Napięciowy ból głowy to przypadłość zarówno uciążliwa i dezorganizująca codzienne funkcjonowanie, jak i trudna do wyleczenia. Gdy się pojawia, najłatwiej sięgnąć po tabletkę przeciwbólową. To jednak nie rozwiązuje kwestii bólu głowy na dobre, ponieważ likwiduje dolegliwości tylko na chwilę, dopóki środek działa. Nie stanowi to większego problemu, jeśli ból głowy dokucza ci epizodycznie, raz na kilka miesięcy lub rzadziej. Jeżeli jednak zmagasz się z nim kilka lub kilkanaście razy w miesiącu, staje się schorzeniem przewlekłym i wówczas tak częste stosowanie leków przeciwbólowych może przynieść więcej szkody niż pożytku. Narażasz się bowiem wówczas na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych leków, wśród których często wymieniany jest właśnie… ból głowy.
Spis treści
Co to jest napięciowy ból głowy?
Napięciowy ból głowy jest najczęściej występującym bólem głowy o charakterze samoistnym, czyli takim, który pojawia się bez wyraźnie określonej i zdiagnozowanej przyczyny. Samoistne bóle głowy to takie, których przyczyną nie są żadne zmiany strukturalne w mózgu ani inne schorzenia.
Bóle te występują częściej u kobiet niż u mężczyzn. Mogą się pojawiać w każdym wieku, lecz zwiększoną ich częstotliwość notuje się przede wszystkim u osób, które ukończyły 40 rok życia.
Przyczyny powstawania napięciowego bólu głowy
Nieznana jest etiologia i mechanizm powstawania napięciowego bólu głowy. Problem może być tu bardziej złożony, ponieważ przyczyn tego typu bólów upatruje się często w czynnikach psychogennych, związanych z emocjami, zmęczeniem, pojawieniem się różnych okoliczności zewnętrznych oraz, oczywiście, wszechobecnym stresem.
Wśród najczęstszych przyczyn napięciowego bólu głowy wymienia się między innymi:
- przemęczenie – zarówno na płaszczyźnie fizycznej, jak i umysłowej. Napięciowy ból głowy może pojawiać się często u osób, które są intelektualnie przemęczone, przepracowane
- stres – o rozmaitej etiologii i nasileniu. Wiadomo, że każdy reaguje inaczej na czynniki stresowe, lecz ogólnie pojęty stres może stanowić istotną przyczynę nadmiernego napięcia nerwowego, które skutkuje bólem głowy
- zmiany hormonalne – dotyczy to szczególnie pań, które są narażone na comiesięczne wahania hormonalne, doświadczają burzy hormonalnej w ciąży albo w okresie okołomenopauzalnym. Pomimo że zwykle tego typu objawy są naturalnym efektem kobiecej fizjologii, mogą nieść ze sobą dodatkowe nieprzyjemne skutki, np. w postaci przykrego bólu głowy
- odwodnienie
- zmiana nawyków żywieniowych – czasem ból głowy może pojawić się w efekcie przejedzenia się, albo wręcz przeciwnie – głodówki. Niekiedy zmiany żywieniowe lub radykalne zmiany stylu życia skutkują napięciem nerwowym (mięśniowym), przekładającym się następnie na dolegliwości bólowe głowy
- zaburzenia emocjonalne – np. te o podłożu lękowym, epizody depresyjne, zespoły kompulsywne lub zaburzenia na podłożu nerwicowym
- zaburzenia snu – czyli trudności z zaśnięciem, częste wybudzanie się nocą, zła jakość snu, koszmary senne czy niedostateczna ilość snu. Jeśli budzisz się rano zmęczona, niewyspana, może to być wstęp do rozwijającego się w ciągu dnia bólu głowy.
Ogólnie napięciowe bóle głowy nazywane są niekiedy bólami psychogennymi. Ich powstawanie związane jest bowiem z nadmiernym napięciem mięśni głowy, będącym skutkiem podświadomego mechanizmu obronnego wobec czynników stresowych. Stąd nawet bierze się ich nazwa: „napięciowe bóle głowy”.
Czym charakteryzuje się napięciowy ból głowy?
W przeciwieństwie do migreny napięciowe bóle głowy mają średnie lub niewielkie natężenie. To najczęściej ból rozlany, uciskowy i tępy. Może obejmować całą głowę lub lokalizować się tylko w okolicy czoła, potylicy lub skroni. Nie ma charakteru napadowego, narasta powoli i stopniowo. Nie towarzyszą mu wymioty ani nudności, które często pojawiają się przy migrenie.
Pomimo jednak, że bóle napięciowe nie są w swym przebiegu tak dramatyczne jak bóle migrenowe, potrafią utrudnić normalne funkcjonowanie i zakłócić komfort życia osoby, która często ich doświadcza.
W związku z tym, że tak trudno ustalić przyczynę bólu oraz przewidzieć jego częstotliwość i przebieg, również leczenie tego rodzaju dolegliwości przysparza wiele trudności. Dlatego warto sięgnąć tu po niefarmakologiczne metody leczenia. Zalecane są szczególnie zabiegi fizjoterapeutyczne, a zwłaszcza te, które wiążą się z technikami relaksacyjnymi i uwzględniają specyficzny masaż na ból głowy.
Masaż na napięciowy ból głowy – czy pomaga?
Terapia manualna, czyli masaż – prawidłowo wykonany przez fizjoterapeutę – jest skuteczną metodą, dzięki której możesz pozbyć się napięciowych bólów głowy. Leczenie tego rodzaju bólów polega głównie na pracy mięśniowo-powięziowej i wymaga terapii tkanek miękkich.
Główną przyczyną napięciowych bólów głowy są napięcia powięziowe. Powięź to specyficzna tkanka, która oplata i spaja całe ciało, tworząc sieć komunikacyjną pomiędzy skórą a narządami wewnętrznymi. W sytuacjach stresowych powięź szyjna jest permanentnie napięta. Z czasem pojawia się ucisk na nerw i ściśnięcie splotu szyjnego przez mięśnie położone w pobliżu. Nazywane są one wręcz „mięśniami emocjonalnymi”. Za pojawienie się mniej lub bardziej intensywnych bólów głowy odpowiedzialny jest więc szeroko rozumiany ucisk w obrębie szyi.
Masaż tkanek głębokich
Głęboki masaż mięśni nie należy, być może, do najprzyjemniejszych form masażu, ale jest konieczny, aby uwolnić napięcie mięśniowe, które powoduje ból i oddziałuje szkodliwie na inne tkanki. Terapia taka obejmuje przede wszystkim mięśnie obręczy barkowej i szyi, ale również pleców.
Chociaż mięśnie pleców wydają się oddalone od głowy, to jednak ich wzmożone napięcie może wpływać na struktury ramion i szyi, co przekłada się z kolei na zaciskanie się i blokowanie mięśni głowy i może powodować bóle napięciowe. Zasadniczo napięcie mięśni w jakichkolwiek częściach ciała powoduje również blokady stawów, na które wyjątkowo wrażliwy jest nasz kręgosłup. Ból kręgosłupa natomiast przekładać się może na wzmożoną sztywność karku, napięcie mięśni szyi i wzrost napięcia mięśniowego głowy.
Właściwie przeprowadzona terapia manualna nie tylko pomaga złagodzić ból głowy, ale przyczynia się również do rozluźnienia napięcia mięśniowego w całym ciele. Poprawia także krążenie krwi, umożliwia lepszą komunikację pomiędzy różnymi strukturami mięśniowymi, naczyniowymi i nerwowymi w ciele oraz wspomaga przepływ impulsów nerwowych.
Masaż punktów spustowych
Wzrost napięcia w mięśniach i powięzi powoduje powstawanie charakterystycznych punktów na przebiegu mięśni. To tak zwane punkty spustowe. Te, które są w danym momencie aktywne, odpowiadają za dolegliwości bólowe. Niektóre uaktywniają się dopiero w momencie silnego stresu, przeciążenia lub gwałtownego pobudzenia.
Osoby cierpiące na napięciowe bóle głowy najczęściej posiadają takie aktywne punkty spustowe. Ich terapia przy pomocy odpowiedniego masażu i technik fizjoterapeutycznych jest niezbędna w leczeniu tego rodzaju bólów. Uciskanie punktów spustowych jest bolesne, ale potrafi przynieść dużą ulgę pacjentowi.
Automasaż na ból głowy
Fizjoterapia jest metodą, która musi być prowadzona przez wykwalifikowanego specjalistę i może pomóc w pozbyciu się uciążliwego bólu na dobre. Oprócz tego jednak możesz pomóc sobie sama. W domowym zaciszu można wykonać masaż głowy, który pozwoli się zrelaksować, obniżyć poziom stresu, zmniejszyć napięcie mięśni i pozbyć się dyskomfortu spowodowanego uporczywym i męczącym bólem głowy. Zabieg można wykonywać samodzielnie, ale znacznie lepsze efekty osiągniemy przy pomocy bliskiej osoby, która zajmie się twoją głową, podczas gdy my będziesz mogła się odprężyć i poddać łagodnemu masażowi.
Jak wykonać masaż na ból głowy?
Przed rozpoczęciem masażu należy przyjąć wygodną pozycję i zapewnić sobie chwilę wolną od obowiązków domowych i rozwiązywania bieżących problemów rodzinnych. Masowanie głowy powinno odbywać się powoli i delikatnie, bez wywierania dużego nacisku.
Masaż najlepiej rozpocząć od gładzenia tych partii głowy, w których zlokalizowany jest ból. Łagodnie masuj więc czoło, skronie lub potylicę. Następnie zacznij uciskanie konkretnych punktów na głowie i ciele. Jest to rodzaj akupresury, czyli terapii wywodzącej się z tradycyjnej medycyny chińskiej. Akupresura polega na silnym uciskaniu i masowaniu punktów na ciele (punktów akupunkturowych), co ma za zadanie rozproszyć blokady energetyczne i przynieść ulgę w bólu.
Jakie punkty uciskać przy bólu głowy?
Możesz robić to sama lub poprosić, aby ktoś ci pomógł. Palcem wskazującym lub kciukiem masuj i uciskaj następujące obszary:
- punkty na skroni – po obu stronach głowy
- punkt zlokalizowany między brwiami
- punkt umiejscowiony poniżej linii włosów z tyłu głowy, na linii przebiegu kręgosłupa – jeśli odchylisz głowę do tyłu, poczujesz wyraźne zagłębienie, w które palec sam wpadnie
- punkt na grzbietowej stronie ręki – w odległości około 2 cm od linii zgięcia nadgarstka
Punkty uciskaj przez kilka sekund i puść; możesz także delikatnie masować je okrężnymi ruchami. Staraj się jednocześnie zrelaksować i odprężyć. Masaż na ból głowy powinien trwać od kilku do kilkunastu minut. Powtarzaj go zawsze wtedy, gdy dopada cię ból głowy.
Czy warto stosować terapię manualną na ból głowy?
Zdecydowanie tak. Już kilka zabiegów fizjoterapeutycznych może spowodować zmniejszenie częstotliwości napięciowych bólów głowy i skrócenie czasu ich trwania. Masaż skoncentrowany na okolicach szyi, ramion i pleców oraz uciskanie konkretnych punktów na ciele pomaga zwłaszcza tym osobom, które cierpią na bóle o charakterze przewlekłym.
Niewątpliwą zaletą tej formy leczenia jest długoterminowe pozbycie się bólu – nie jest to tylko chwilowa ulga, jak po zażyciu środka przeciwbólowego. Jednocześnie terapia taka nie niesie ze sobą skutków ubocznych. Poza tym masaż oddziałuje nie tylko na głowę, lecz także relaksuje, pomaga poradzić sobie ze stresem, redukuje napięcie mięśniowe i poprawia ruchomość stawów.
Warto pamiętać, że w przypadku nawracających chronicznych napięciowych bólów głowy znaczenie ma również zdrowy tryb życia. W leczeniu tej przykrej dolegliwości zadbać należy więc o prawidłowe odżywianie się, nawadnianie organizmu, odpowiednią ilość snu i aktywność fizyczną.
Jeśli bóle głowy dokuczają ci w stopniu uniemożliwiającym normalne funkcjonowanie i powodują wycofanie się, spadek nastroju i zaburzenia emocjonalne, dobrze jest – równocześnie z fizjoterapią – podjąć również współpracę z psychologiem. Biorąc pod uwagę niewyjaśniony mechanizm bólów głowy na tle napięciowym, metody psychoterapeutyczne mogą odgrywać dużą rolę w leczeniu tej powszechnie występującej dolegliwości.
Źródła:
- EMG Neurolog. (b.d.). Napięciowy ból głowy. Pobrane 30 października 2023 z: LINK
- Neurologia Praktyczna. (b.d.). Samoistne bóle głowy. Pobrane 30 października 2023 z: LINK
- Sobczak, P., Gawron, P. (b.d.). Fizjoterapia w leczeniu bólów głowy. Pobrane 30 października 2023 z: LINK
- Kawka, D. (2023). Napięciowy ból głowy – czym jest i co zrobić, kiedy się pojawi? Pobrane z: LINK
