Czy zapach ciała może świadczyć o chorobie? Dziwny zapach

Każdy z nas pachnie inaczej i nie dlatego, że używamy różnych kosmetyków. Zapach naszego ciała jest uzależniony od wieku, diety, interakcji między gruczołami skóry i bytującymi na niej bakteriami, od woni wydzielin, ale też od tego, jakie leki przyjmujemy. Wszyscy wiedzą, że niemowlęta pachną zupełnie inaczej niż osoby starsze. Dzieje się tak, ponieważ z wiekiem zmienia się aktywność gruczołów łojowych. To one uwalniają mieszankę lipidów i kwasów tłuszczowych, które mają zasadniczy wpływ na ostateczny zapach naszego ciała.

Zapach ciała zależy od diety

Ogromny wpływ na zapach ciała ma dieta. Warto o tym pamiętać – zwłaszcza wtedy, gdy szczególnie nam zależy na ładnym zapachu ciała. Są potrawy, po których skóra pachnie nieprzyjemnie, i takie, dzięki którym nasze ciało wydziela przyjemną woń. Ten, kto kiedyś zapomniał się i nadużył alkoholu, wie, że następnego dnia po imprezie nie tylko oddech, ale i skóra będzie zdradzała, co robiliśmy wieczorem.

Do produktów, które powodują brzydki zapach ciała, należą m.in.

• warzywa kapustne
• ostre przyprawy
• brokuły
• brukselka
• czosnek
• cebula (wszystkie kolory)
• czerwone mięso
• szparagi

Warzywa te zawierają dużo siarki, a więc po ich zjedzeniu pojawi się zapach siarki na skórze. Oczywiście nie oznacza to, że mamy zrezygnować z tych warzyw, ale warto wiedzieć, kiedy je ograniczyć.

Dla równowagi – zapach naszego ciała będzie miły dla otoczenia, gdy będziemy jeść potrawy zawierające:

• imbir
• kardamon
• wanilia

Podobnie zadziała ananas, papaja, melon oraz inne prócz wymienionych warzywa, ryby i owoce morza.

Jak dbać o zęby i higienę jamy ustnej?

Dlaczego „wytwarzamy” zapachy?

Warto pamiętać, że o naszej kondycji zdrowotnej świadczy nie tylko zapach skóry, ale także zapach wszystkich wydzielin naszego ciała. Dlatego warto siebie obserwować, aby nie przegapić, że zmienił się nam zapach potu, moczu czy też zapach z ust. Rozpoznawanie chorób na podstawie zapachu wydzielanego przez organizm to bardzo stara praktyka medyczna. Już starożytni uczeni uważali, że każda choroba ma swój zapach. Potwierdzają to także współczesne badania.

Obecnie najwięcej badań prowadzi się nad zapachami wydzielanymi przez chorych na nowotwory. Uczeni twierdzą, że nowotwór, niezależnie od fazy rozwoju, posiada określony zapach. Jednak jest on na tyle słaby, że pozostaje niewyczuwalny dla ludzkiego nosa. Nie określono przyczyny odmiennego zapachu, ale głównym podejrzanym są poliaminy – związki biorące udział w przemianach biochemicznych zachodzących w komórkach.

Powodem przykrego zapachu może być również chemoterapia. Pacjenci poddawani tej formie leczenia zwykle cierpią na suchość w ustach, która często przekłada się na podrażnienia dziąseł, języka i sprzyja rozwojowi infekcji w obrębie jamy ustnej. Ich następstwem może być nieświeży oddech.

Teoretyczne podstawy występowania specyficznych markerów zapachowych w wydychanym powietrzu wynikają z przypuszczeń, że na skutek przemian biochemicznych, które zachodzą w zmienionych nowotworowo komórkach tworzą się lotne związki organiczne (volatile organic compunds – VOC). Związki te wraz z krwią dostają się do płuc, skąd są uwalniane do wydychanego powietrza, lub wydalane wraz z potem, lub moczem.

Próbki oddechowe mogą zawierać użyteczne markery zapachowe, które są charakterystyczne dla nowotworów płuca i piersi. Powietrze wydychane przez chorych na nowotwory płuc, czy piersi ma charakterystyczny wzorzec koncentracji VOC, który jest odmienny w stosunku do próbek oddechu osób z grupy kontrolnej.

Czuły psi nos: „dziwny zapach od osoby chorej na raka”

Poważne zainteresowanie możliwością wykorzystania psiego nosa do wykrywania raka u ludzi rozpoczęło się w 1989 roku od listu Williamsa i Pembroka do czasopisma naukowego The Lancet (1989) – w liście naukowcy opisali przypadek 44-letniej kobiety, która zdecydowała się zbadać swoje znamię na udzie po tym jak jej pies (mieszaniec border collie i dobermana) zaczął wykazywać nadmierne zainteresowanie tym znamieniem. Przy każdej nadarzającej się okazji pies intensywnie wąchał skórę kobiety w tym miejscu. To zachowanie powtarzało się przez kilka miesięcy, aż w końcu pies spróbował ugryźć znamię. Badania histopatologiczne wykazały, że nie było to zwykłe znamię, a czerniak złośliwy.

W 2001 roku inny uczony opisał przypadek mężczyzny, który na swoim ciele spostrzegł egzemę, która dość szybko się powiększała. Pies mężczyzny (labrador) zaczął bardzo intensywnie obwąchiwać tę zmianę. Zaniepokojony tym mężczyzna zgłosił się do lekarza, a badania wykazały, że egzema to w rzeczywistości nowotwór złośliwy. Po usunięciu nowotworu pies przestał interesować się tym miejscem na ciele mężczyzny.

Uznano, że oba te przypadki nie mogły być zwykłym zbiegiem okoliczności i badacze zaczęli bliżej przyglądać się temu zagadnieniu, dzięki czemu powstały pierwsze badania, które w dużym stopniu potwierdziły, że psy są w stanie wywęszyć komórki rakowe.

Diagnoza na podstawie zapachu ciała

W wielu laboratoriach na świecie prowadzi się badania, w których do oceny zapachu choroby wykorzystuje się psy. Zwierzęta, na podstawie zapachu wydzielanego przez pacjenta, uczą się rozpoznawać cukrzycę i choroby nowotworowe. Ich skuteczność sięga nawet 90 proc., twierdzą badacze z Monell Chemical Senses Center w Filadelfii.

W niektórych ośrodkach trwają prace nad „sztucznymi nosami”, dzięki którym będzie można wykryć, czy dana osoba jest chora i na co. Badacze z Maastricht University Medical Center w Holandii opracowują „elektroniczny nos”, którego zadaniem ma być wykrywanie nowotworu piersi na podstawie zapachu oddechu.

W pogoni za zapachem choroby nie brakuje także polskiego wątku. Uczeni z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu od lat pracują nad rozpoznaniem zapachu wydychanego powietrza i jego związku z konkretną chorobą. Chodzi o to, że chore komórki naszego organizmu, w przeciwieństwie do komórek zdrowych, inaczej metabolizują związki chemiczne w naszym ciele i przekształcają je w substancje inaczej pachnące. Do badań wykorzystuje się psy tropiące.

Aromaterapia – czy zapach może leczyć?

Genetycznie brzydki zapach ciała

Są dwa schorzenia genetyczne, które sprawiają, że zapach ciała jest przykry dla otoczenia.

Fenyloketonuria to choroba genetyczna, diagnozowana po urodzeniu. Genetyczne niedobory niektórych enzymów mających wpływ na przemianę materii skutkują obecnością w pocie nieprawidłowych produktów przemiany materii. To sprawia, że pot ma zapach myszy.

Trimetyloaminuria (TMAU) to schorzenie znane też pod angielską nazwą fish odor syndrome (zespół odoru rybnego). To zaburzenie metaboliczne powodujące niedobór enzymu FMO3, który bierze udział w przekształcaniu trimetyloaminy (TMA), związku znajdującego się m.in. w rybach, do tlenku trimetyloaminy (TMAO). Przy niedoborach lub zaburzeniu wydzielania FMO3 organizm nie jest w stanie rozłożyć TMA. Nadmiar substancji wydalany jest z potem i moczem, a także w wydychanym powietrzu, powodując silny odór przypominający gnijące ryby. Na szczęście schorzenie to występuje bardzo rzadko.

Dziwny zapach potu i skóry

Gdy zadajesz sobie pytanie: czuję od siebie dziwny zapach, jakie mogą być przyczyny? Zapach ciała zależy nie tylko od czynników zewnętrznych, ale też od rodzaju gruczołów, które powodują pocenie. Gruczoły potowe znajdują się na całym ciele. Najwięcej jest ich na twarzy, dłoniach, stopach, pod pachami, w pachwinach oraz na skórze głowy. Wyróżnia się dwa rodzaje gruczołów odpowiedzialnych za wytwarzanie potu:

• gruczoły ekrynowe – są odpowiedzialne za termoregulację i stanowią samodzielny przydatek skóry. Produkowany przez nie pot jest bezwonny i bezbarwny, składa się on z wody, chlorku sodu, elektrolitów i zbędnych produktów przemiany materii. To jest naturalna bariera dla bakterii
• gruczoły apokrynowe – współistnieją z gruczołami łojowymi i włosami, a więc znajdują się pod pachami, na głowie i w okolicy łonowej. Pot przez nie produkowany ma ostry, nieprzyjemny zapach i żółtawy kolor. Wydzielanie potu przez te gruczoły nasila się podczas stresu i w wysokiej temperaturze. Pot ten zawiera dużo protein, które są doskonałą pożywką dla bakterii. Gruczoły apokrynowe uaktywniają się w okresie dojrzewania, co tłumaczy, dlaczego pot u dzieci nie ma przykrego zapachu.

Zapach potu może także wskazywać na to, że w organizmie dzieje się coś złego. I tak:

• pot o zapachu świeżej wątróbki może sugerować niewydolność wątroby
• pot o zapachu nieświeżego piwa może wskazywać na gruźlicę. Oprócz niemiłej woni potu pojawia się również kaszel. Początkowo jest suchy, a następnie z odkrztuszaniem plwociny, któremu mogą towarzyszyć bóle w klatce piersiowej i spadek masy ciała
• pot o zapachu świeżego chleba jest jednym z charakterystycznych objawów duru brzusznego. Choroba ta występuje głównie w Afryce, Azji Południowo-Wschodniej oraz na Dalekim Wschodzie
• gdy pot ma zapach surowego mięsa, można podejrzewać żółtą febrę, chorobę, która nie występuje w naszym obszarze geograficznym
• pot o zapachu świeżych piór lub zapachu mokrego ptaka może wskazywać różyczkę
• przy schizofrenii skóra pachnie octem
• przy nieleczonej lub źle leczonej cukrzycy pot pachnie acetonem lub przypomina woń gnijących owoców. To objaw świadczący o poważnych zaburzeniach cukrzycowych
• pot o zapachu moczu lub amoniaku może świadczyć o niewydolności nerek
• pot o zapachu owcy lub raczej owczej skóry jest charakterystyczny dla osób chorujących na ospę
• przykry zapach potu może się pojawić u osób z zaburzeniami pracy tarczycy

Nadpotliwość – jak z nią walczyć?

Zapach moczu

O stanie naszego zdrowia świadczy nie tylko kolor i konsystencja moczu, ale także jego zapach. Zmieniony zapach moczu powinien zwrócić naszą uwagę, ponieważ może być pierwszym sygnałem do rozpoznania poważnej choroby.

• Mocz o woni amoniaku może wskazywać na infekcję dróg moczowych, np. zapalenie pęcherza moczowego lub problemy z nerkami. Winne zmianie zapachu są bakterie produkujące ureazę, enzym rozkładający mocznik do amoniaku, który w połączeniu z wodą tworzy zasadę amonową. W efekcie pH moczu zmienia się z kwaśnego na zasadowe i wytrącają się w nim kryształy struwitu, czyli fosforanu magnezowo-amonowego. W moczu zdrowego człowieka ich nie ma.
• Mocz o zapachu acetonu może być oznaką kwasicy ketonowej, która jest następstwem nieleczonej cukrzycy.
• Mocz pachnący stęchlizną jest charakterystyczny dla chorób wątroby i trzustki.
• Gdy mocz ma zapach owoców, można się spodziewać, że jest to spowodowane zbyt wysokim poziomem cukru we krwi.
• Mocz o chemicznym zapachu będą miały osoby przewlekle przyjmujące kilka leków. Dzieje się tak, ponieważ większość metabolitów leków wydalana jest przez nerki.

Diagnozę stawia lekarz

Dziwny zapach ciała, potu czy moczu powinien nas skłonić do odwiedzenia lekarza i skonsultowania objawów. Ale należy zwracać uwagę także na zapach innych wydzielin, np. kału czy z miejsc intymnych. Dla przykładu: wyraźnie kwaśny zapach kału, do tego biegunki, wzdęcia, gazy i przelewanie w brzuchu – to może świadczyć o nietolerancji laktozy. Oznacza to, że twój organizm produkuje za mało laktazy. To enzym trawienny, który jest niezbędny do prawidłowego rozkładu zawartej w produktach mlecznych laktozy.

Kobiety powinny odwiedzić ginekologa, gdy z miejsc intymnych wydobywa się woń przypominająca zapach zepsutej ryby. Nie jest to oznaka braku higieny, tylko infekcji intymnej – bakteryjnego zakażenia pochwy, na które jedynym lekarstwem są antybiotyki. Z wizyty u ginekologa powinny skorzystać też kobiety, które odczuwają zapach drożdży. To zazwyczaj oznaka drożdżycy, na którą pomagają tylko leki przeciwgrzybicze.

I na koniec zapach z ust, który może być prawdziwym utrapieniem dla naszych rozmówców, ale też sugerować poważne schorzenia. Cuchnący oddech z wyraźnie wyczuwalnym zapachem siarki (zgniłe jajka) lub gotującej się kapusty świadczy o zakażeniu bakterią Helicobacter pylori, sprawcą wrzodów żołądka. Oddech przesycony wonią acetonu lub określany jako zapach sfermentowanych jabłek może sugerować kwasicę ketonową, która jest symptomem nierozpoznanej i zaawansowanej cukrzycy. Przy refluksie przełykowo-żołądkowym w wydychanym powietrzu wyczuwa się zapach stęchlizny.

Nasze ciała na różne sposoby informują nas, że coś złego się dzieje. Czasem są to bardzo subtelne sygnały, czasem wyraźnie wyczuwane. Lepiej ich nie lekceważyć i zapytać lekarza, jakie badania należy zrobić, aby wykluczyć lub potwierdzić chorobę.

Halitoza – jak zwalczyć nieprzyjemny zapach z ust?

Źródła:

1. Przybylska-Feluś, M. (2013). Przykry zapach z ust. Pobrane z https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/88258,przykry-zapach-z-ust
2. Jamruszkiewicz, K. (2014). Czy nieprzyjemny zapach z ust u niemowlęcia może być spowodowany dietą? Pobrane z https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/95964,czy-nieprzyjemny-zapach-z-ust-u-niemowlecia-moze-byc-spowodowany-dieta
3. Nieszporek, T. (2012). Od czego zależy intensywność zapachu leków wydalonych z moczem? Pobrane z https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/lista/78503,od-czego-zalezy-intensywnosc-zapachu-lekow-wydalonych-z-moczem
4. Tarnowska, B. (2021). Nadpotliwość – objawy, przyczyny i leczenie. Pobrane z https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/nadpotliwosc-objawy-przyczyny-i-leczenie,6690,n,192