Spis treści
Do czego potrzebna jest witamina B12? Właściwości kobalaminy
Witamina B12 jest niezbędnym związkiem do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, krwiotwórczego oraz pokarmowego. Odgrywa ona kluczową rolę w funkcjonowaniu mózgu, systemu nerwowego i produkcji komórek krwi.
Witamina B12 uczestniczy w metabolizmie wszystkich komórek organizmu, a zwłaszcza w syntezie i regulacji kwasów nukleinowych. Jest potrzebna do wytwarzania serotoniny – neuroprzekaźnika o działaniu przeciwdepresyjnym. Uczestniczy także w wytwarzaniu otoczki mielinowej ochraniającej komórki nerwowe. Bierze udział w tworzeniu czerwonych ciałek krwi w szpiku, zatem przeciwdziała niedokrwistości.
Wit B12 wspiera wytwarzanie energii z kwasów tłuszczowych, węglowodanów i białek. W związku z tym przeciwdziała uczuciu osłabienia i zmęczeniu. Wpływa istotnie na równowagę psychiczną, poprawia pamięć i zwiększa koncentrację. Pomaga w uczeniu się, aktywuje procesy poznawcze i sprzyja koncentracji i skupieniu uwagi.
Witamina B12 zmniejsza stres, koi nerwy i korzystnie wpływa na jakość snu. Stanowi bardzo ważny czynnik podwyższający poziom energii i poprawiający nastrój. Okazuje się, że potrafi ona dawać taką energię jak kawa! Jest nawet określana jako witamina energii.
Zapobiega także gromadzeniu się homocysteiny, która jest związkiem przyczyniającym się do tworzenia blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Witamina B12 zatem pośrednio zapobiega miażdżycy i rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego.
Zmniejsza również poziom szkodliwych lipidów we krwi, zapobiega osteoporozie oraz poprawia apetyt i funkcjonowanie przewodu pokarmowego.
Niedobór witaminy B12 – objawy
Witamina B12 jest niezbędna przede wszystkim do zachowania sprawności umysłowej i równowagi psychicznej w każdym wieku. Jeśli jej stężenie w naszym organizmie jest za niskie, pojawiają się objawy niedoboru witaminy B12:
- ciągłe zmęczenie
- zniechęcenie i brak radości życia
- apatia
- rozdrażnienie
- pogorszenie nastroju
- kłopoty z pamięcią
- problemy z koncentracją
Gdy brakuje nam tej witaminy, może także dojść do rozwoju niepokojących symptomów ze strony układu nerwowego. Należą do nich między innymi:
- drętwienia i mrowienia
- zaburzenia czucia
- zaburzenia równowagi
- problemy z chodzeniem
Jednym z poważniejszych efektów niedoboru kobalaminy jest anemia. Przy zbyt niskim stężeniu witaminy B12 czerwone krwinki nie dojrzewają właściwie, co skutkować może poważną niedokrwistością. Jeśli wyniki morfologii wskazują na jakiekolwiek zaburzenia poziomu erytrocytów, dobrze jest wykonać również badania poziomu witaminy B12.
Skutki niedoboru witaminy B12
Z odległych w czasie skutków przewlekłego niedoboru tego związku, można wymienić między innymi:
- zwiększone ryzyko zapadnięcia na choroby układu krążenia
- miażdżycę
- choroby neurodegeneracyjne
- osteoporozę
Witamina B12 – gdzie występuje?
Ludzki organizm nie umie sam syntetyzować tej witaminy, więc musimy dostarczać ten cenny związek wraz z pożywieniem. Niestety, nie występuje on w przyrodzie zbyt często, natomiast dobra wiadomość jest taka, że już niewielkie jego ilości są bardzo aktywne i wystarczające dla naszych potrzeb.
Powszechnie uważa się, że na niedobór witaminy B12 są narażeni tylko wegetarianie i weganie. Dlatego osoby, które regularnie spożywają mięso nie przejmują się zazwyczaj jej poziomem w swoim organizmie. Tymczasem niedobory tego niezbędnego związku są o wiele bardziej powszechne i obserwuje się je coraz częściej również wśród „mięsożerców”.
Warto wiedzieć, że niedobór kobalaminy jest nagminnie spotykany u osób z niedoczynnością tarczycy. Cierpi na niego prawie połowa chorych na tę przypadłość!
Witamina B12 produkowana jest głównie przez bakterie żyjące w układzie pokarmowym zwierząt. Dlatego najbogatszym źródłem witaminy B12 są produkty pochodzenia zwierzęcego, głównie:
- wątróbka i nerki
- chude mięso (zwłaszcza królicze)
- jajka
- sery
- skorupiaki
- ryby (zwłaszcza szczupak, łosoś, sardynki, tuńczyk)
Produkty roślinne praktycznie nie zawierają tego związku, dlatego weganie i wegetarianie mogą być narażeni na niedobór witaminy B12. Ostatnio wszakże pojawiły się doniesienia o obecności niewielkich ilości tego składnika w nasionach roślin strączkowych – zazwyczaj obecnych w diecie osób nie spożywających mięsa.
Czy można przedawkować kobalaminę?
Witaminę B12 niezwykle trudno jest przedawkować. Jest ona związkiem rozpuszczalnym w wodzie, w związku z czym w sytuacji jakiegokolwiek jej nadmiaru w organizmie, następuje zwiększone jej wydalanie z ustroju wraz z potem i moczem.
Nie jest również toksyczna. Przy stosowaniu przez długi czas dość dużych dawek tej witaminy, może jedynie dojść do wystąpienia objawów uczuleniowych.
Problemy z wchłanianiem witaminy B12
Oprócz tego, że kobalamina nie występuje powszechnie w pożywieniu, jej aktywność w organizmie uzależniona jest od jej prawidłowego wchłaniania. A to z kolei zależy od tzw. „czynnika wewnętrznego”, wytwarzanego przez komórki żołądka. Witamina B12 łączy się z tym czynnikiem, tworząc stabilny kompleks, który wchłania się w jelicie cienkim.
Bez czynnika wewnętrznego, witamina B12 przejdzie nienaruszona przez cały przewód pokarmowy, nie wchłaniając się i nie spełniając swojej funkcji, niezależnie od tego, czy zostanie dostarczona z pożywieniem czy w postaci suplementów diety.
A już w wieku około 40-50 lat, zwłaszcza jeśli wcześniej nie prowadziliśmy zdrowego trybu życia, żołądek wytwarza coraz mniej czynnika wewnętrznego, co w efekcie prowadzi do niedoboru witaminy B12 i co może tłumaczyć zwiększone zmęczenie i stres.
Szacuje się, że 10–30% osób w starszym wieku może mieć problemy z wchłanianiem witaminy B12 także z powodu niskiej kwasowości żołądka, co uniemożliwia uwolnienie jej z połączeń białkowych i połączenie z czynnikiem wewnętrznym.
Te wszystkie okoliczności sprawiają, że wiele osób cierpi na przewlekły niedobór witaminy B12, lecz nie są tego świadomi. Stopniowe upośledzenie funkcji poznawczych i pogorszenie pamięci przypisuje się zazwyczaj wiekowi, tymczasem rozwiązanie problemu może być w zasięgu ręki.
Warto więc dokładnie sprawdzić, czy nasza codzienna dieta ma szansę zapewnić nam chociaż niewielką ilość witaminy B12 bądź uzupełniać ją systematycznie, stosując suplementy, w których jest obecna w ilości przynajmniej 2,5 μg w dawce na dobę.
Późne objawy niedoboru witaminy B12 – kiedy wykonać badanie poziomu witaminy B12?
Objawy sugerujące zbyt niski poziom kobalaminy w organizmie mogą się pojawić nawet po kilku latach postępującego niedoboru B12.
Zaniepokoić nas mogą symptomy, takie jak:
- zła kondycja włosów, paznokci i skóry – co może świadczyć o zbyt słabym ukrwieniu, a więc i odżywieniu tych tkanek, spowodowanym postępującą niedokrwistością
- drętwienie kończyn i problemy z zachowaniem równowagi – związane z działaniem witaminy B12 na układ nerwowy
- zaburzenia układu pokarmowego, afty w jamie ustnej, brak apetytu – wiążą się z wpływem kobalaminy na funkcje przewodu pokarmowego
- rozdrażnienie
- przemęczenie
- stany depresyjne
- pogarszająca się pamięć i koncentracja
Im szybciej zareagujemy na powyższe objawy i zaczniemy suplementację witaminy B12, tym większa szansa na regenerację i cofnięcie się dolegliwości.
Bezwzględnymi wskazaniami do sprawdzenia poziomu kobalaminy są:
- anemia i wyniki krwi wskazujące na zagrożenie niedokrwistością
- stan po usunięciu żołądka – wiąże się to z brakiem czynnika umożliwiającego prawidłowe wchłanianie się witaminy B12
- podejrzenie zakażenia tasiemcem – pasożyt ten znacznie uszczupla nasze zapasy tego cennego związku
- badanie profilaktyczne u wegan i wegetarian
- zespół złego wchłaniania
Badania wykonywane są z pobranej jednorazowo krwi żylnej, a na wynik czeka się około jednego dnia.
Jeśli okaże się, że faktycznie poziom witaminy B12 odbiega od normy należy koniecznie skonsultować się z lekarzem. Gdy nie jesteśmy w stanie zapewnić sobie odpowiedniej podaży tej witaminy z jedzeniem, należy skorzystać z asortymentu dostępnych suplementów (tabletki, kapsułki) lub leków na receptę (iniekcje).
