Konopie budzą coraz większą ciekawość w społeczeństwie. Do niedawna znane były przede wszystkim ze swoich właściwości psychotycznych. Zainteresowanie nimi znacznie wzrosło, odkąd zrobiło się głośno o ich niezwykle szerokich możliwościach leczniczych.
Temat jest o tyle kontrowersyjny, że jeszcze do niedawna konopie były uznawane za całkowicie nielegalne, a dziś już można je nabyć w sklepach i aptekach w wielu krajach na całym świecie. Oczywiście, każde państwo ma własne restrykcje odnośnie do ich uprawiania, produkcji preparatów konopnych, dopuszczenia ich do obrotu i zasad sprzedaży.
Nadal jednak w tej kwestii pozostaje wiele pytań. Czy jest to bezpieczne? Czy powinno być legalne? Czy ich działanie zostało udowodnione i przebadane? Konopie, na co pomagają?? Czy można się uzależnić? Czy można je stosować na własną rękę? I tak dalej… Zacznijmy od początku.
Spis treści
Krótka historia konopi oraz współczesność
Konopie to bardzo stara roślina zielna z rodziny konopiowatych. Gatunek ten liczy sobie prawdopodobnie kilka milionów lat. Pierwotnym miejscem ich występowania była Azja Środkowa (okolice Tybetu), skąd rozpowszechniły się z czasem na cały świat
Jedne z najwcześniejszych wzmianek o ich leczniczym zastosowaniu pochodzą ze starożytnych Chin i datują się na około 2900 r. p.n.e. Pochodząca z tamtych czasów Chińska encyklopedia rolnictwa i medycyny wspomina o zastosowaniu produktów konopnych w takich dolegliwościach, jak np.:
- zaparcia
- bóle reumatyczne
- zaburzenia płodności u kobiet
- malaria
Co ciekawe, konopie wymieszane z winem były podawane pacjentom podczas operacji w celu uśmierzenia bólu i znieczulenia ogólnego.
Z czasem konopie przeniosły się dalej i zaczęły być używane w Indiach. Ich wykorzystanie w medycynie hinduskiej datuje się od około 1000 r. p.n.e. Stosowano je między innymi jako środek przeciwbólowy, usypiający, uspokajający, przeciwskurczowy i przeciwzapalny.
Następnie konopie powędrowały dalej na zachód i znalazły się najpierw w Europie, a następnie w Stanach Zjednoczonych. Pomimo że zaczęły być tam używane dopiero z początkiem XIX wieku, doczekały się mnóstwa publikacji, opisów ich działania i zastosowania terapeutycznego. Ze względu jednak na zawartość THC – związku o silnym działaniu psychoaktywnym – zyskały złą sławę i doczekały się delegalizacji. Teraz jednak odzyskują dobre imię. I dzieje się tak za sprawą CBD – związku bezpiecznego, doskonale tolerowanego przez organizm i zapewniającego właściwości lecznicze.
Istnieje kilka gatunków konopi, z których najbardziej znane to konopia siewna (Cannabis sativa) oraz konopia indyjska (Cannabis indica). W konopiach odkryto blisko 500 różnych związków chemicznych. Nic dziwnego zatem, że wszechstronnie i aktywnie działają na organizm ludzki.
Susz pozyskiwany głównie z kwiatostanów (w niewielkiej części także z liści) konopi nazywany jest marihuaną. Jest to najbardziej znana forma konopi i kojarzy się głównie z ich działaniem psychoaktywnym. Z konopi otrzymuje się również olejek z nasion (wykorzystywany nie tylko w medycynie, lecz także w kosmetyce) oraz tzw. olej CBD – pozyskiwany głównie z kwiatów konopi siewnych.
To właśnie olej z kwiatów konopi ma najszersze zastosowanie lecznicze, ze względu na zawartość CBD – związku kannabinoidowego uznanego przez naukowców za najsilniejszą substancję leczniczą obecną w konopiach. Dzięki jego właściwościom roślina ta stanowi tak cenny surowiec leczniczy.
Ponieważ konopie bardziej znane są pod nazwą „marihuana”, aktualnie używa się wymiennie obu tych pojęć, czyli „marihuana lecznicza” lub „konopie lecznicze”.
Medyczna marihuana – co warto o niej wiedzieć?
CBD i THC – najważniejsze związki czynne w konopiach
Do najważniejszych związków odpowiedzialnych za działanie konopi należy THC oraz CBD.
- THC to tetrahydrocannabinol, który odpowiada za pobudzające działanie marihuany. Znany jest z tego, że powoduje tzw. „haj” – stan, dla którego najczęściej stosuje się marihuanę w celach rekreacyjnych. THC jest głównym składnikiem psychoaktywnym konopi. Zawartość THC jest wyższa w konopiach indyjskich w porównaniu do konopi siewnych.
- CBD, czyli cannabidiol to związek, z którego obecnością w surowcu związane są właściwości lecznicze konopi. Występuje on w większej ilości w konopiach siewnych. Właściwości CBD: cechuje się niezwykle wysokim profilem bezpieczeństwa i jest bardzo dobrze tolerowany, nawet w dużych dawkach. Nie przejawia w zasadzie żadnej toksyczności. Nie wykazuje aktywności psychopobudzającej.
Produkty lecznicze pozyskiwane z konopi zawierają głównie CBD albo mieszaninę CBD i THC w określonych proporcjach. Mechanizm działania obu substancji związany jest z ich wpływem na układ kannabinoidowy w organizmie.
Czym jest i za co odpowiada układ endokannabinoidowy?
Powodem, dla którego konopie prezentują tak szerokie spektrum działania na ludzki organizm, jest cała sieć receptorów w ciele człowieka, które reagują na obecność związków konopnych. Są one nazywane receptorami kannabinoidowymi. Znajdują się one właściwie we wszystkich tkankach – począwszy od mózgu i ośrodkowego układu nerwowego, poprzez narządy wewnętrzne, tkankę łączną, gruczoły dokrewne, na układzie immunologicznym kończąc. Ich stymulacja powoduje, że w organizmie zachodzi cała masa różnych reakcji i procesów. Receptory te stanowią część tak zwanego układu endokannabinoidowego.
Cały system endokannabinoidowy odgrywa niezwykle ważną rolę w utrzymaniu homeostazy organizmu, czyli równowagi niezbędnej dla zdrowia, przeżycia i dobrego samopoczucia. Sprawuje on kontrolę nad wieloma procesami:
- jedzenia
- snu
- odpoczynku
- pamięci i zapominania
- odczuwania bólu
Zarządza umiejętnością radzenia sobie ze stresem i bólem (zarówno fizycznym, jak i emocjonalnym). Wpływa korzystnie na procesy poznawcze, zdolność uczenia się i umiejętność dostosowywania się do warunków środowiska i uwarunkowań zewnętrznych. Pomaga przywrócić ciału równowagę po stresującym wydarzeniu, np. w odpowiedzi na silny ból, uraz fizyczny lub szok emocjonalny.
Układ ten pełni również rolę ochronną, jeśli chodzi o wiele schorzeń. Oznacza to, że jego zaburzenie może skutkować pojawieniem się pewnych chorób. Upośledzenie funkcjonowania układu endokannabinoidowego wiązane jest z rozwojem i postępem takich schorzeń, jak między innymi:
- migrena
- depresja
- fibromialgia
- zespół jelita drażliwego
- schizofrenia
- stwardnienie rozsiane
- choroba Huntingtona
- choroba Parkinsona
- anoreksja
- przewlekłe schorzenia aparatu ruchu
- zaburzenia rozwojowe u dzieci
Niezwykle ważne jest więc, aby układ endokannabinoidowy prawidłowo pełnił swoją rolę. Jeśli nie jest w stanie właściwie funkcjonować poprzez naturalne związki kannabinoidowe produkowane w organizmie, dobrze jest wspomóc go, stosując kannabinoidy zawarte w konopiach.
Kannabinoidy – co warto o nich wiedzieć?
Konopie – właściwości i działanie lecznicze
Medyczne zastosowanie konopi ogranicza się do wykorzystania w lecznictwie głównie właściwości CBD. Ma on działanie:
- przeciwzapalne
- przeciwpadaczkowe
- przeciwlękowe
- antypsychotyczne
- ochronne na tkankę nerwową
- przeciwnowotworowe
- przeciwbólowe
- przeciwalergiczne
- immunostymulujące
- przeciwbakteryjne
- przeciwgrzybicze
- neuroaktywne
- przeciwutleniające
- przeciwwymiotne
Obecność CBD może łagodzić i po części niwelować możliwe niekorzystne efekty działania THC. Dlatego oba te związki, w określonych ilościach, mogą występować razem w niektórych preparatach leczniczych. Zawartość THC w legalnych preparatach dopuszczonych do obrotu nie może przekraczać 0,2%.
Na co pomagają konopie?
Tak szerokie spektrum działania leczniczego oraz właściwości CBD sprawiło, że konopie (lecznicza marihuana) znalazły zastosowanie w wielu trudnych do wyleczenia stanach chorobowych.
Z najważniejszych wskazań medycznych można wymienić:
- ból – szczególnie o charakterze przewlekłym i/lub neuropatycznym – to jedno z podstawowych i najstarszych zastosowań konopi. Wzmianki o leczeniu bólu z użyciem związków konopnych znajdziemy już w starożytnych pismach medycznych. Konopie znajdują zastosowanie w bólach związanych z chorobami nowotworowymi, stwardnieniem rozsianym, fibromialgią, zapaleniem stawów i wszelkimi stanami, w których jednym z dominujących objawów jest uciążliwy, chroniczny ból
- stany spastyczne – obecne np. w SM, chorobie Parkinsona czy innych schorzeniach związanych głównie z dysfunkcją mięśni poprzecznie prążkowanych. Konopie pomagają chorym odzyskać większą mobilność, obniżyć napięcie mięśniowe i złagodzić drżenia
- choroby neurodegeneracyjne – CBD skutecznie i długotrwale pobudza aktywność układu nerwowego i regeneruje komórki nerwowe. Przydaje się to w profilaktyce oraz leczeniu takich schorzeń, jak SM, choroba Parkinsona, Alzheimera, Huntingtona, demencja czy inne zaburzenia neurologiczne
- niepokój i stany lękowe – konopie pomagają lepiej radzić sobie ze stresem, lękami i atakami paniki oraz innymi zaburzeniami na tle nerwowym
- bezsenność – związki konopne działają wyciszająco i uspokajająco. Nie mają działania typowo nasennego, lecz jedynie skutecznie regulują funkcje układu endokannabinoidowego. Przywracając je do normy, ułatwiają zdrowy i regenerujący sen
- padaczkę – konopie ewidentnie zmniejszają częstość napadów epilepsji i redukują nadmierne napięcie mięśniowe
- choroby nowotworowe – wiele badań wskazuje na to, że konopie lecznicze pomagają zapobiegać chorobom nowotworowym, a w już istniejących niszczą komórki nowotworowe i hamują ich namnażanie się
- cukrzycę – związki zawarte w konopiach pomagają ustabilizować poziom cukru we krwi, ale także obniżają ciśnienie krwi i poprawiają krążenie. Regulują również poziom insuliny i pozwalają utrzymać prawidłową masę ciała, zapobiegając nadwadze
- depresję – konopie, poprzez interakcję z układem endokannabinoidowym, potrafią wpływać regulująco na nastrój, wykazują działanie relaksujące i znacząco polepszają samopoczucie, przy jednoczesnym braku efektu otępiennego
- jaskrę – w której pomagają obniżyć ciśnienie śródgałkowe w oku
- bóle głowy – w tym migreny
- anoreksję – konopie pomagają w regulacji apetytu i ułatwiają powrót do prawidłowej masy ciała
- osteoporozę – związki konopne pomagają wzmocnić kości. Przydają się nie tylko w osteoporozie, lecz również w przypadku złamań – przyspieszają zrost kości
- stany zapalne jelit – jak np. zespół jelita drażliwego czy choroba Crohna. Zarówno THC, jak i CBD wzmacniają odpowiedź odpornościową organizmu i wspomagają prawidłową pracę jelit. Konopie działają także przeciwzapalnie i hamują namnażanie się szkodliwych patogenów w przewodzie pokarmowym
- choroby układu sercowo-naczyniowego – takie jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze
- astmę
- autyzm
- schizofrenię
Potrzeba jeszcze wiele doświadczeń i obserwacji, aby w pełni poznać i wykorzystać cenne właściwości lecznicze konopi. Dotychczas przeprowadzone badania jasno wskazują jednak na liczne możliwości terapeutyczne tej rośliny jako bezpiecznego i naturalnego lekarstwa na liczne dolegliwości.
5 problemów zdrowotnych, w których warto zastosować olejek CBD
Bibliografia:
- Leo, T. (2019). 20 Health benefits of cannabis that everyone should know. Health Europa. Pobrano z: https://www.healtheuropa.eu/health-benefits-of-cannabis/92499/
- Freeman, T.P., Hindocha, Ch., Green, S.F., Bloomfield, M.A.P. (2019). Medicinal use of cannabis based products and cannabinoids. BMJ, 365, l1141. Pobrano z: https://www.bmj.com/content/365/bmj.l1141
- Grinspoon, P. (2018). Medical marijuana [wpis na blogu]. Harvard Health Blog. Pobrano z: https://www.health.harvard.edu/blog/medical-marijuana-2018011513085
- Bridgeman, M. B., Abazia, D. T. (2017). Medicinal cannabis: history, pharmacology, and implications for the acute care setting. P & T : A Peer-Reviewed Journal for Formulary Management, 42(3), 180–188. Pobrano z: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5312634/
- Biokonopia (b.d.). Właściwości terapeutyczne kannabidiolu CBD [wpis na blogu]. Pobrano z: https://biokonopia.pl/blog/post/2-wlasciwosci-terapeutyczne-kannabidiolu-cbd
- Kubala, J. (2018). 7 benefits and uses of CBD oil (plus side effects). Healthline. Pobrano z: https://www.healthline.com/nutrition/cbd-oil-benefits#TOC_TITLE_HDR_2
