Spis treści
Skąd się biorą punkty spustowe?
Garbiąc się, nadmiernie wysuwając głowę do przodu przy pracy na komputerze, uporczywie zakładając nogę na nogę albo zaciskając zęby w stresie, prowokujemy zwiększone napięcie określonych mięśni. To przekłada się na ich gorsze ukrwienie, a co za tym idzie – słabsze zaopatrzenie w tlen i substancje odżywcze oraz mniej sprawną ewakuację z tkanek szkodliwych produktów przemiany materii.
Konsekwencją nadmiernego, utrzymującego się długo napięcia jest powstawanie twardych, wyczuwalnych pod palcami lokalnych zgrubień. To są właśnie punkty spustowe. Uciśnięcie punktu spustowego boli, w dziesięciostopniowej skali bólu (gdzie 1 oznacza brak bólu, a 10 – ból trudny do wytrzymania), nawet na poziomie 8.
Punkty spustowe dzielimy na dwa rodzaje:
- bierne punkty spustowe – bolą tylko pod wpływem ucisku
- czynne punkty spustowe – powodują dolegliwości bólowe podczas wykonywania codziennych czynności, a nawet podczas spoczynku
Punkty spustowe – co powodują?
Ból spowodowany obecnością punktów spustowych najczęściej rozchodzi się promieniście wokół miejsca ucisku. Co więcej, punkty spustowe mogą powodować ból w innym rejonie ciała niż ten, w którym się znajdują. Na przykład punkty spustowe zlokalizowane na karku mogą powodować bóle głowy, szumy uszne oraz promieniować do ramion czy potylicy. Te zlokalizowane w mięśniu gruszkowatym pośladka często wywołują objawy podobne do rwy kulszowej (ból, mrowienie promieniujące aż do stopy). Punkty spustowe w mięśniu piersiowym mogą być natomiast przyczyną dolegliwości bólowych do złudzenia przypominających zawał serca.
Konsekwencją obecności punktów spustowych jest nie tylko ból. W dłuższej perspektywie mogą się one przyczyniać do powstawania przykurczów i ograniczenia ruchu w stawach.
Stres sprzyja powstawaniu punktów spustowych
Obiegowa opinia głosi, że stres kumuluje się w okolicach barków i karku. Ma to związek z mimowolnym napinaniem mięśni, w których – gdy napięcie trwa długo – tworzą się punkty spustowe.
Rolfing – terapia manualna powięzi
Mapa punktów spustowych
Choć punkty spustowe mogą pojawić się właściwie w każdym miejscu ciała (wszędzie tam, gdzie są mięśnie i powięź), to jednak najczęściej pojawiają się w charakterystycznych lokalizacjach. Nierzadko występują nie pojedynczo, ale w skupiskach.
Typowe lokalizacje punktów spustowych:
- tylna część głowy
- twarz (okolica skroniowa i rejon stawu skroniowo-żuchwowego)
- szyja
- kark
- obręcz barkowa
- ramiona
- plecy (obszar pomiędzy łopatkami)
- klatka piersiowa
- dolna część pleców (wokół lędźwiowego odcinka kręgosłupa)
- pośladki
- pachwiny
- uda
- biodra
- łydki
- stopy
Terapia punktów spustowych
Dobra wiadomość jest taka, że punktów spustowych mamy szansę się pozbyć. Najlepiej zwrócić się w tej sprawie do fizjoterapeuty. Techniki, których fizjoterapeuci używają najczęściej do uwalniania punktów spustowych, to masaż głęboki, a także ucisk. Ucisk na spięte miejsca powoduje ich rozluźnienie, zwiększa elastyczność i powoduje dokrwienie tkanek.
Fizjoterapeuci przywołują w tym miejscu przykład gąbki leżącej na spodku z wodą. Gdy naciśniemy gąbkę, wchłonie płyn. Tak samo jest z napiętym mięśniem. Pod wpływem nacisku zaczyna w nim lepiej krążyć krew, a to oznacza lepsze nawodnienie tkanek, więcej tlenu i substancji odżywczych oraz sprawniejszą ewakuację szkodliwych produktów przemiany materii. Tak samo działa masaż punktów spustowych.
Niektórzy fizjoterapeuci stosują także nakłuwanie punktów spustowych cienką igłą oraz kinesiotaping (odciążanie mięśni przy użyciu taśm Kinesiology Taping).
Niektórym pacjentom ulgę przynosi również technika spray & stretch, czyli rozciąganie mięśnia po wcześniejszym schłodzeniu sprayem chłodzącym lub lodem. Można zastosować także zabiegi z zakresu fizykoterapii, np. falę uderzeniową i elektroterapię.
W przypadku punktów spustowych na twarzy sprawdza się japoński masaż twarzy kobido.
Jak zadbać o sprawną pracę powięzi?
Punkty spustowe – ćwiczenia do samodzielnego wykonania
Przy użyciu rolerów i piłeczek do masażu (mogą być też tenisowe) można spróbować samodzielnie rozluźnić boleśnie napięte struktury mięśniowo-powięziowe, np. przedramion, pleców czy ud. Dla początkujących lepszy będzie wałek o gładkiej powierzchni. Wypustki pogłębiają efekt masażu, ale – szczególnie na początku – powodują ból.
Rolowanie w miejscach, gdzie są punkty spustowe, ma prawo boleć. Dobrze jest zatrzymać rolkę w tym miejscu i spróbować rozluźnić resztę ciała, tak by luźno na nią opadło. Wytrzymać kilka sekund, a następnie wykonać kilka szybkich ruchów rolką w tym miejscu. Ból powinien ustąpić.
Mniejsze powierzchnie wygodniej masować przy użyciu specjalnych piłeczek do masażu. Stopę masujemy, przetaczając pod nią piłkę albo małą rolkę. Przyda się także do masażu tylnych i bocznych powierzchni łydek. Do rolowania przednich, tylnych i bocznych powierzchni ud najlepsza będzie duża rolka.
Do rozluźniania punktów spustowych zlokalizowanych w mięśniach pośladka najlepiej nadaje się piłeczka do masażu (siadamy na niej z wyprostowanymi nogami i masujemy, tocząc się po niej kolistymi kruchami). Mięśnie przykręgosłupowe, w których często znajdują się punkty spustowe, najwygodniej masować przy użyciu duoball, czyli podwójnej piłki (można użyć dwóch piłek tenisowych zawiązanych ciasno w skarpetce). Przestrzeń pomiędzy nimi to miejsce dla kręgosłupa, który nie powinien być uciskany. Ćwiczenie najlepiej wykonywać przy ścianie.
Gdy już uda się nam pozbyć punktów spustowych, dobrze jest kontynuować systematyczne rozluźnianie mięśni i dbać o regularną aktywność fizyczną, aby zapobiegać nawrotom dolegliwości. Warto też dopytać fizjoterapeutę o to, czy zachowujemy prawidłową postawę (jeśli nie, to jak powinniśmy nad nią pracować) podczas chodzenia i siedzenia. Stosując się do wskazówek specjalisty, mamy szansę unikać niepotrzebnych napięć, które mogą być przyczyną ponownego pojawienia się punktów spustowych.
Punkty marma – najstarsza psychologiczna mapa ciała
Źródła:
- Wytrążek, M., Piec, M. (b.d.). Masaż głęboki w terapii punktów spustowych. Pobrane 8 stycznia 2022 z http://wytrazek.com/pdf/MASAZ_GLEBOKI_W_TERAPII_PUNKTOW_SPUSTOWYCH.pdf
- Kroszczyński, A. (2015). Punkty spustowe – objawy, mapa, terapia. Pobrane z https://www.rehab.pl/choroby-i-objawy/punkty-spustowe/
