Nazwa probiotyk wywodzi się z języka greckiego i oznacza „pro bios” – dla życia. Według definicji FAO/WHO z 2002 roku probiotyki to żywe bakterie, które podawane w odpowiednich ilościach korzystne wpływają na zdrowie. Są to bakterie kwasu mlekowego z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacteriuma także drożdże Saccharomyces boulardi. Ale nie wszystko złoto, co się świeci. Nie każdy produkt opisany jako probiotyk jest nim w rzeczywistości. Jaki powinien być zatem dobry probiotyk i jak go rozpoznać?
Spis treści
Dobry probiotyk – co powinien zawierać?
Probiotyk z prawdziwego zdarzenia powinien zawierać odpowiednią ilość „dobrych bakterii” (minimalna ilość bakterii w dawce preparatu powinna wynosić 109 jtk/g* preparatu w przypadku bakterii probiotycznych oraz 250-500 mg w przypadku drożdży probiotycznych). Liczy się także to, by w preparacie znajdowały się szczepy bakteryjne o udokumentowanych badaniami klinicznymi właściwościach prozdrowotnych. Skąd to wiadomo? Takie informacje znajdziesz na opakowaniu.
Bakterie probiotyczne powinny być szczegółowo opisane za pomocą trzyczłonowej nazwy, składającej się z: rodzaju (np. Lactobacillus), gatunku (np. brevis) a także oznaczenia szczepu bakteryjnego (np. W63). Jeśli na opakowaniu znajdziemy jedynie rodzaj i gatunek bakterii, może to świadczyć o tym, że zawarte w produkcie bakterie nie mają udokumentowanych badaniami właściwości i są jedynie zwykłymi bakteriami kwasu mlekowego, jak te pochodzące z jogurtów, czy kwaszonej kapusty.
Ale to nie wszystko. By mieć pewność, że probiotyki będą skuteczne, lepiej nie kupować pierwszego lepszego preparatu zawierającego „dobre bakterie”. Nie ma bowiem uniwersalnych probiotyków od wszystkiego. Tak jak nie ma uniwersalnych antybiotyków leczących wszystkie dolegliwości. Każdy szczep bakteryjny działa nieco inaczej, co potwierdzają badania kliniczne. Jedne skutecznie likwidują biegunki po antybiotyku, inne łagodzą objawy drażliwego jelita, jeszcze inne łagodzą dolegliwości przy nietolerancji laktozy.
Czy nasz nastrój zależy od bakterii w jelitach? Jak flora bakteryjna wpływa na mózg?
Kiedy warto brać probiotyki?
1. Przy antybiotykoterapii
Antybiotyki niszczą bakterie, także te dobre, dziesiątkując florę bakteryjną jelita. A to prowadzi do zaburzenia trawienia i częstych biegunek. W takim przypadku najlepiej łykać probiotyki od początku leczenia i minimum tydzień po jego zakończeniu (niektórzy uważają, że do pełnego odbudowania flory bakteryjnej jelit po kuracji antybiotykowej potrzeba nawet 6 miesięcy).
Najlepiej zażyć probiotyk 2-3 godziny po spożyciu antybiotyku.
Niektóre preparaty, np. zawierające szczep Saccharomyces boulardii, można łykać razem z antybiotykiem. Nawet w jego towarzystwie potrafią skutecznie działać.
Przy antybiotykoterapii zalecane są: Dicoflor, LoGGic, LacidoEnter, Enterol, Vivomix, BactoFlor®10/20, Multilac, Sanprobi SuperFormuła, Probiobalance by Aliness – woman balance.
2. Przy kłopotach z trawieniem
Właściwie dobrany probiotyk pomoże uregulować pracę przewodu pokarmowego, zwłaszcza jelita grubego, zapobiegając wzdęciom, biegunkom lub zaparciom (osoby cierpiące na nadwrażliwe jelito mogą wybrać opakowanie i zrobić sobie przerwę).
Tak działają, np. Sanprobi IBS, Vivomixx, Lactibiane Tolerancja, Lactibiane IKI, Lactibiane Dzieci.
3. Przy refluksie
Regularne zażywanie tabletek łagodzących objawy refluksu i zgagi (leki IPP – inhibitory pompy protonowej) działa na jelita niczym antybiotyki. IPP rujnują florę bakteryjną, a to przyczynia się do nasilenia dolegliwości (wzdęcia, bóle brzucha, nudności).
Także w takim przypadku z pomocą przyjdą probiotyki, np. te zawarte w preparacie Sanprobi Barier. Należy łykać je stale, zawsze podczas posiłku, bo flora bakteryjna cały czas jest narażona na szkodliwe działanie leków IPP.
4. Przy zażywaniu, cytostatyków i leków immunosupresyjnych, a także nadużywaniu niesteroidowych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (NLPZ)
Jest coraz więcej dowodów na szkodliwe działanie NLPZ na organizm, w tym także uszkodzenia flory bakteryjnej jelita. To zaś zwiększa ryzyko przenikania toksyn bakteryjnych do organizmu (flora bakteryjna to dla nich mur nie do przejścia).
Wtedy z pomocą przychodzą probiotyki, np. te zawarte w preparatach Sanprobi Barier, czy VivoMixx.
5. Przy cukrzycy i otyłości
Badania dowiodły, że niektóre probiotyki mogą zmniejszać stany zapalne towarzyszące otyłości i cukrzycy, a także wspomagać odchudzanie. W tym przypadku skuteczne działanie wykazują probiotyki, zawarte w preparacie Sanoprobi SuperFormuła. Najlepiej zażywać je codziennie, łykając w trakcie posiłku, np. z owsianką.
Jak twierdzą naukowcy dobrze działa branie probiotyków z posiłkiem zawierającym chociaż niewielką ilość tłuszczu (5 g – łyżeczka), np. oleju dodanego do koktajlu warzywnego lub winegretu do surówki warzywnej.
6. Przed egzotycznymi podróżami
Badania wykazały, że niektóre szczepy bakteryjne mogą skutecznie zapobiegać biegunkom podróżnych, dotykających często turystów wybierających się do krajów egzotycznych. W taki przypadku probiotyki warto zażywać nawet kilka tygodni przed wyjazdem, łykać w trakcie i po powrocie z podróży.
Tak działają: Dicoflor, LacidoEnter, Enterol, Lacidofil, preparaty dla dzieci – Entero Osłona Baby, Estabiom Baby.
7. Na poprawę odporności
Gdy jesteśmy bardziej narażeni na ataki bakterii i wirusów, warto wzmocnić bakteryjną linię obrony w jelicie, uzupełniając ją w probiotyki, które uchronią nas przed drobnoustrojami chorobotwórczymi i wzmacniają odporność. To ważne zwłaszcza w przypadku małych dzieci, uczęszczających do żłobka lub przedszkola. Probiotyki, np. Entitis Baby można podawać dzieciom profilaktycznie w okresie jesienno-zimowym.
8. Po chemioterapii i radioterapii
Leczenie nowotworowe jest dla organizmu, w tym także dla jelit, bardzo obciążające. Chemio i radioterapia niszczą bowiem florę bakteryjną jelita. To zaś skutkuje problemami trawiennymi w czasie i po kuracji (biegunki, bóle brzucha, zaparcia).
Badania pokazują, że zażywanie niektórych probiotyków, np. VivoMixx poprawia stan pacjentów z postradiacyjnym zapaleniem jelit, a także łagodzą biegunki będące skutkiem leczenia onkologicznego.
9. Dla niemowląt urodzonych przez cesarskie cięcie i u wcześniaków
Badania pokazały, że przyjmowanie probiotyków u niemowląt urodzonych przez cesarskie cięcie, u wcześniaków i dzieci karmionych sztucznie przyspiesza zasiedlanie jelita korzystnymi szczepami bakterii, wzmacnia naturalną ochronę organizmu przed bakteriami chorobotwórczymi.
Tak działają, np. bakterie Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103), Lactobacillus fermentum (CECT5716) Hereditum oraz bifidobacterium infantis zawarte w probiotyku Coloflor Cesario.
10. Przy chorobach wątroby
Probiotyki przyczyniają się także do poprawy stanu zdrowia u pacjentów cierpiących na choroby wątroby (encefalopatia, niealkoholowe stłuszczenie wątroby u dzieci i dorosłych oraz alkoholowe stłuszczenie wątroby). Tak działa, np. Vivomixx.
11. Przy próchnicy
Przyjmowanie probiotyków może zapobiegać próchnicy i chorobom przyzębia. Niektóre probiotyki konkurują z bakteriami Streprococcus mutans, wywołującymi próchnicę, a także innymi bakteriami przyczyniającymi się do występowania paradontozy. Takie korzystne bakterie zawiera preparat Estabiom Baby (dla dzieci). Są także badania wskazujące na pozytywny wpływ zażywania probiotyków Streptococcus salivarius K12 na leczenie halitozy.
12. Przy intensywnej aktywności fizycznej
Amatorzy sportu często zmagają się z problemami trawiennymi (bóle brzucha, biegunkę, zgagę, wzdęcia czy nudności), zwiększoną podatnością na infekcje górnych dróg oddechowych i nadmiarem wolnych rodników wytwarzanych podczas intensywnych ćwiczeń.
Starannie wyselekcjonowane szczepy bakterii zawarte w probiotyku Sanprobi Active pomogą rozwiązać te problemy.
13. Przy nietolerancji laktozy i atopowym zapaleniu skóry
Po probiotyki warto sięgać także przy nietolerancji laktozy. Zażywanie dobrych bakterii łagodzi dolegliwości pojawiające się w wyniku spożycia produktów mlecznych. Nic dziwnego. Bakterie probiotyczne (Lactobacillus i Bifidobacterium) wytwarzają własny enzym laktazę, trawiący cukier mleczny laktozę.
Badania pokazują też, że suplementacja probiotykami może zapobiec występowaniu atopowego zapalenia skóry w ciągu dwóch pierwszych lat życia u co piątego dziecka. Zaobserwowano też że w ciągu dwóch miesięcy stosowania probiotyków można uzyskać poprawę stanu skóry u co drugiego dziecka z atopowym zapaleniem skóry.
Takie działanie mają probiotyki dla dzieci – Estabiom, Latopic, Lactibiane Dzieci.
14. Przy problemach ginekologicznych
U pacjentek z problemem nawracających infekcji układu moczowo-płciowego dobrze działa połączenie suplementacji doustnym i dopochwowym probiotykiem ginekologicznym. Pomaga to usuwać z organizmu szkodliwe patogeny i stwarzać środowisko dla nich niesprzyjające.
Takie działanie mają, np. Gynomed Protect TM, Estabiom Mama, Trilac Lady, San probi Femi+.
Jak stosować probiotyki, żeby nie żałować?
- Dobór odpowiedniego preparatu najlepiej skonsultować z lekarzem.
- Probiotyki są bezpieczne o ile stosujemy je zgodnie z zaleceniami i dawkowaniem, zawartym na opakowaniu. Lepiej nie przekraczać zalecanych dawek.
- Probiotyki powinny być dostosowane do wieku i stanu zdrowia. Większość probiotyków dostępnych na polskim rynku może być stosowana u dzieci od trzeciego roku życia. Wyjątkiem są specjalne preparaty dla niemowląt (w kroplach) – do stosowania od pierwszych dni życia.
- Najlepiej trzymać probiotyki w lodówce. W temperaturze pokojowej można przechowywać preparaty w formie kapsułek i to najwyżej dwa tygodnie.
- W pierwszych dniach kuracji probiotykowej, u niektórych osób mogą pojawić się kłopoty ze strony przewodu pokarmowego, np. biegunki. Nie trzeba wówczas przerywać kuracji.
Zobacz także: Łagodzą objawy alergii, zapobiegają otyłości, wzmacniają odporność, poprawiają nastrój. Poznaj moc probiotyków
Żródła:
- Chałas R., Kligler B, Cohrssen A. Probiotics. Am Fam Physician. 2008 Nov 1;78(9):1073-8. Cardinelli CS, Sala PC, Alves CC, i wsp. Influence of intestinal microbiota on body weight gain: a narrative review of the literature. Obes Surg. 2015 Feb;25(2):346-53.
Jankowska D., Probiotyki ginekologiczne – praktyczny przewodnik., Food Forum, sierpień wrzesień 2018, 20-24 - Janczarek M., Bachanek T., Mazur. E., Rola probiotyków w zapobieganiu chorobom jamy ustnej. Postepy Hig Med Dosw (online), 2016; 70: 850-857
- Szachta P., Probiotyki – praktyczny przewodnik w pigułce, czyli jasna i ciemna strona bakterii probiotycznych., Food Forum, czerwiec-lipiec 2016, 40-45
- Szachta P., Jankowska D., – Mikrobiota dziecka, czyli probiotyki od pierwszych dni życia., Food Forum, sierpień wrzesień 2018, 20-24
