Przede wszystkim medytacja pozwala nauczyć się zarządzania własną świadomością, byśmy odnajdowali szczęście w tym, co jest. W tym, co dane nam tu i teraz – po prostu. Taka funkcja medytacji tłumaczy, dlaczego zawsze stanowiła narzędzie praktyki w każdej religii świata, a także w starożytnych technikach szamańskich i wielu systemach praktyki ruchowej.
Medytacja jest pokrewna modlitwie, postom czy pielgrzymkom chrześcijańskim, ale też każdej automatycznej czynności, wykonywanej z odpowiednim nastawieniem, jak np. prace plastyczne, a nawet zmywanie naczyń. Efekt – pojawia się naturalna umiejętność wyłączania się ze zgiełku codzienności – rośnie uważność i spokój.
Spis treści
Co to jest medytacja?
Nazwa medytacji wywodzi się z łacińskiego słowa meditatio, które oznacza rozmyślanie, refleksję, doskonalenie się. Może bazować na różnych praktykach, które rozwijają naszą wewnętrzną energię – siłę życiową (qi, prana itp.) oraz uczucia wyższe, takie jak:
- miłość
- współczucie
- radość
- przebaczenie
Stanisław Radoń, psychoterapeuta i teolog duchowości, specjalista od badań nad uważnością, autor książki Czy medytacja naprawdę działa? (Wydawnictwo WAM) podkreśla, że pierwsze zapiski dotyczące medytacji, pochodzące z XIV w. p.n.e., znajdują się w świętych pismach wszystkich systemów religijnych [1].
Świecka forma medytacji trafiła do kultury zachodniej w latach 50., 60. XX w. Jej główne elementy są zaczerpnięte z tradycji hinduistycznej. Jak podkreśla Stanisław Radoń – od ponad 30 lat prawie na całym świecie, a początkowo głównie w USA, popularny stał się pewien typ medytacji – mindfulness, czyli uważność. To skupienie się na tym, co tu i teraz. Stąd mindfulness pomaga przetrwać w gąszczu cywilizacyjnych bodźców. Jednak coraz więcej zwolenników zyskują wszelkie rodzaje medytacji, także te religijne czy ruchowe.
Medytacja dla początkujących: 5 wskazówek jak medytować
Techniki medytacji
Na czym polega medytacja? Technicznie – można się jej oddawać w pozycji siedzącej, może też stanowić składową aktywności fizycznej. Na przykład buddyjscy mnisi traktują medytację uważności jako regularny element codziennej krzątaniny, ale jest dla nich jednocześnie rodzajem treningu umysłowego. Do praktyki medytacji bywają wykorzystywane też sznury modlitewne czy inne obiekty rytualne, które pomagają utrzymać koncentrację, przypominają nam o konkretnych aspektach medytacji.
Na świecie jest bardzo wiele różnych rodzajów medytacji i mnóstwo typów aktywności będących praktyką medytacyjną. Jest w czym wybierać [2]. Poniżej znajdziesz informacje o kilku najważniejszych typach medytacji (sprawdź, na czym polega medytacja wdzięczności).
1. Medytacja uważności
Medytacja uważności polega na skupianiu uwagi na obiekcie, np. świecy czy oddechu. Należy do niej wiele różnych technik medytacji.
- Medytacja Vipassana – tzw. medytacja wglądu, skupiająca się na doznaniach w ciele. Najstarsza buddyjska technika medytacji, która pomaga człowiekowi być bardziej wrażliwym na swoje procesy percepcji, ale bez bycia przez nie zdominowanym.
- Adoracja Najświętszego Sakramentu – w katolicyzmie oddawanie czci Bogu ukrytemu w sakralnym naczyniu, pozwalające dotknąć głębi duchowego zjednoczenia z Absolutem.
- Pranajama – jogistyczna technika opanowania oddechu, mająca na celu jego maksymalne spowolnienie i zrytmizowanie. Stanowi też ważną część praktyki hatha-jogi.
- Mindfulness – buddyjska technika polegająca na uważnej obserwacji chwili: doświadczeń oraz wrażeń wewnętrznych i zewnętrznych medytującego [3].
- Zen – bazuje na właściwej pozycji medytacyjnej, tj. siadu w pozycji lotosu, z wyprostowanymi plecami i skrzyżowanymi nogami. Wszystkiemu towarzyszy właściwy oddech i nieprzywiązywanie uwagi do myśli. Cel to harmonia ciała, oddechu i umysłu.
Agnieszka Maciąg: dzięki medytacjom odnalazłam spokój i szczęście
2. Medytacja ruchowa
To praktyki medytacyjne skupiające się na elementach cielesnych, dynamicznych. W myśl zasady, że panując nad ciałem, uczymy się panować nad umysłem.
- Joga – rozbudowany system filozoficzno-religijny, którego częścią jest medytacja – ucząca sztuki koncentracji.
- Tai Chi – łączy relaks, koncentrację umysłową i koordynację ruchową. Ich balans zapewnia człowiekowi pełnię zdrowia.
- Qi Gong – bazuje na koncepcji terapeutycznej Reiki i koreańskiej praktyce ChunDoSunBup – (qi to podstawowa życiowa energia przenikająca wszystko, a gong – umiejętność, kontrola i trening). Praktyka służąca procesom uzdrawiania człowieka.
- Medytacja spacerowa – polega na uważnym przemieszczaniu się w wolnym tempie, z uwagą na stawiane kroki, otoczenie, pogodę. Można przystanąć na chwilę, zamknąć oczy i zrobić kilka świadomych głębszych oddechów. Technika ta pozwala obcować głęboko z przyrodą, jej elementem jest shinrin yoku (japońska kąpiel leśna).
- Taniec derwiszów w Islamie oraz ekstatyczne tańce w afrykańskim voodoo – służące wyzwalaniu głębokich pokładów wiedzy mistycznej.
3. Medytacja transu, hipnoza
To, inaczej mówiąc, wprowadzanie się w specyficzny stan świadomości za pomocą różnych technik.
- Wizualizacje, autohipnoza – elementy stosowane często w psychoterapii, służące usuwaniu blokad emocjonalnych.
- Afirmacje – tworzenie przekonań i zwrotów słownych, które wpływają pozytywnie na podniesienie poziomu samoakceptacji.
- Biofeedback – inaczej biologiczne sprzężenie zwrotne. Polega na dostarczaniu informacji zwrotnej (ang. feedback) o tym, jak zmienia się nasz stan fizjologiczny. Pomaga w tym monitorowanie odpowiednimi urządzeniami. W efekcie można nauczyć się świadomie modyfikować funkcje, takie jak fale mózgowe, napięcie mięśni itp. – co podnosi ogólny dobrostan organizmu i eliminuje stres.
4. Mantrowanie
Powtarzanie mantr, czyli sylab, dźwięków, słów, ale z ignorowaniem ich znaczenia – rodzaj medytacji koncentracyjnej, która wprowadza nas w stan głębokiego relaksu. Kilka przykładów:
- medytacja transcendentalna – technika medytacyjna oparta na mantrach – krótkich sanskryckich słowach lub zwrotach powtarzanych wielokrotnie w myślach. Mantra jest dostosowana do konkretnej osoby przez osobę mistrza
- medytacja chrześcijańska – powtarzanie imienia Boga, fraz modlitewnych
- modlitwy z użyciem różańca w katolicyzmie
Medytacja prowadzona
To ułatwienie praktyki, podczas której ktoś prowadzi naszą sesję medytacji: radzi, co po kolei zrobić, np. skupić się na oddechu, doznaniach w ciele, uczuciach, pilnuje też czasu trwania sesji. Takie praktyki bywają elementem zorganizowanych zajęć (np. jogi), ale można je też znaleźć na stronach internetowych (bezpłatne) lub skorzystać z aplikacji oraz serwisów (płatne).
Aplikacja do medytacji – jak zacząć medytować?
Po co nam medytacja?
Medytacja może służyć wyzwoleniu konkretnego stanu emocjonalnego, by go zanalizować (np. gniewu, strachu). Pozwala też uczyć się mentalnego reagowania na różne bodźce – np. wdzięczności za to, co nas dotąd przerażało.
Medytacja służy też do osiągania odmiennego, terapeutycznego stanu świadomości. Działa uspokajająco i pomaga budować uważność na nasze wnętrze. Zwieńczeniem takiej praktyki jest stan całkowitej świadomości. Jednak nie jest celem samym w sobie, bo – jak mawiają wielcy guru – medytacja się zdarza. Codzienne, choćby kilkuminutowe, bycie ze sobą w tu i teraz wystarczy, by cieszyć się lepszym samopoczuciem.
Koszty medytacji
Według danych światowej gospodarki zdrowia psychicznego Global Wellness Institute (GWI) medytacja stanowi jej bardzo istotną część, lecz najmniej opłacalną [4]. To znaczy, że generuje najmniej zysków. O czym to świadczy? Coraz więcej osób medytuje – nie ponosząc kosztów. Cóż, tym bardziej warto medytować!
Bibliografia:
- Radoń, (2017). Czy medytacja naprawdę działa? Kraków: Wydawnictwo WAM.
- Medytacja (b.d.) W: Wikipedia. Pobrane 14 października 2021 z https://pl.wikipedia.org/wiki/Medytacja
- Behan, C. (2020). The benefits of meditation and mindfulness practices during times of crisis such as COVID-19. Irish Journal of Psychological Medicine, 37(4), 256–258. Pobrane z https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32406348/
- Dawidowski, A. (2020). Mental wellness to rynek wart już 121 miliardów dolarów. Pobrane z https://www.spakonsulting.pl/mental-wellness-to-rynek-wart-juz-121-miliardow-dolarow/
