Spis treści
Początki refleksoterapii
„Aby uśmierzyć ból zęba, ściśnij palec u nogi!” napisał w 1915 roku dr Edwin Bowers. Jego artykuł, opublikowany w czasopiśmie „Everybodys Magazine”, dotyczył metody leczenia nazwanej terapią strefową, nad którą pracował razem z dr. Williamem Fitzgeraldem, uznawanym za prekursora współczesnej refleksologii. „Stwierdziłem, że uciskanie jakiejkolwiek wypukłości na ciele – na dłoniach, stopach czy stawach – powoduje ten sam charakterystyczny efekt w postaci ulgi w bólu. Zauważyłem także, że kiedy ból się zmniejszał, choroba, która go wywołała, najczęściej również ustępowała” – pisał dr Fitzgerald.
Na podstawie swoich obserwacji i licznych eksperymentów stworzył on rodzaj mapy, obrazującej połączenia między różnymi obszarami ciała oraz spis dolegliwości, które można łagodzić przy pomocy uciskania określonych punktów. Podzielił ciało na 10 pionowych stref o równej szerokości, przebiegających od czubka głowy do koniuszków palców u nóg – po 5 po każdej stronie (według tego podziału strefy przebiegające w okolicy środka ciała, po obu stronach pępka, powiązane są z dużymi palcami u nóg, zaś strefy leżące na zewnątrz, po stronie bioder – z małym palcem).
Do rozwoju refleksologii stóp, takiej, z jakiej możemy korzystać dziś, przyczyniła się także Eunice Ingham. To ona doszła do wniosku, że leczenie jest najskuteczniejsze, kiedy stymuluje się stopy (charakteryzujące się przecież szczególną wrażliwością).
Czy wiecie, że na stopach znajduje się aż 7200 zakończeń nerwowych, połączonych z różnymi częściami ciała? Eunice Ingham jako pierwsza rozrysowała obszary na stopach, odpowiadające poszczególnym narządom w całym ciele.
Refleksologia – na czym polega?
Wielu praktykujących dziś terapeutów szkoli się według wytycznych opracowanych przez Inge Dougans, założycielkę The International School of Reflexology and Meridian Therapy (Międzynarodowej Szkoły Refleksologii i Terapii Meridianów) w Johannesburgu, RPA i autorkę książki „Refleksoterapia. Leczniczy masaż stóp dla zdrowia i dobrego samopoczucia”. Terapeutka, do prowadzonych wcześniej badań i teorii dorzuciła jeszcze jedną, zaczerpniętą z tradycyjnej medycyny chińskiej.
„Jestem przekonana, iż kanałami energetycznymi łączącymi stopy i dłonie z innymi narządami i częściami ciała są opisane w chińskiej medycynie meridiany” – napisała w swojej książce. Medycyna chińska zakłada, że energia przepływa przez organizm ludzki wzdłuż określonych kanałów.
Zarówno refleksologia, jak i praktykowana od wieków akupunktura, opierają się na założeniu, że gdy dojdzie do zablokowania tych kanałów energetycznych, w organizmie zaczyna rozwijać się choroba. „Punkty akupunkturowe znajdujące się na całej powierzchni ciała zazwyczaj pobudza się lub uspokaja igłami. Refleksolog skupia się natomiast głównie na stopach, czasami też na dłoniach, uszach lub innych częściach ciała, pobudzając za pomocą ucisku palcem obszary refleksoryczne, jak również położone tam odcinki meridianów” – wyjaśnia Inge Dougans.
Mapa stóp w refleksologii – za co odpowiadają poszczególne receptory?
Podczas szkoleń terapeuci uczą się szczegółowej mapy refleksologicznej stóp. Jak odnaleźć na niej wybrany narząd? Wyobraź sobie, że kładziesz się na ogromnym rysunku stopy tak, żeby głowa znalazła się na wysokości palców, a biodra po stronie pięt. Według takiego schematu ułożone są punkty odpowiadające poszczególnym częściom ciała. Na przykład: na palcach znajdują się receptory mózgu, oczu, uszu, zębów. Na skórze pod stopami znajdziemy punkty odpowiadające szyi, tarczycy, płucom. Mniej więcej na środku podeszwy odnajdziemy receptory organów znajdujących się w jamie brzusznej. A w okolicach pięty – receptory okrężnicy i odbytu.
Podczas, gdy każdemu narządowi odpowiadają punkty znajdujące się na obu stopach, receptor serca jest tylko jeden. Znajduje się na lewej stopie, w pobliżu punktu związanego z obszarem płuc. Punkty refleksologiczne znajdują się również na górnej powierzchni stopy oraz wokół kostki – znajdziemy tam m.in. połączenia z narządami rodnymi.
Jak wygląda zabieg refleksologii?
Opanowanie mapy punktów refleksologicznych oraz umiejętność odnajdywania ich na – przecież bardzo różnych – stopach pacjentów jest trudną sztuką. Dlatego bardzo ważne jest, żeby zabiegi wykorzystujące refleksologię wykonywał wykwalifikowany terapeuta.
Nim refleksolog rozpocznie masaż, powinien – niczym lekarz – przeprowadzić z pacjentem wywiad, wypytać o jego samopoczucie, ewentualne dolegliwości, sprawdzić, czy nie ma przeciwwskazań do przeprowadzenia zabiegu.
– Powinien też dokładnie obejrzeć stopy, przyjrzeć się pokrywającej je skórze i zbadać ich kształt, ponieważ każde zniekształcenie może świadczyć o toczącym się gdzieś w organizmie procesie chorobowym – wyjaśnia Sylwia Śląskiewicz, terapeutka i podolog z Centrum Badania i Leczenia Stóp FootMedica.
Żeby zabieg refleksoterapii był dla pacjenta komfortowy, dzieli się go zazwyczaj na trzy etapy. Najpierw masażysta stara się rozluźnić stopy, delikatnie je masując, naciągając i obracając. Następnie odbywa się właściwa refleksologia, ze stymulacją receptorów, a na koniec bardzo przyjemny masaż relaksacyjny stóp z olejkiem. – Zdecydowaną część zabiegu zajmuje oczywiście praca na receptorach – mówi Sylwia Śląskiewicz.
– Refleksolog opracowuje po kolei wszystkie obszary na stopach odpowiadające poszczególnym organom i układom. Wykorzystuje do tego różne techniki – ugniatanie, masowanie, rozciąganie ścięgien, obracanie kostki i palców w stawach itd.
Kiedy stymulacja któregoś z punktów okazuje się dla pacjenta bolesna, świadczy to o istniejącym problemie w danym narządzie lub układzie.
Jeśli poczujesz ból (który może mieć różne natężenie) zasygnalizuj to swojemu terapeucie. Dzięki temu będzie mógł poświęcić więcej czasu na pracę nad danym obszarem – co docelowo doprowadzi do poprawy stanu odpowiadającego mu narządu.
– U niektórych pacjentów receptory mogą być zablokowane, mamy wówczas często do czynienia z opóźnioną reakcją. Zarówno ból, jak i detoks związany z oczyszczaniem się organizmu mogą pojawić się dopiero po jakimś czasie – wyjaśnia ekspertka z FootMedica.
Facemodeling – na czym polega manualna terapia twarzy?
Refleksologia – jak organizm może zareagować na zabieg?
Po zabiegu refleksoterapii, jak po dobrym masażu, większość z nas czuje się doskonale. Jesteśmy rozluźnieni, zrelaksowani, poprawia się nam nastrój. U niektórych osób jednak występują objawy wspomnianego detoksu.
„Refleksologia uaktywnia moce lecznicze ciała, tak więc z pewnością to, że ciało pozbywa się toksyn, uruchomi pewną reakcję” – wyjaśnia w książce Inge Dougans.
Każdy z nas jest inny, a więc i sposoby, w jakie nasze ciała zareagują mogą się różnić. Po zabiegu refleksologii możemy spodziewać się między innymi:
- zwiększonego oddawania moczu na skutek pobudzenia nerek
- wzdęć i wzmożonej pracy jelit
- pojawienia się na skórze wyprysków
- stanu podgorączkowego
- zawrotów lub bólu głowy
- uczucia zmęczenia
Reakcje te stanowią część procesu leczenia organizmu po refleksoterapii i powinny być przejściowe. Możemy wspomóc organizm w procesie oczyszczania, pijąc dużo wody. „Najlepiej ciepłej, przegotowanej, z naturalnym sokiem z cytryny lub łyżeczką octu jabłkowego” – radzi Inge Dougans.
Nie zakładajmy jednak, że po zabiegu na pewno będziemy źle się czuć – zdarza się to raczej niewielu osobom. „Najczęstszy komentarz po pierwszym zabiegu brzmi: W życiu nie spałem tak dobrze!” – uspokaja terapeutka.
Jak przygotować się do zabiegu refleksoterapii?
Na zabieg refleksoterapii (a najlepiej całą serię, złożoną z 8-10 spotkań) warto pójść, gdy mamy jakieś problemy zdrowotne. Terapia może okazać się dobrym sposobem na uzupełnienie leczenia oraz skrócenie czasu jego trwania.
Może być również skutecznym elementem profilaktyki zdrowotnej – eksperci uważają, że czasami ból w okolicy receptora pojawia się dużo wcześniej, nim choroba rozwinie się w odpowiadającym mu narządzie. Można więc dzięki temu odpowiednio wcześnie „wyłapać” problem i nie dopuścić do jego rozwoju.
Gdy terapeuta zauważy coś niepokojącego, prawdopodobnie zasugeruje wizytę u lekarza, wykonanie odpowiednich badań i – w razie potrzeby – podjęcie leczenia.
Masaż bańką chińską – na czym polega?
Refleksoterapia to także zabieg o działaniu odprężającym, poprawiającym nastrój i ogólne samopoczucie!
– Polecamy go między innymi osobom aktywnym zawodowo, narażonym na stres i życie w pędzie, osobom starszym, wszystkim (w tym także dzieciom) mającym problemy emocjonalne, trudności z rozładowaniem napięcia czy złości, a także parom starającym się o dziecko – wylicza Sylwia Śląskiewicz.
– Refleksologia pomaga walczyć z bezsennością, redukuje stres i przywraca wewnętrzną równowagę. Poprawia krążenie krwi, usprawnia przemianę materii, łagodzi różnorodne bóle (m.in. bóle głowy i kręgosłupa). Nie bez znaczenia jest również fakt, że refleksologia pomaga lepiej zrozumieć własne ciało. Zaczynamy je traktować z większą uwagą, lepiej odczytujemy reakcje, stajemy się bardziej spostrzegawczy – dodaje.
Refleksologia – przeciwwskazania
Choć mogłoby się wydawać, że refleksologia jest dobra dla wszystkich, istnieją pewne przeciwwskazania do zabiegu. Są to między innymi:
- silne infekcje bakteryjne, np. angina
- ostre zapalenie wątroby
- utrzymująca się wysoka gorączka
- obrzęk serca, rozedma płuc
- pierwszy trymestr ciąży lub ciąża zagrożona
- otwarte rany na stopach, czynne stany zapalne, owrzodzenia
- zaawansowana grzybica stóp
Samodzielny masaż stóp w domu
Po skończonym zabiegu warto poprosić terapeutę o wskazówki, jak kontynuować masaż stóp w domu. Może podpowiedzieć, które obszary warto samodzielnie masować czy uciskać, aby poprawić sobie samopoczucie, a także pokaże, jak robić to prawidłowo.
– Samodzielny masaż stóp może także spowodować redukcje niektórych dolegliwości, warto więc robić go w domu, także miedzy zabiegami refleksoterapii w gabinecie – mówi Sylwia Śląskiewicz. – Punkty receptorowe należy masować przez około 2-3 minuty kciukiem ruchami okrężnymi.
Stawianie baniek – na co pomaga i jak to robić?
Masaż stóp – jak go wykonać w domu?
Oto kilka wskazówek od terapeutki:
1. W przypadku stresu, również przewlekłego, warto rozmasować 3 punkty:
- przysadka mózgowa – gruczoł wydzielający między innymi hormony szczęścia – endorfiny – które łagodzą stres oraz redukują ból. Na stopach punkt ten znajduje się na podeszwowej części palucha, po jego stronie wewnętrznej
- splot słoneczny – odpowiadający mu punkt występuje mniej więcej na środku w 1/3 długości stopy, na szerokości II palca. Odpowiada on za głębokie rozluźnienie ciała, równoważy funkcje narządów wewnętrznych
- nadnercza – regulujące wydzielanie hormonów stresu, znajdują się ok. 1 cm pod punktem splotu słonecznego
2. W celu rozluźnienia stóp oraz całego ciała po ciężkim dniu, warto przed przystąpieniem do masażu wykonać odprężającą kąpiel stóp w ciepłej (ale nie gorącej) wodzie z dodatkiem soli morskiej, olejków aromaterapeutycznych np. lawendowego lub ziół kojących takich jak mięta, szałwia, rumianek. Kąpiel powinna trwać ok. 15 minut.
Podczas moczenia można użyć twardej piłeczki do rozmasowania podeszwowej części stopy – czyli rozcięgna podeszwowego w celu jego rozluźnienia oraz pobudzenia zakończeń nerwowych w stopie.
* W momencie pojawienia się bólu, należy rozmasować punkt przysadki mózgowej ( j.w.) oraz w zależności w jakim rejonie występuje receptor odpowiadający za bolesną okolicę/narząd.
3. Bolesne miesiączki oraz zespół napięcia przedmiesiączkowego są częstymi dolegliwościami kobiet. Warto w takim przypadku dodatkowo rozmasować punkt akupunkturowy SP6. Jest to tzw. punkt kobiecy, w miejscu tym przecinają się 3 ważne meridiany przebiegające przez narządy rozrodcze. Punkt ten znajdziemy, odliczając szerokość 4 palców od kostki wewnętrznej w górę.
Żródła:
- Inge Dougans, Refleksoterapia, leczniczy masaż stóp dla zdrowia i dobrego samopoczucia, Wydawnictwo Pascal, 1998
- Fitzgerald, William H. i Bowers, Edwin F., Zone Therapy, Health Research, Mokelumne Hill, California 1917
