Spis treści
Czym jest bezsenność?
Nie ma jednej i powszechnie akceptowanej definicji tego, czym jest bezsenność. Przyjmuje się, że to subiektywna ocena pacjenta jego problemów z zaśnięciem, utrzymaniem ciągłości snu i przedwczesnym budzeniem się. O bezsenności mówi się także wtedy, gdy sen nie regeneruje sił, co przekłada się na złe funkcjonowanie w ciągu dnia.
Kto ma problemy ze snem, a kto cierpi na brak snu?
Na bezsenność cierpią dzieci, nastolatki, ludzie młodzi, dojrzali i ci w wieku podeszłym. Bezsenność u dzieci może się objawiać nadpobudliwością w ciągu dnia lub zachowaniem przypominającym ADHD. U nastolatków skutkiem bezsenności bywają stany depresyjne, czasem nawet z ryzykiem popełnienia samobójstwa.
W Polsce na zaburzenia snu skarżą się głównie kobiety po 45. roku życia. Problemy ze snem zgłasza 43% kobiet i 29% mężczyzn. Codzienna bezsenność dotyka 21% kobiet, a u 43% występuje ona kilka razy w miesiącu.
Najwyższy odsetek osób cierpiących na bezsenność notuje się wśród tych, którzy ukończyli 60 lat. Obecnie połowa Polaków skarży się na kłopoty ze snem, ale kryteria bezsenności spełnia 1/3.
Z badań TNS OBOP wynika, że zaburzenia snu u kobiet mają związek z wiekiem, wykształceniem, a nawet miejscem zamieszkania. Z upływem lat problemy ze snem i bezsenność pogłębiają się. Lepiej radzą sobie z nimi kobiety z wyższym wykształceniem, co specjaliści uzasadniają większą dbałością o zdrowie i dobre samopoczucie. Źle sypiają mieszkanki wielkich miast, a najlepiej te w miastach o średniej wielkości.
Jakość snu wśród kobiet zależy również od wahań poziomu hormonów. Huśtawka hormonalna w czasie cyklu miesiączkowego, w okresie ciąży, po porodzie czy podczas menopauzy jest u niektórych kobiet powodem poważnych kłopotów z zasypianiem i utrzymaniem snu.
Przyczyny bezsenności według medycyny chińskiej
Bezsenność to choroba
Jeżeli nieprzespane noce zdarzają się częściej niż 3 razy w tygodniu i trwają dłużej niż 3–4 tygodnie, to przyjmuje się, że bezsenność stała się chorobą. Nie jest to stan obojętny dla naszego organizmu, ponieważ negatywnie wpływa na funkcjonowanie w ciągu dnia.
Bezsenność sprawia, że jesteśmy mniej aktywni, niespokojni, rozdrażnieni, nie możemy skoncentrować się na nauce czy pracy. Istotnie pogarsza się pamięć. Spada też odporność organizmu, przez co częściej zapadamy na różnego rodzaju infekcje.
Liczne badania dowodzą, że bezsenność przyczynia się do wielu schorzeń somatycznych, w tym do zawałów serca i udarów. Pojawiają się również zaburzenia psychiczne, zwłaszcza depresja, która może doprowadzić do próby samobójczej.
Jak wykazały doświadczenia amerykańskich studentów medycyny, człowiek po 11. nieprzespanych nocach zaczyna mieć tak poważne kłopoty z psychiką, że zagraża to jego życiu. Zbyt mała ilość snu może być przyczyną nadwagi, nadmiernego pobudzenia, a nawet cukrzycy czy chorób nowotworowych.
7 powodów, dla których nie warto zarywać nocy
Bezsenność – przyczyny
Wśród przyczyn bezsenności najczęściej wymienia się:
- zaburzenia psychiczne (np. depresje, stany lękowe, stres)
- zaburzenia, które utrudniają sen (np. zespół niespokojnych nóg)
- zażywanie różnych leków, bezdech senny, zaburzenia rytmu snu i czuwania (np. podczas pracy na zmiany)
- różnego rodzaju choroby (np. u mężczyzn – przerost prostaty, który zmusza do wstawania w nocy i oddawania moczu)
- choroby przewlekłe, którym towarzyszy ból
- podłoże genetyczne – bezsenność pojawia się wtedy od pierwszego dnia życia dziecka
Usunięcie przyczyny bezsenności często rozwiązuje problem. Niestety, w 15–25% przypadków nie udaje się ustalić przyczyny bezsenności.
Co jeść na kolację, by dobrze się wyspać?
Brak snu groźny dla osób chorych przewlekle
Bezsenność jest szczególnie niebezpieczna dla osób przewlekle chorych. Między chorobami somatycznymi oraz psychosomatycznymi a bezsennością istnieje dwukierunkowa zależność. Oznacza to, że przebieg choroby przewlekłej lub wynikające z niej dolegliwości pogarszają jakość snu, ale i niedobór snu może nasilać przebieg choroby dotyczącej ciała.
Na zaburzenia snu najczęściej cierpią osoby doświadczające przewlekłego bólu.
Spokojny sen zakłócają też:
- zaburzenia pracy przewodu pokarmowego
- choroby układu krążenia
- układu oddechowego
- choroby metaboliczne
- choroby psychiczne
Najlepiej poznany jest mechanizm wzajemnych powiązań między bezsennością a nadciśnieniem tętniczym. Problem polega na nadmiernym pobudzeniu układu współczulnego, czego następstwem jest utrzymywanie się wysokiego ciśnienia w dzień i w nocy, ale i bezsenność.
W wielu chorobach przewlekłych występuje większa aktywność czynników zapalnych, które naturalnie występują w naszym organizmie. Jednym z nich jest interleukina 6, która reguluje mechanizmy obronne organizmu. Dowiedziono, że podwyższone stężenie interleukiny 6 nie tylko utrzymuje przewlekły stan zapalny w organizmie, ale także przyczynia się do bezsenności.
Wysokie stężenie interleukiny 6 jest charakterystyczne dla chorób autoimmunologicznych, a więc wyciszenie stanu zapalnego poprawia jakość snu. Podobnie jest z zaburzeniami hormonalnymi. Bezsenność może być związana z niedoborem i nadmiarem hormonów.
Osoby przewlekle chore powinny wiedzieć, że niektóre leki przyjmowane w związku z chorobą podstawową mogą być przyczyną nieprzespanych nocy. Do leków, które wywołują bezsenność lub pogarszają jakość snu, należą preparaty stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej, statyny obniżające poziom cholesterolu, sterydy podawane w chorobach stawów, beta-blokery używane do leczenia nadciśnienia tętniczego oraz leki moczopędne, które są przyczyną częstego oddawania moczu. Szczególną grupą leków są benzodiazepiny, czyli leki stosowane przy leczeniu bezsenności. Niestety, leki te znacznie spłycają sen.
Czy sztuczne światło nam szkodzi – sprawdź, co mówią naukowcy
Bezsenność – leki nasenne
Tabletki ziołowe na sen
Osoby mające problemy ze snem często, bez porozumienia z lekarzem, sięgają po leki ziołowe na bezsenność dostępne bez recepty. Niestety, leki te nie leczą bezsenności, ale przede wszystkim pozwalają zasnąć. Mogą być stosowane do leczenia bezsenności, ale tylko jako jeden z elementów terapii. Leczenie bezsenności musi się zacząć od poznania przyczyny dolegliwości.
Z nielicznych badań epidemiologicznych wynika, że tabletki ziołowe i leki roślinne na sen stosuje od 30 do 70% osób cierpiących na bezsenność. Większość osób sięgających po te specyfiki nie uświadamia sobie, że leki ziołowe na sen mogą dawać wiele działań niepożądanych. Dla przykładu, leki zawierające walerianę (kozłek lekarski) mogą u ludzi starszych wywoływać nie tylko zawroty głowy, ale nawet zaburzenia świadomości.
Leki nasenne z melatoniną
Na własną rękę często sięgamy też po leki nasenne z melatoniną. Melatonina naśladuje hormon snu, ale nie oznacza to, że leczy bezsenność. Odgrywa ona rolę regulatora rytmu dobowego. Jej zadaniem jest przekazanie mózgowi sygnału, że jest ciemno, że należy obniżyć temperaturę ciała, zmniejszyć aktywność, wydzielać odpowiednie hormony itd. Gdy robi się jasno, poziom melatoniny spada – to sygnał, że można wstać i działać.
Melatonina sprawdza się, gdy pracujemy na zmiany i po przepracowanej nocy kładziemy się spać. Jest jasno, więc poziom naturalnej melatoniny w organizmie jest niski. Ta zażyta w pigułce oszukuje mózg, że nadszedł wieczór i pora spać.
Systematyczne przyjmowanie tabletek z melatoniną jest zalecane u ludzi starszych, ponieważ wraz z wiekiem organizm wydziela coraz mniej tego hormonu. Trzeba jednak wiedzieć, że efekty działania leku odczujemy dopiero po 2–4 tygodniach regularnego stosowania tabletek na sen z melatoniną.
Naturalne sposoby na bezsenność
Uzależnienie od leków nasennych
U zdrowych osób wszystkie przygotowania do snu, takie jak kąpiel, ścielenie łóżka itp., uruchamiają mechanizm zasypiania. Gdy z jakichś przyczyn nie możemy zasnąć, wieczorne rytuały będą się kojarzyły z kolejną nieprzespaną nocą i mechanizm zasypiania nie będzie już działał. Z obawy przed bezsennością sięgniemy po leki nasenne bez recepty.
Jeżeli lek pozwoli spokojnie zasnąć, stanie się elementem wieczornego rytuału i w kolejnych dniach zaśnięcie bez niego nie będzie możliwe. I tu pojawia się niebezpieczeństwo, ponieważ przyjmowana dotychczas dawka leku przestaje wystarczać. Aby zasnąć, potrzebujemy zwiększenia dawki. Tak pojawia się uzależnienie. Dochodzi do utrwalenia bezsenności.
Leki nasenne – nie stosuj ich regularnie
Środków nasennych nie powinno się stosować przewlekle. Dotyczy to tych dostępnych bez recepty, jak i zaleconych przez lekarza. W leczeniu bezsenności obecnie stosuje się pochodne benzodwuazepiny. Zastąpiły barbiturany, które uzależniały podobnie jak narkotyki. Pochodne benzodwuazepiny mniej uzależniają i z czasem pogarszają jakość snu, ponieważ spłycają sen głęboki. To zaś sprawia, że wstajemy rozbici, zdekoncentrowani.
Leki nasenne najnowszej generacji mają silne działanie nasenne i dużo mniej działań ubocznych, ale przyjmowane dłużej niż kilka tygodni także prowadzą do uzależnienia. Dlatego należy je przyjmować tylko w razie potrzeby.
Wielu osobom cierpiącym na bezsenność wystarcza świadomość, że mają w domu lek, który pozwala zasnąć, wyspać się i nie powoduje uzależnienia. Nie muszą sięgać po pigułki, aby dobrze się wyspać.
Gdzie leczyć bezsenność?
Poradnie Zaburzeń Snu mieszczą się przy Klinice Psychiatrycznej WUM (ul. Nowowiejska 27) i przy Instytucie Psychiatrii i Neurologii (ul. Sobieskiego 9) w Warszawie. Mogą się do nich zgłaszać pacjenci bez skierowań od lekarza pierwszego kontaktu czy psychiatry.
Źródło:
Jaki materac wybrać na dobry sen?
