Dorota Mirska-Królikowska: Czy promieniowanie słoneczne może zaszkodzić wzrokowi?
Prof. Jerzy Szaflik: Tak, nadmierna ilość promieniowania słonecznego może być niebezpieczna dla oczu, głównie ze względu na jedną z jego składowych – światło niebieskie. W niewielkich ilościach nie stanowi ono zagrożenia.
Ale przedłużona, intensywna ekspozycja na promieniowanie o tej barwie jest dla naszego wzroku szkodliwa. Zwiększa ryzyko wystąpienia zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD).
Proces ten kształtuje się następująco: wysokoenergetyczne promieniowanie niebieskie (a w zasadzie jego pasmo niebieskofioletowe), ogniskuje się w centralnej części siatkówki, czyli plamce żółtej. Tam oddziałuje na barwnik wzrokowy nazywany melanopsyną.
Choć nie bierze ona udziału w procesie widzenia, oddziaływanie na nią światłem niebieskofioletowym powoduje powstawanie wolnych rodników, które uszkadzają komórki plamki.
Nie mają one zdolności do regeneracji, więc uszkodzenia te są niestety nieodwracalne. Długa ekspozycja na światło słoneczne może wręcz doprowadzić do oparzenia plamki żółtej.
Promieniowanie UV ma też wpływ na powstawanie innych schorzeń, np. zaćmy, czy skrzydlika i tłuszczyka. Natomiast najczęściej skutkiem nadmiernej ekspozycji na niebieskie światło może być zmęczenie oczu, ich podrażnienie, suchość, słabe i nieostre widzenie, czy też łzawienie. Zdarzają się też posłoneczne zapalenia spojówki i rogówki.
Dieta na poprawę wzroku
– W jaki sposób powinniśmy chronić oczy przed słońcem?
– Można wspierać ochronę oczu odpowiednią dietą lub suplementacją – polecam przede wszystkim produkty spożywcze lub preparaty zawierające luteinę i zeaksantynę. To karotenoidy pełniące funkcję naturalnych, wewnętrznych filtrów UV.
Mają też właściwości przeciwutleniające, a więc ograniczają negatywne działanie wolnych rodników. Najwięcej luteiny i zeaksantyny mają ciemnozielone warzywa liściaste takie jak szpinak, jarmuż, a także kapustę czy brukselkę.
Świetnym źródłem tych substancji jest też pomarańczowa papryka oraz żółtko jaja. Warto także zadbać o zawartość w diecie produktów, będących dobrymi źródłami innych antyoksydantów np. witamin E, A, C oraz składników mineralnych, głównie cynku, manganu i selenu.
Jedzmy więc latem jak najwięcej warzyw i owoców, orzechów i zdrowych ryb.
Czy wiesz, że do sałaty warto dodawać jajko! ten dodatek sprawia, że karotenoidy obecne w potrawie wchłoną się nawet dziewięć razy lepiej!
Warto stosować w słoneczne dni także krople nawilżające – nie zadziałają co prawda ochronnie, ale pomogą złagodzić podrażnienie oczu wywołane ekspozycją na słońce.
Wskazane jest także noszenie czapki z daszkiem – to dobry sposób na ograniczenie ekspozycji oczu na promieniowanie UV. Natomiast najlepiej chronią przed słońcem oczywiście dobre okulary przeciwsłoneczne.
– Na co zwrócić uwagę wybierając okulary przeciwsłoneczne?
– Kluczowe są atesty i certyfikaty(np. CE, EN, ISO) oraz oznaczenie poziomu ochrony przed promieniowaniem UV. Jeśli jest ono wyrażone w procentach; polecam oczywiście ochronę stuprocentową. Taką zapewnią też szkła oznaczone symbolem UV 400 nm.
Natomiast kolor czy poziom zaciemnienia szkieł nie ma znaczenia. Przed promieniowaniem ultrafioletowym ochronią nas nawet soczewki bezbarwne – oczywiście pod warunkiem, że posiadają stosowny filtr.
Warto wybierać modele z polaryzacją, zwłaszcza jeśli uprawiamy sporty lub prowadzimy samochód. Dzięki tej dodatkowej warstwie na szkłach będziemy widzieć wyraźniej. Pamiętajmy, by nie kupować okularów na bazarach czy straganach!
Noszenie szkieł kupionych w takich miejscach może być niebezpieczne – nigdy nie mamy pewności z czego są zrobione okulary i czy naprawdę ochronią nasze oczy. Po produkt odpowiedniej jakości najlepiej wybrać się do optyka.
5 rzeczy, których potrzebują twoje oczy
– Czy osoby z zespołem suchego oka muszą szczególnie uważać podczas wakacji na oczy?
– Tak, bezpośrednie nasłonecznienie, wiatr, a nawet klimatyzacja mogą zdecydowanie zaostrzyć objawy zespołu suchego oka. O oczy w sposób szczególny muszą dbać także osoby z cukrzycą.
W przebiegu tej choroby często zresztą pojawia się zespół suchego oka, podobnie jak inne powikłania oczne, takie jak retinopatia cukrzycowa.
Dlatego oprócz „standardowej” ochrony wzroku, diabetycy powinni podczas urlopu rzetelnie dbać o właściwy poziom glikemii, co pozwoli utrzymać właściwy skład filmu łzowego, a także spowolni zmiany degeneracyjne siatkówki.
– Latem łatwo o zatarcie oka np. drobinką piasku czy owadem. Co wówczas robić?
– Idealnie byłoby przepłukać oko dużą ilością soli fizjologicznej lub preparatu typu sztuczne łzy. Pamiętajmy przy tym, żeby płyn wpuszczać do oka od strony zewnętrznego kącika ku nosowi. W razie ich braku można użyć czystej, najlepiej przegotowanej, letniej wody.
Natomiast ciało obce, które doskonale widzimy i zatrzymało się np. na krawędzi spojówki można próbować bardzo delikatnie usunąć np. rogiem sterylnego gazika czy zwilżonym patyczkiem higienicznym.
Jeśli to się nie uda lub jeśli ciało obce wbiło się w rogówkę oka, najlepiej nie próbować pozbyć się go samodzielnie, ale niezwłocznie udać się na ostry dyżur okulistyczny, ewentualnie do lekarza rodzinnego.
Do czasu interwencji medycznej należy powstrzymać się od mrugania i ruszania gałką oczną, trzymając oko zamknięte (można osłonić je np. sterylną gazą).
Domowe sposoby na zmęczone oczy
– Jak zatroszczyć się o oczy podrażnione słoną morską wodą lub chlorowaną wodą z basenu?
– Warto mieć przy sobie preparat typu sztuczne łzy, który złagodzi objawy podrażnienia. Pamiętajmy o wypijaniu odpowiedniej ilości wody, co również ma wpływ na produkcję odpowiedniej ilości łez i jakość filmu łzowego.
Doraźnie pomóc sobie można np. okładem z torebek z czarną herbatą.
– Latem częściej robi się na powiece jęczmień. jakie metody radzenia sobie z tą dolegliwością poleca Pan Profesor?
– W każdym przypadku polecam po prostu udać się do lekarza – pamiętajmy, że leczenie jęczmienia może poprowadzić też lekarz rodzinny. Z domowych sposobów powinny pomóc ciepłe okłady, delikatny masaż zmiany, czy kompres z naparu z ziela świetlika.
