579/
9. Abo-Gresha, N.M., Abel-Aziz, E.Z., Greish, S.M. (2014). Evening primrose oil ameliorates platelet aggregation and improves cardiac recovery in myocardial-infarct hypercholesterolemic rats. International Journal of Physiology, Pathophysiology and Pharmacology, 6(1), 23–36. Pobrane z https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3961099/
10. Jamal, G.A., Carmichael, H. (1990). The effect of γ-linolenic acid on human diabetic peripheral neuropathy: a double-blind placebo-controlled trial. Diabetic Medicine, 7(4), 319–323. Pobrane z https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1464-5491.1990.tb01397.x
11. Cameron, M., Gagnier, J.J., Chrubasik, S. (2011). Herbal therapy for treating rheumatoid arthritis. Cochrane Database of Systematic Reviews 2, CD002948. Pobrane z https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002948.pub2/abstract
12. (b.d.). Olej z wiesiołka – działanie, dawkowanie, właściwości. Pobrane 1 lutego 2022 z https://medpak.com.pl/blog/poradniki/olej-z-wiesiolka-dzialanie-dawkowanie-wlasciwosci