Spis treści
Gdzie leżą nerki i jaką pełnią funkcję?
Nerki zaliczane są do narządów parzystych. Kształtem przypominają ziarna fasoli, a znajdują się poniżej klatki piersiowej po lewej i prawej stronie pleców.
Nerki otrzymują krew z tętnic, filtrują ją, a następnie przesyłają do serca, z właściwymi proporcjami związków chemicznych i płynów dla całego organizmu. Ich rolą jest także kontrolowanie ilości i jakości płynów w organizmie. Wytwarzają również hormony i witaminy, które wpływają na czynność wielu narządów.
Dla przykładu renina, którą produkują nerki, odpowiada za kontrolę ciśnienia tętniczego. Nerki kontrolują także stężenia sodu, potasu, chlorków, wodorowęglanów, wapnia, fosforanu oraz magnezu. Człowiek może żyć i normalnie funkcjonować z jedną nerką. Lepiej jednak dbać o nerki, aby jak najdłużej mogły nam służyć.
Dlaczego puchną nogi i palce?
Choroby nerek – objawy
Rozwijające się choroby nerek mogą długo nie dawać wyraźnych objawów. Mogą też wystąpić takie, które łatwo zbagatelizować. O chorobie nerek mogą świadczyć:
- obrzęki, szczególnie wokół oczu, na twarzy, nadgarstkach, podbrzuszu, udach lub kostkach
- mocz pienisty, z krwią lub koloru kawy
- zmniejszona ilość oddawanego moczu
- pieczenie przy oddawaniu moczu, zmiana częstotliwości oddawania moczu, szczególnie w nocy
- ból w środkowej części pleców (boki), poniżej żeber, w okolicach nerek
- wysokie ciśnienie krwi
Gdy choroby nerek postępują, a my nie podjęliśmy leczenia, może wystąpić:
- świąd skóry
- zmęczenie i brak koncentracji
- brak łaknienia, nudności lub wymioty
- obrzęk oraz drętwienie dłoni i stóp
- ciemnienie skóry
- skurcze mięśni
9 chorób, które mogą się kryć za chronicznym zmęczeniem
Najczęstsze choroby nerek
Lista chorób nerek jest bardzo długa. Żadnej nie należy lekceważyć, ponieważ każda choroba nerek może doprowadzić do zaburzenia podstawowych funkcji narządów, co przekłada się na funkcjonowanie całego organizmu.
Zakwaszenie organizmu – co musisz o nim wiedzieć?
Kłębuszkowe zapalenie nerek
Jest to grupa chorób nerek, którą charakteryzuje proces zapalny toczący się w kłębuszkach nerkowych, co przyczynia się do nieprawidłowej pracy nerek. Kłębuszki nerkowe to sieć specjalnie zbudowanych naczynek krwionośnych, przez które przesącza się krew przepływająca przez nerki. W trakcie tego procesu odfiltrowane zostają woda i substancje odżywcze i w efekcie powstaje tzw. mocz pierwotny. Ten mocz, który filtrują kłębuszki nerkowe, to około 150 litrów na dobę. Spływa on do miedniczek nerkowych, aby ulegać dalszym procesom oczyszczania. W efekcie organizm wydala około 1,5 litra moczu na dobę.
Choroby nerek, takie jak kłębuszkowe zapalenie nerek mogą mieć charakter ostry, przemijający lub przewlekły. Gdy proces zapalny trwa latami, kłębuszek nerkowy ulega zwłóknieniu i staje się nieczynny. Jeśli większość kłębuszków nie funkcjonuje prawidłowo, rozwija się niewydolność nerek.
Kłębuszkowe zapalenie nerek – przyczyny
Przyczyną choroby mogą być zaburzenia odporności ustroju oraz pewna skłonność genetyczna.
Za 90% przypadków kłębuszkowego zapalenia nerek odpowiadają wirusy i bakterie.
O wiele rzadziej (9% przypadków) choroba rozwija się na podłożu autoagresji, czyli powstawania przeciwciał niszczących nabłonek kłębuszków nerkowych. Wtórną przyczyną choroby może być toczeń rumieniowaty układowy oraz inne choroby autoimmunologiczne, zakażenie, rak, białaczka, chłoniak oraz schorzenia wątroby.
Kłębuszkowe zapalenie nerek – objawy
W przebiegu choroby pojawiają się:
- znaczne obrzęki w obrębie kończyn dolnych
- obrzęki twarzy
- bóle głowy
- nudności
- zaburzenia widzenia związane z wysokim ciśnieniem krwi oraz z gromadzeniem się wody w organizmie
- istotne zmniejszenie objętości wydalanego moczu
Leczenie kłębuszkowego zapalenia nerek zależy od rodzaju zapalenia, stanu pacjenta, a w przypadku wtórnego zapalenia – od ciężkości choroby i obecności powikłań. O sposobie leczenia musi zadecydować lekarz.
5 najważniejszych badań profilaktycznych, które powinnaś zrobić przynajmniej raz w roku
Zespół nerczycowy
To choroby nerek wywołane wzrostem przepuszczalności błony filtrującej kłębuszków nerkowych i prowadzące do wystąpienia białkomoczu, czyli dużej utraty białka z moczem.
Zespół nerczycowy – objawy
Wczesnym i zauważalnym przez pacjenta objawem jest pienienie się moczu. Kolejnym objawem są obrzęki, początkowo tylko twarzy, a następnie podudzi i reszty ciała. Obrzęki są miękkie i można je przesunąć. Płyn (przesięki) może się gromadzić w różnych jamach ciała, powodując poważne powikłania.
Gromadzeniu się płynu przesiękowego w narządach i jamach ciał towarzyszy ogólne osłabienie, senność, brak łaknienia, nudności i wymioty. Kobiety przestają miesiączkować. Przy dłużej trwającym zespole nerczycowym dochodzi do wyniszczenia organizmu.
Zespół nerczycowy – leczenie
Najważniejsze jest usunięcie przyczyny zespołu nerczycowego. Ważnym elementem leczenia jest dieta zawierająca umiarkowane ilości białka. Zaleca się posiłki z przewagą białka roślinnego. Pokarmy powinny być przygotowywane bez dodatku soli, którą można zastąpić ziołami, np. cząbrem, majerankiem, lubczykiem czy estragonem. Pokarmy powinny zawierać mało cholesterolu.
Dieta przy kamicy nerkowej
Tego rodzaju choroby nerek wymagają przyjmowania suplementów. Najważniejsze z nich to: tran oraz kwasy omega-3 i witamina E. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, stosuje się lek z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny lub bloker receptora angiotensyny, ponieważ zmniejszają one białkomocz i działają ochronnie na nerki.
Obrzęki leczy się, stosując leki moczopędne – w dawkach, które zmniejszają masę ciała o około 1 kg na dobę.
Szparagi dobre na obrzęki
Kamica nerkowa
Jest jedną z najczęstszych chorób układu moczowego. Może wystąpić w każdym wieku, nawet u dzieci. Zwykle rozwija się między 30. a 50. rokiem życia. Kamica nerkowa dotyka ok. 5% całej populacji, ale czterokrotnie częściej mają ją mężczyźni niż kobiety. Schorzenie polega na tworzeniu się piasku, a następnie kamieni, czyli złogów w narządach i przewodach układu moczowego. Dlatego potocznie mówi się o niej: „kamienie nerkowe” lub „kamienie w nerkach”.
Kamica nerkowa – objawy
Początkowo kamica nerkowa rozwija się bezobjawowo. Dopiero wtedy, gdy w nerkach lub przewodach moczowych zgromadzi się piasek, pojawia się ból przy oddawaniu moczu.
Gdy z nerki do moczowodu przesuwa się kamień (lub kamienie nerkowe), ból bywa nie do zniesienia. To atak kolki nerkowej, czyli bardzo silny ból w okolicy lędźwiowej, który promieniuje w dół brzucha i krocza.
Inne objawy kolki nerkowej to:
- silne parcie na pęcherz
- mocz zabarwiony krwią
- czasem wymioty
- gorączka – gdy dojdzie do zapalenia dróg moczowych
Kolka nerkowa zaczyna się nagle, po wysiłku fizycznym, długiej podróży samochodem oraz po nadużyciu alkoholu.
Kamica nerkowa – przyczyny
Pierwotną przyczyną kamicy nerkowej jest dieta bogata w białko zwierzęce i picie małej ilości płynów. Ryzyko choroby nerek wzrasta, gdy w drogach moczowych są (wrodzone lub nabyte) przeszkody, np. zrosty utrudniające odpływ moczu. Kamicy nerkowej sprzyjają częste zakażenia dróg moczowych, ale i odwrotnie – kamica prowokuje zapalenia. Przyczyną kamicy nerkowej może być też niedobór magnezu.
Zapalenie pęcherza moczowego – jak je leczyć naturalnymi sposobami?
Kamica nerkowa – leczenie
70% chorych na kamicę nerkową można leczyć farmakologicznie. Operacje stosuje się rzadko i tylko w przypadku bardzo dużych kamieni. Lekarze coraz częściej wybierają techniki nieinwazyjne.
Gdy kamień umiejscowił się w dolnym kielichu nerki i nie ma możliwości, by wydostał się na zewnątrz przez drogi moczowe, stosuje się zabieg przezskórny (PCNL). Wykonuje się go w szpitalu, w znieczuleniu, pod kontrolą USG. Kamienie wyjmuje się specjalną igłą.
Ureterorenoskopia (URSL) – tą metodą usuwa się małe kamienie (lub odłamki wcześniej rozkruszonych) z moczowodu lub pęcherza moczowego. Zabieg wykonuje się przez cewkę moczową. Jeśli kamienia zablokowanego w moczowodzie nie da się wyciągnąć, lekarz wpycha go z powrotem do nerki i usuwa go po rozkruszeniu lub stosując zabieg przezskórny.
Litotrypsja (ESWL) – wykonywana jest ambulatoryjnie, w znieczuleniu miejscowym. Polega na rozbiciu kamieni za pomocą fali dźwiękowej. To metoda przeznaczona głównie do usuwania kamieni umiejscowionych w górnym kielichu nerki.
Ile jest ważne skierowanie na badania lekarskie?
Torbiele na nerkach: torbiele proste nerek
To przypominające pęcherzyk przestrzenie w obrębie miąższu nerki wypełnione płynem. Mogą być różnej wielkości – od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów średnicy. Torbiele zlokalizowane są w zewnętrznych partiach nerki i częściowo znajdują się poza jej granicami.
Najczęściej są pojedyncze, ale może być ich kilka. Występują u prawie 30% dorosłych osób, a w miarę starzenia się częstość ta jeszcze rośnie. Mogą się powiększać z wiekiem.
Najczęściej nie powodują żadnych objawów i są przypadkowo wykrywane podczas USG jamy brzusznej. Duże torbiele mogą powodować ból w boku lub okolicy lędźwiowej lub uczucie pełności i ucisku w brzuchu.
Torbiele na nerkach – leczenie
Torbiele proste nerek, które nie dają dolegliwości, należy je jedynie obserwować. Najlepiej robić USG raz w roku.
Torbiele duże wymagają wizyty u urologa. Lekarz może zaproponować opróżnienie torbieli oraz wstrzyknięcie do jej światła substancji, która ma spowodować „zarośnięcie” torbieli. Skuteczność takiego zabiegu nie wynosi 100% i część torbieli odnawia się. Można torbiel usunąć tradycyjną metodą chirurgiczną lub laparoskopowo.
Badanie tarczycy – co musisz wiedzieć?
Torbiele na nerkach: wielotorbielowatość nerek
To najczęściej dziedziczona wada rozwojowa nerek u dorosłych, która nieuchronnie prowadzi do nieodwracalnej niewydolności nerek. Wielotorbielowatość nerek ujawnia się w 3.–4. dekadzie życia. Istotą tej choroby nerek jest zaburzenie wczesnego łączenia się cewek nerkowych dalszych z cewkami zbiorczymi, co powoduje zły odpływ moczu i powstawanie torbieli.
Wielotorbielowatość nerek – objawy
Często pierwszym objawem choroby jest nadciśnienie tętnicze, zakażenie układu moczowego lub napad kolki nerkowej. Chorzy skarżą się na pobolewanie w okolicy lędźwiowej i na pełność w jamie brzusznej.
Wielotorbielowatość nerek – leczenie
Polega na profilaktyce nadciśnienia tętniczego, zwalczaniu zakażeń układu moczowego oraz stosowaniu odpowiedniej diety dopasowanej do stopnia niewydolności nerek.
Torbiele w piersiach. Lepiej się nimi przejmij!
Śródmiąższowe zapalenie nerek
Jest to proces zapalny, który rozwija się głównie w strukturach nerki poza kłębuszkami nerkowymi. Wyróżnia się ostre i przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek.
Śródmiąższowe zapalenie nerek – przyczyny
Przyczyną ostrego zapalenia nerek są leki. Każdy lek może doprowadzić do zapalenia, ale najczęściej są to antybiotyki i niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Kolejną przyczyną mogą być zakażenia ogólnoustrojowe, np. salmonelloza, bruceloza, zakażenie wirusem cytomegalii. U około 10% chorych przyczyna jest nieznana.
Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek może być spowodowane:
- przewlekłym zakażeniem szerzącym się od strony dróg moczowych (tzw. przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek)
- lekami (np. leki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne, sole litu, cyklosporyna)
- przewlekłym narażeniem na ołów lub kadm (np. praca w hutnictwie)
- chorobami metabolicznymi (np. dna moczanowa, choroby przebiegające z nieprawidłowo dużym stężeniem wapnia lub małym stężeniem potasu w surowicy)
Zapalenie nerek – objawy
Objawy ostrego śródmiąższowego zapalenia nerek mogą pojawić się od pierwszego dnia do ponad 2 miesięcy (przeciętnie w okresie 3 tygodni) po zadziałaniu przyczyny (np. rozpoczęcie przyjmowania leku).
Najczęstsze objawy to:
- gorączka -od stanów podgorączkowych do przekraczającej 39°C
- tępe bóle w okolicy lędźwiowej
- wysypka na skórze o różnej lokalizacji
- bóle stawów
- krwiomocz
- skąpomocz – co może świadczyć o ostrej niewydolności nerek
Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek może przebiegać bezobjawowo przez wiele lat, ale zawsze prowadzi do przewlekłej choroby nerek.
Trzustka – gdzie boli i dlaczego?
Zapalenie nerek – leczenie
Podstawowe znaczenie przy leczeniu schorzenia ma wyeliminowanie przyczyny, która doprowadziła do choroby nerek, jaką jest śródmiąższowe zapalenie nerek. Konieczne jest wyrównanie zaburzeń elektrolitowych.
Jeżeli występują obrzęki, zaleca się leki moczopędne oraz leki obniżające ciśnienie krwi.
W ciężkich przypadkach konieczne może być leczenie nerkozastępcze.
Są trzy metody leczenia nerkozastępczego:
1. Dializa otrzewnowa
To zabieg wewnątrzustrojowy, który możliwy jest do wykonania w domu, samodzielnie przez pacjenta. Polega na wpuszczaniu do błony otrzewnej, mieszczącej się w jamie brzusznej, płynu dializacyjnego, do którego usuwane są toksyny mocznicowe i nadmiar wody.
Płyn wymieniany jest cztery razy dziennie, przez miękką rurkę, tzw. cewnik dializacyjny, który podczas zabiegu chirurgicznego wprowadzony zostaje do jamy brzusznej na wiele lat. Pomiędzy wymianami płynu można normalnie funkcjonować.
Czasem możliwa jest dializa otrzewnowa wykonywana automatycznie, przez aparat zwany cyklerem, który podłączany jest miękką rurką do cewnika dializacyjnego podczas snu.
2. Hemodializa
To zewnątrzustrojowy zabieg oczyszczania krwi z toksyn mocznicowych i usuwania nadmiaru płynów przy pomocy tzw. sztucznej nerki w stacji dializ. Zabiegi przeprowadza się 3 razy w tygodniu, trwają od 4 do 5 godzin.
Krew do oczyszczenia w dializatorze pobierana jest ze specjalnie wytworzonego chirurgicznie dostępu w naczyniach krwionośnych pacjenta. To tzw. przetoka tętniczo-żylna, najczęściej zlokalizowana w obrębie lewej lub prawej kończyny górnej.
3. Przeszczep nerki
Jest zabiegiem operacyjnym, w którym nerka pobrana od dawcy zmarłego lub żywego wszczepiana jest biorcy. Do przeszczepienia nerki mogą zostać zakwalifikowani pacjenci bez ciężkich, uogólnionych chorób, którzy będą przestrzegać regularnych kontroli u lekarza i przyjmować leki zapobiegające odrzucaniu narządu. Przeszczepienie nerki jest najlepszą metodą leczenia nerkozastępczego.
Najlepszą metodą jest przeszczepienie nerki pobranej od dawcy żywego, którym może być osoba spokrewniona genetycznie (np. rodzice, rodzeństwo, dzieci, dziadkowie) lub emocjonalnie (np. małżonek), a także każda osoba niespokrewniona za zgodą Sądu Rodzinnego i Komisji Etycznej przy Krajowej Radzie Transplantacyjnej.
Podobnie postępuje się przy leczeniu przewlekłego śródmiąższowego zapalenia nerek.
Źródło:
- „Vademecum lekarza praktyka” Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2001
Hipoglikemia i hiperglikemia – objawy i pierwsza pomoc
