Na ból głowy – paracetamol, na gorączkę – ibuprofen, na infekcję gardła – antybiotyk albo leki przeciwwirusowe… Dostępność leków sprawia, że wielu rodziców podaje dzieciom specyfiki dostępne bez recepty często nawet z błahego powodu, a pediatrów prosi o przepisanie antybiotyku. Są przekonani, że dzięki temu choroba minie szybko, a dziecko szybko wróci do formy. Ale takim działaniem można niestety malcowi bardzo zaszkodzić.
Większość infekcji górnych dróg oddechowych wywołanych jest przez wirusy (ponad 80 proc.). W takich przypadkach wystarczy wesprzeć układ odpornościowy dziecka domowymi metodami (napary ziołowe, syropy z bzu czarnego, cebuli, malin, czosnek, inhalacje z olejków eterycznych itd.) a organizm pokona infekcję sam. Podawanie leków syntetycznych podczas infekcji niepotrzebnie tylko obciąży wątrobę, żołądek i zaburzy równowagę mikrobioty jelitowej.
Ale oczywiście są takie sytuacje, gdy zażycie leku chemicznego jest konieczne np. dziecko gorączkuje bardzo wysoko i domowe metody obniżenia temperatury nie działają, bardzo boli je głowa albo ma infekcję bakteryjną, podczas której należy podać antybiotyk. Zazwyczaj takie leczenie przebiega bez problemów i maluch szybko wraca do zdrowia. Ale w 5-10 procentach przypadków (1) zdarza się że po przyjęciu leku dochodzi do wystąpienia reakcji alergicznej. Natomiast u dzieci, alergia na leki jest drugą (po uczuleniu na pokarmy) najczęstszą przyczyną wystąpienia silnej, zagrażającej życiu reakcji czyli wstrząsu anafilaktycznego. Oto co rodzice powinni wiedzieć na temat alergii na leki.
Spis treści
1. Jakie leki najczęściej powodują uczulenie u dzieci?
Zazwyczaj uczulenie na leki pojawia się po podaniu:
- antybiotyków z grupy penicylin i jej pochodnych (penicylina, amoksycyklina),
- sulfonamidów
- niesteroidowych lekach przeciwzapalnych (np. z ibuprofenem).
- kwasu acetylosalicylowego lub preparatów z paracetamolem – są przypuszczenia, że częste przyjmowanie paracetamolu w dzieciństwie zwiększa w przyszłości ryzyko pojawienia się astmy.
- Uczulenie mogą też wywołać substancje dodatkowe dodawane do leków np. kwas klawulanowy, który wchodzi w skład niektórych antybiotyków, a także barwniki, konserwanty i inne.
Często trudno się zorientować jaki lek wywołał uczulenie, ponieważ dzieci podczas kuracji otrzymują jednocześnie kilka specyfików. Łącznie z antybiotykiem podaje się dziecku syropy przeciwkaszlowe, leki na obniżenie gorączki i do tego napary ziołowe i suplementy. Może wówczas dojść do interakcji pomiędzy tymi preparatami, co spowoduje wystąpienie nietolerancji.
Uwaga! Alergię mogą wywołać nie tylko leki syntetyczne, ale także preparaty ziołowe. Zdarzają się uczulenia np. na związki salicylowe zawarte w naturalnych środkach przeciwgorączkowych np. napar z malin czy z kory wierzby. Czasami na ciele pojawia się wysypka po przyjęciu preparatów z jeżówki purpurowej (Echinacei).
2. Jakie są objawy reakcji alergicznej na lek?
Najczęstszym objawem alergii polekowej jest wysypka: czerwona, drobnogrudkowa, swędząca. Zdarzają się obrzęki na ustach, języku oraz nogach czy rękach i najgroźniejszy: obrzęk krtani prowadzący do duszności. Zdarzają się ciężkie reakcje alergiczne takie jak zaburzenie akcji serca, spadek ciśnienia, zaburzenia świadomości (wstrząs anafilaktyczny).
3. Jak szybko po przyjęciu leku może pojawić się reakcja alergiczna?
Każdy organizm reaguje inaczej. Czasami objawy alergii pojawiają się tuż po podaniu leku a nawet już w trakcie przyjmowania np. syropu – swędzą lub pieką usta, gardło (wówczas łatwo możemy zorientować się jaki lek zaszkodził). Zdarza się jednak, że symptomy wystąpią dopiero po kilku dniach – i wówczas trudniej będzie zorientować się jakiego leku dziecko nie toleruje.
Uwaga! Im częściej lub w im większej ilości podajemy lek, tym reakcja nań bywa silniejsza. Na przykład przy pierwszym czy drugim zetknięciu z wywołującą uczulenie substancją zawartą w leku może to być niewielka wysypka, ale po kolejnym przyjęciu tego specyfiku, może dojść do duszności. Dlatego takie sytuacje koniecznie trzeba wpisać w książeczce zdrowia, a także zaznaczyć w karcie pacjenta w przychodni, tak, by dziecko nigdy w przyszłości nie otrzymało leku, którego nie toleruje.
4. Czy można przewidzieć, że dziecko zareaguje uczuleniem na dany lek?
Zazwyczaj nie można. Ale warto wiedzieć, że w grupie ryzyka są dzieci, które już mają alergię pokarmową, wziewną, cierpią na AZS. Większe prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji uczuleniowej może też wystąpić u maluszków cierpiących na choroby nerek i wątroby. Dlatego w przypadku tych małych pacjentów należy stosować kurację medykamentami ze szczególną ostrożnością. Warto przedyskutować podawanie antybiotyków lub niesteroidowych leków przeciwzapalnych z pediatrą. Należy także dopytać na jakie ewentualne objawy uboczne zwrócić uwagę oraz jak zareagować w przypadku pojawienia się ich.
Uwaga! W przypadku pojawienia się objawów takich jak: problemy z oddychaniem, duszność, chrypkę, uczucie ściskania w gardle – natychmiast dzwoń po pogotowie. Dziecko musi pilnie zostać obejrzane przez specjalistę i być może otrzyma zastrzyk z glikokortykosteroidów, które powstrzymają zaostrzenie się duszności. Jeśli masz w domu strzykawkę z adrenaliną i lekarz zalecił ci zrobić zastrzyk w przypadku wystąpienia reakcji alergicznej – podaj dziecku lek jak najszybciej i dopiero wówczas dzwoń po pogotowie.
5. Czy jeśli uczulenie na jakiś lek wystąpiło, to znaczy, że dziecko nie może go już nigdy przyjmować?
Jeśli dziecko po przyjęciu jakiegoś specyfiku miało objawy alergii, koniecznie należy zgłosić to lekarzowi. Specjalista przeprowadzi wywiad z rodzicami, w którym zapyta o objawy reakcji alergicznej. Ważne: jeśli zrobiłaś zdjęcia wysypki – koniecznie pokaż je pediatrze, staraj się przypomnieć sobie jak najwięcej szczegółów dotyczących samopoczucia dziecka gdy zauważyliście symptomy uczulenia. Lekarz zbada malca, być może zaleci wykonanie testów skórnych, płatkowych lub z krwi w kierunku alergii na leki.
Jeśli uczulenie na konkretny lek zostanie potwierdzone, dziecko nie będzie mogło go już przyjmować. Należy tę informację koniecznie wpisać do karty dziecka w przychodni, podać ją pielęgniarce w przedszkolu czy szkole, wychowawcy, za każdym razem wpisywać w kartę kolonijną itd. Jeśli uczulenie np. na penicylinę jest silne, warto zrobić dla dziecka bransoletkę (np. sylikonową) z tą informację i pilnować, by nosiło ją na stałe. Osoba uczulona na antybiotyki z jednej grupy, może przyjmować antybiotyki innego rodzaju – takie, jakie wskaże lekarz.
6. Jak zmniejszyć ryzyko wystąpienia alergii na leki?
- Staraj się podawać dziecku jak najmniej różnych leków w tym samym czasie
- Nie zwiększaj dawki leku bez potrzeby
- Nie nadużywaj leków przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych dostępnych bez recepty
- Jeśli lekarz zaleci kurację wybranymi lekami, nie podawaj dziecku dodatkowo innych (także ziołowych) na własną ręką
- Na wystąpienie uczulenia na leki w sposób szczególny narażone są dzieci z alergią pokarmową i wziewną, chorobami nerek i wątroby. Dlatego w ich przypadku należy dopasowywać leczenie ze szczególną ostrożnością i bacznie obserwować reakcję dziecka podczas kuracji
O alergii u dzieci na sierść zwierząt przeczytasz TUTAJ.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/60038,alergia-na-leki
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-alergiczne/138605,alergia-na-leki-u-dzieci
