Każdego lata słyszymy dramatyczne historie o osobach, które przypłaciły życiem użądlenie przez osę, pszczołę czy szerszenia. Zazwyczaj użądlenie osy nie jest groźne. Jak rozpoznać, czy użądliła nas osa czy pszczoła?
Spis treści
Użądlenie osy – objawy i pierwsza pomoc
- nagły ból w miejscu użądlenia
- zaczerwienienie
- pieczenie
- brak żądła (które zostawiają tylko pszczoły)
Objawy użądlenia osy dość szybko mijają same. Wystarczy przyłożyć na zaczerwienione miejsce kostkę lodu lub posmarować je żelem przeciwalergicznym.
Jak ochronić się przed owadami i kleszczami?
Użądlenie pszczoły – co robić?
Użądlenie pszczoły łatwo rozpoznać, ponieważ tylko pszczoły – w przeciwieństwie do os i szerszeni – zostawiają żądło.
Jeśli widzisz, że jakaś osoba została użądlona przez pszczołę, a w ranie pozostało pulsujące żądło, usuń je jak najszybciej, np. zdrapując je za pomocą plastikowej karty (wystarczy szybko przesunąć brzegiem karty po skórze).
To najszybszy sposób na pozbycie się trującej dawki toksyn, które jeszcze mogły pozostać w żądle. Nie uciskaj żądła palcami, bo jeśli w środku została jeszcze toksyna (jest wstrzykiwana stopniowo), możesz niechcący wpuścić pod skórę jej większą ilość.
Ale nigdy nie wolno użądlenia osy zlekceważyć i trzeba uważnie obserwować poszkodowaną osobę. Użądlenie osy może bowiem doprowadzić do rozwoju ciężkiej reakcji uczuleniowej: anafilaksji, a w jej następstwie – do wstrząsu anafilaktycznego. W takiej sytuacji chory musi pilnie otrzymać pomoc medyczną. Pamiętajmy, że od naszej wiedzy, opanowania i szybkiego działania zależy życie osoby użądlonej.
Czy muzyka disco może uratować komuś życie? Tak! Pod warunkiem, że jest to piosenka Bee Gees „Stayin’ Alive”!
Wstrząs anafilaktyczny – co go wywołuje?
Anafilaksja to nagle rozwijająca się, ciężka, zagrażająca życiu reakcja alergiczna. Występuje najczęściej natychmiast po kontakcie z alergenem – zwykle rozwija się w ciągu kilku minut, ale bywa, że nawet po godzinie.
Zagrożony wystąpieniem anafilaksji może być każdy, ale w największej grupie ryzyka są alergicy uczuleni na:
- jad owadów błonkoskrzydłych, takich jak osy, pszczoły czy szerszenie
- leki, np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, tzw. NLPZ
- pokarmy, np. orzechy, owoce morza, mleko, jaja
- alergeny wziewne, np. sierść kota
- alergeny kontaktowe, np. lateks
Do anafilaksji może dojść także u osoby, która nie jest uczulona na jad owadów, ale została dotkliwie, wielokrotnie użądlona lub użądlenia nastąpiły w okolicy głowy i szyi.
Alergia na sierść zwierząt – co robić?
Objawy anafilaksji
- swędząca pokrzywka
- obrzęk w obrębie twarzy, szyi, języka
- chrypka
- nudności
- świszczący, charczący oddech
Początkowo osoba z anafilaksją może być pobudzona, przerażona, szybko oddycha, ale wkrótce jej siły się wyczerpują i dochodzi do wstrząsu.
Pierwsza pomoc i resuscytacja w dobie COVID-19
Najcięższą postacią anafilaksji jest wstrząs anafilaktyczny. U osoby we wstrząsie zaburzeniu ulega praca całego organizmu. Pojawia się m.in. obrzęk dróg oddechowych, dochodzi do zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych i przechodzenia płynów ze światła naczyń do przestrzeni pozanaczyniowej.
To w efekcie powoduje gwałtowne obniżenie się ciśnienia krwi i postępujące niedotlenienie organizmu. Stanowi to bezpośrednie zagrożenie życia. I takiej osobie należy pomóc natychmiast! W krańcowych przypadkach dochodzi do zatrzymania krążenia.
Udar mózgu – szybka pomoc ratuje życie
Objawy wstrząsu anafilaktycznego
- bladość
- pocenie się
- przyspieszone bicie serca (tachykardia)
- niskie ciśnienie tętnicze krwi
- osłabienie
- splątanie (chory nie wie, gdzie jest, mówi od rzeczy)
- zawroty głowy
- utrata przytomności
WAŻNE! Przy podejrzeniu wystąpienia anafilaksji zawsze pilnie należy wezwać pogotowie. Jest to stan zagrażający życiu!
Użądlenie osy lub pszczoły – na co zwrócić uwagę?
Obserwuj użądloną osobę i zachowaj wyjątkową czujność, gdy:
- do użądlenia doszło w obrębie twarzy oraz gdy w jego okolicy pojawia się opuchlizna. W takiej sytuacji poszkodowaną osobę powinien obejrzeć lekarz z najbliższej przychodni lub stacji pogotowia.
- zaobserwujesz, że w pobliżu użądlenia, a także w okolicy twarzy, szyi i języka narasta obrzęk, widać, że użądlona osoba ma problemy z oddychaniem. W takim przypadku natychmiast wezwij pogotowie.
Użądlonej osobie zawsze warto zadać pytanie: „Czy jesteś na coś uczulona?”. Jeśli odpowie, że nie, obserwuj, czy w ciągu najbliższej godziny nie dojdzie przypadkiem do pogorszenia jej stanu zdrowia – jeśli tak (patrz wyżej objawy anafilaksji), pilnie wezwij pogotowie.
Natomiast jeśli padnie odpowiedź: „Tak, jestem uczulona na jad owadów” – musisz działać natychmiast.
Wstrząs anafilaktyczny po użądleniu osy lub pszczoły – co robić?
1. Wezwij pogotowie
I powiedz dyspozytorowi, że użądlony został alergik uczulony na jad owadów. Jeśli obok ciebie jest jeszcze inna osoba/osoby, poproś kogoś o wezwanie pogotowia, a sama zajmij się osobą poszkodowaną.
2. Zapytaj, czy alergik ma przy sobie ampułkostrzykawkę z adrenaliną
Osoby, które już kiedyś przeszły silną reakcję anafilaktyczną (anafilaktycy), lub alergicy, którzy wiedzą, że są silnie uczuleni, często mają ją ze sobą. Przepisuje ją lekarz, który od razu szkoli, w jaki sposób z niej korzystać.
Adrenalina to lek, który jest podstawą w leczeniu rozwijającej się reakcji anafilaktycznej i wstrząsu anafilaktycznego. Spowalnia narastanie reakcji alergicznej, czyli „kupuje” nam trochę czasu do przyjazdu pogotowia. Podaje się ją domięśniowo w formie zastrzyku.
Wystarczy w zewnętrzną część uda (nawet przez spodnie – szkoda czasu na ich zdejmowanie) wbić małą i cienką igłę oraz nacisnąć tłok strzykawki. Najczęściej wystarczy odszukać strzykawkę i pomóc alergikowi podać lek. Ale jeśli nie jest w stanie tego zrobić (ponieważ np. traci przytomność) – nie wahaj się podać takiego zastrzyku. Adrenalina ratuje życie!
Hipoglikemia i hiperglikemia – objawy i pierwsza pomoc
3. Jeśli chory jest przytomny, wypytaj go o przyjmowane leki i choroby
Postaraj się dowiedzieć, jakie leki przyjmuje, kiedy przyjął ostatnią dawkę, czy jest na coś chory (infekcja lub choroba przewlekła, np. cukrzyca).
Zapytaj, kiedy ostatnio coś jadł i co to było (być może reakcja alergiczna nastąpiła po zjedzeniu jakiegoś pokarmu), czy wie, co się stało, gdzie jest, co się wokół niego dzieje.
Te pytania mają na celu sprawdzenie zdolności logicznego myślenia i oceny sytuacji przez osobę poszkodowaną.
Przeprowadzenie takiego wywiadu jest ogromnie ważne, ponieważ reakcja alergiczna po ukąszeniu owada może rozwinąć się nawet w ciągu kilku minut. Jeśli stan poszkodowanego pogorszy się i osoba ta nie będzie w stanie mówić, ty będziesz mogła przekazać ważne informacje ratownikom medycznym.
Defibrylator – kiedy i jak go użyć?
4. Jeśli poszkodowany straci przytomność, ułóż go na plecach i sprawdź, czy oddycha (w sytuacji wstrząsu może dojść do zatrzymania krążenia)
Obserwuj klatkę piersiową. Jeśli się unosi, ułóż go w pozycji bocznej bezpiecznej i stale monitoruj oddech. Jeśli przestanie oddychać (klatka piersiowa przestanie się poruszać), przystąp do resuscytacji: 30 uciśnięć na 2 wdechy ratownicze. W czasach epidemii, gdy musimy każdą osobę traktować tak, jak gdyby była nosicielem COVID-19, a poszkodowany jest dla ciebie osobą obcą, wystarczy samo uciskanie klatki piersiowej.
5. Zostań z poszkodowanym aż do czasu przybycia pogotowia
Rośliny odstraszające komary, muchy, meszki i mole
