Spis treści
Co to jest salmonella? Jak można się zarazić salmonellozą?
Salmonella to bakteria, która uwielbia wysoką temperaturę – mnoży się wówczas bardzo szybko. Ale niestraszny jest jej nawet mróz – w takich warunkach także potrafi przetrwać, oczekując na właściwy moment, czyli ocieplenie. Kiedyś jednym z głównych źródeł zatruć żołądkowych były lody (produkowane z użyciem jaj), obecnie zakażenie salmonellą najczęściej zdarza się po zjedzeniu niedogotowanego mięsa drobiu lub tortów przekładanych kremem. Ale okazuje się, że salmonellą można zatruć się nawet po zjedzeniu… sałaty czy kiełków (to zresztą było przyczyną największych epidemii salmonellozy w ostatnich latach).
Do tej pory odkryto ponad 2500 bakterii z rodzaju Salmonella. Wśród nich są takie, które wywołują bardzo poważne choroby, np. dur brzuszny (Salmonella typhi) oraz dolegliwości zupełnie nieszkodliwe dla człowieka. Zatrucia pokarmowe, o których słyszymy w mediach są zwykle spowodowane przez liczne odmiany bakterii Salmonella enterica. Kolonizują one przewód pokarmowy niektórych zwierząt, między innymi drobiu, dzikich ptaków, gryzoni.
Źródłem zakażenia salmonellą mogą być:
- mięso
- jaja
- mleko i jego przetwory
- niewłaściwie przechowywane produkty żywnościowe, z którymi miały kontakt gryzonie (myszy, szczury)
- pakowane w folię warzywa (sałata, rukola itp.)
- świeże soki owocowe
- kiełki
- owoce
- warzywa
Czasem bywa to także człowiek, który jest nosicielem bakterii Salmonella i pracuje przy przygotowywaniu posiłków.
Czy wiesz, że…?
Zatrucie Salmonellą jest łatwiejsze niż się wydaje. Bakteria może znajdować się w środku jajka! Okazuje się, że jeśli kura jest zakażona Salmonellą, może ona znaleźć się w jaju, zanim uformuje się skorupka. Wówczas nie wystarczą zwykłe środki ostrożności, takie jak mycie czy sparzanie jaj przed rozbiciem. Aby nie doszło do zatrucia można je jeść tylko po ugotowaniu. Dlatego latem lepiej zrezygnować z kogla-mogla!
Salmonella – objawy zakażenia bakterią
Po zjedzeniu produktów skażonych bakteriami Salmonelli w ciągu kilku godzin (zwykle 8-12) rozwija się nieżyt żołądkowo-jelitowy. Objawy salmonelli to:
- ostra biegunka (czasem z domieszką krwi i śluzu)
- nudności i wymioty
- gorączka
- bóle brzucha
- bóle głowy
Trudno odróżnić salmonellozę od zwykłego zatrucia czy infekcji rotawirusowej. Jeśli jednak w ciągu ostatniej doby osoba z podobnymi objawami jadła posiłek w przydrożnym barze (albo innym „niepewnym” miejscu) czy też brała udział w obiedzie nawet w dobrej restauracji albo źle poczuła się po zjedzeniu w domu sałaty, owoców, kiełków czy innych surowych potraw, warto wziąć pod uwagę możliwość zatrucia się Salmonellą. Jest to jeszcze bardziej prawdopodobne wówczas, gdy okaże się, że chorują także inni domownicy lub uczestnicy przyjęcia.
Objawy salmonelli, które są wskazaniem do zrobienia posiewu
Początek choroby bywa bardzo gwałtowny, od razu po wystąpieniu pierwszych objawów pojawia się znaczne pogorszenie samopoczucia i silne osłabienie. To zwykle trwa 1-3 doby, z tendencją do poprawiania się stanu zdrowia. Jeśli jednak tak się nie dzieje i symptomy nasilają się zamiast zmniejszać, konieczna jest wizyta u lekarza! To wskazane także wówczas, gdy infekcja dotyczy małych dzieci lub osób starszych czy przewlekle chorych.
Zdarza się bowiem, że salmonelloza ma ciężki przebieg i może powodować znaczne komplikacje zdrowotne (w tym zapalenie narządów wewnętrznych np. dróg żółciowych czy trzustki) a nawet sepsę. Aby potwierdzić, że to właśnie bakteria Salmonella jest przyczyną problemów trzeba wykonać badanie kału na obecność salmonelli (tzw. posiew) – zwykle robi się to w szpitalu.
Zatrucie pokarmowe u dziecka – jak leczyć?
Salmonella – leczenie zatrucia bakterią
Leczenie salmonellozy ogranicza się początkowo do zapobiegania odwodnieniu (trzeba pić małymi porcjami co najmniej dwa litry wody na dobę). Można zastosować także leki, które wiążą bakterie i ich toksyny (np. węgiel leczniczy), ale nie powinno się zażywać preparatów przeciwbiegunkowych, gdyż utrudnia to wydalanie zarazków z przewodu pokarmowego.
Przez kilka dni trzeba utrzymywać także dietę lekkostrawną – jeść wyłącznie gotowane potrawy w niewielkich ilościach. Ale zdarza się, że taka kuracja nie wystarczy – w ciężkich zatruciach pokarmowych konieczne bywa podanie antybiotyku. Jednak warto pamiętać, że antybiotykoterapia powinna być stosowana jedynie wówczas, gdy jest to naprawdę konieczne, gdyż często sprawia, że człowiek staje się nosicielem tej bakterii.
Jak sprawdzić, czy zatrucie salmonellą minęło?
Osoby, które przeszły salmonellozę chcąc sprawdzić, czy są już zdrowe wykonują czasem posiewy kału wkrótce po ustąpieniu objawów zatrucia salmonellą. Bywa to także wymagane przez pracodawców, jeśli choroba dotknęła np. pracownika gastronomii, który musi mieć tzw. książeczkę sanepidowską.
Warto wiedzieć, że to badanie często wychodzi dodatnie jeszcze przez 4-5 tygodni, w pojedynczych przypadkach nawet przez rok. Potem nosicielstwo zwykle samoistnie wygasa, nie jest zatem potrzebne żadne leczenie. Są teorie, że przyjmowanie probiotyków przyspiesza eliminację bakterii z przewodu pokarmowego, ale nie ma badań potwierdzających skuteczność tych działań.
Jak uniknąć zatrucia pokarmowego?
To zasady, o których warto pamiętać nie tylko latem, ale przez cały rok, aby uniknąć zatrucia salmonellą bądź inną bakterią.
- Unikaj tatara, carpaccio i kremów z surowym jajkiem.
- Nie jedz potraw niedopieczonych, niedogotowanych (dokładnie obejrzyj czy np. kotlet mielony w środku nie ma innego koloru, co może świadczyć o tym, że nie był wystarczająco długo smażony). Pałeczki salmonelli giną dopiero w temperaturze ok. 65-70 st. C.
- Surowe mięso, drób, ryby i jaja trzymaj w lodówce z dala od produktów gotowych do spożycia.
- Zawsze używaj osobnej deski do krojenia mięsa i ryb, najlepiej szklanej lub plastikowej, bo w porach drewna bakterie salmonelli mogą znaleźć swoje schronienie.
- Dokładnie myj, a najlepiej wyparzaj narzędzia używane podczas obróbki.
- Nie zamrażaj ponownie lodów ani żadnych innych potraw, które uległy rozmrożeniu.
- Myj dokładnie ręce po skorzystaniu z ubikacji i przed przygotowaniem posiłków i koniecznie pilnuj, by robiły to również dzieci.
