Przytulia czepna – właściwości i zastosowanie

Gdzie występuje przytulia?

Przytulia czepna to pospolita roślina występująca praktycznie na całym świecie, w strefie klimatu umiarkowanego. Porasta głównie łąki, obszary trawiaste, pastwiska i pola uprawne. Bywa zmorą rolników, ponieważ jest trudnym do usunięcia chwastem.

Wygląd rośliny i występowanie

Jej sztywne i haczykowate włoski powodują, że „czepia” się ona innych roślin, tworząc uciążliwe do wyplenienia gęste zarośla. Stąd zapewne pochodzi jej polska nazwa – „przytulia”, gdyż „przytula” się do wszystkiego, co ją otacza, w tym np. do odzieży, sierści zwierząt itp. W ten sposób również rozsiewa swoje nasionka, które mogą być przenoszone taką drogą na znaczne odległości.

Przytulię trudno wyeliminować z ogrodów również dlatego, że złapanie jej łodyg i liści powoduje drobne ranki i bolesne nacięcia na dłoniach i przedramionach. Kontakt z rośliną może także skutkować pojawieniem się wysypki na skórze. Niezbędne są zatem rękawice i długie rękawy. System korzeniowy przytulii jest mocny i rozgałęziony, co także znacznie utrudnia pozbycie się niechcianego gościa.

Przytulia czepna a właściwa – różnice

Historia zioła przytulii

Przytulia znana była już od czasów starożytnych. Wspomina o niej w swoich pismach między innymi Dioskurydes, grecki botanik, lekarz i farmakolog. Przepisywał ją między innymi w stanach silnego wyczerpania i osłabienia organizmu. Pasterze i hodowcy zwierząt w starożytnej Grecji używali kolczastych pędów przytulii do robienia sit, przez które przecedzali mleko. Można się tu dopatrzyć źródłosłowu łacińskiej nazwy rośliny, która pochodzi od dwóch greckich słów: Galium od gala, czyli ‘mleko’, oraz aparine od apare, oznaczające ‘chwytać, łapać’.

Roślina była również uprawiana, ponieważ uzyskiwano z niej pokarm dla gęsi. Stąd prawdopodobnie wzięła się zwyczajowa angielska nazwa tego ziela – goosegrass, czyli ‘gęsia trawa’. Jednak nie tylko gęsi uwielbiają przytulię. Chętnie zjadają ją także kury, kaczki, konie, owce i krowy. Co ciekawe, przytulia zawiera pewien specyficzny enzym powodujący, że mleko krów, które jadły tę roślinę, zsiada się.

Jeśli chodzi o zastosowanie przytulii w medycynie ludowej, to była ona przede wszystkim wykorzystywana do leczenia wszelkiego rodzaju dolegliwości skórnych, ran oraz oparzeń. Robiono z niej kompresy, okłady, stosowano do kąpieli leczniczych. Roztarte na miazgę ziele przykładano na miejsce ukąszenia przez jadowite węże lub pająki czy użądlenia przez owady.

W Ameryce Indianie wykorzystywali przytulię do produkcji czerwonego barwnika. Kobiety używały ziela jako toniku i płukanek do włosów, dzięki któremu włosy rosły silne i długie. Dodawały napar z tej rośliny do kąpieli, co miało zapewnić im powodzenie w miłości. W lecznictwie ludowym przytulia znana jest również jako dobre remedium na otyłość, oczyszczenie organizmu i wzmocnienie wątroby.

Jak wygląda przytulia czepna?

Przytulia czepna – co to za roślina?

Ziele przytulii swoje właściwości lecznicze zawdzięcza przede wszystkim zawartości takich składników, jak:

• taniny
• flawonoidy
• kwasy polifenolowe
• antrachinony
• saponiny
• glikozydy
• sporo krzemionki
• liczne sole mineralne
• olejek eteryczny

Tak bogaty skład chemiczny sprawia, że surowiec wykazuje wielostronny wpływ na organizm.

Jednym ze składników obecnych w przytulii jest związek o nazwie kumaryna, który nadaje roślinie charakterystyczny zapach siana. Nic dziwnego więc, że kiedyś wypełniano nią sienniki i używano jako tańszego zamiennika siana. Dziś jej zapach może nam kojarzyć się ze słonecznym latem, nagrzanymi ciepłem kopcami siana i wakacjami.

Na co pomaga przytulia czepna?

Przytulia czepna właściwości:

• drenujące i detoksykujące – wykorzystywane w celu głębokiego oczyszczenia organizmu z toksyn. Przytulia przede wszystkim oczyszcza krew, wspiera funkcje układu limfatycznego, poprawia krążenie krwi, zapobiega tworzeniu się zakrzepów w układzie krążenia i zastojów limfy w układzie chłonnym
• przeciwzakrzepowe – przytulia zapobiega odkładaniu się złogów miażdżycowych w naczyniach krwionośnych i jednocześnie zmniejsza napięcie ścian naczyń krwionośnych. Istotnie więc wpływa na profilaktykę miażdżycy i chorób zakrzepowo-zatorowych
• moczopędne – wspierające i uzupełniające drenaż limfatyczny. Dzięki niemu przytulia reguluje gospodarkę wodną, ułatwia pozbycie się obrzęków i eliminuje nadmiar płynów z przestrzeni międzykomórkowych
• regenerujące – ziele przytulii istotnie wzmacnia siły życiowe organizmu i ogólnie pomaga w zachowaniu dobrego zdrowia i kondycji. Ma ona bowiem właściwości odnawiające komórki i odbudowujące witalność. Dodatkowo ogranicza nadpotliwość, przez co zmniejsza utratę soli mineralnych z organizmu. To z kolei również zapobiega zbytniemu osłabieniu ustroju
• rozkurczowe i ściągające – przytulia zmniejsza napięcie mięśni gładkich, działa przede wszystkim w obrębie narządów przewodu pokarmowego (żołądek, jelita). Działanie ściągające ma wpływ na regulację wypróżnień i zapobieganie biegunkom
• antyseptyczne, ułatwiające gojenie i przeciwzapalne – co sprawia, że przytulia ma również wskazania do zastosowania zewnętrznego, w rozmaitych schorzeniach skórnych
• odchudzające – już w tradycyjnym ziołolecznictwie przytulia znana była ze swych zdolności do leczenia otyłości. Uważa się, że przyspiesza przemianę materii i dzięki temu pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała i szczupłej sylwetki

Przytulia czepna – właściwości lecznicze

Właściwości zdrowotne przytulii czepnej wyraźnie wskazują na szerokie możliwości zastosowania ziela w różnych dolegliwościach. Można ją stosować zarówno do użytku zewnętrznego, jak i wewnętrznie. Z tej przyczyny zioło przytulia czepna znalazła liczne wskazania lecznicze, z których wymienić można między innymi:

• oczyszczanie organizmu – przytulia najbardziej znana jest ze swojego działania drenującego. Dlatego stanowi nieocenione remedium w procesie detoksykacji organizmu. Okazuje się skuteczna w walce z cellulitem, nadwagą, obrzękami, opuchlizną oraz nadmiernym gromadzeniem wody w organizmie
• schorzenia układu krwionośnego i limfatycznego – ziele poprawia krążenie krwi, zatem wskazane jest wspomagająco w leczeniu żylaków, miażdżycy, hemoroidów oraz zaburzeń związanych z łagodnym przerostem prostaty. Jednocześnie stymuluje i wspomaga przepływ limfy, zatem może być stosowane w takich sytuacjach, jak: powiększone węzły chłonne, zapalenie migdałków, angina, mononukleoza zakaźna czy nawracające infekcje gardła
• stany zapalne dróg moczowych – działanie diuretyczne sprawia, że ziele wspomaga leczenie infekcji i zapaleń dróg moczowych. Może być stosowane również w chorobach przebiegających z zatrzymaniem moczu oraz w kamicy nerkowej. Wspomaga też leczenie artretyzmu i dny moczanowej
• stany osłabienia i wyczerpania –  zioło przytulia czepna skutecznie regeneruje organizm. Napary i wyciągi z rośliny są często używane wraz z innymi ziołami w postaci wzmacniającego toniku do picia. Można go stosować np. w stanach przemęczenia, osłabienia (zwłaszcza na wiosnę), pomocniczo w chorobach nowotworowych oraz innych stanach wyczerpania organizmu
• stany skurczowe – szczególnie mięśni gładkich przewodu pokarmowego. Przytulia może być zalecana w stanach nieżytowych żołądka i/lub jelit, biegunce, niestrawności, zatruciach pokarmowych oraz zaburzeniach wywołanych zastojem żółci
• dolegliwości skórne – w których zioło przytulia czepna stosowana jest w postaci odwaru. Odwar przykłada się na chore miejsca lub stosuje się do kąpieli leczniczych. Przytulii można używać w takich przypadkach, jak: trudno gojące się rany, uszkodzenia skóry, skaleczenia, wrzody, uporczywe egzemy, łuszczyca, nadmierna potliwość czy łojotok. Stosowanie odwaru do płukania skóry głowy skutecznie likwiduje łupież

Dziurawiec zwyczajny – właściwości i zastosowanie

Przytulia w kuchni – jakie ma zastosowanie?

Ziele przytulii znalazło swoje miejsce także jako dodatek kulinarny. Można je traktować jak wszystkie inne warzywa liściaste i np. dodawać do zup, szczególnie w okresie wiosny, gdy możemy skorzystać ze świeżo zebranej rośliny. Młode pędy przytulii czepnej są jadalne, lecz najpierw trzeba je drobno posiekać i dokładnie ugotować. Spożywanie przytulii może skutkować spadkiem wagi, co przyda się zwłaszcza wtedy, gdy po zimie walczymy z dodatkowymi kilogramami.

Galium aparine pochodzi z tej samej rodziny marzanowatych (Rubiaceae), z której wywodzi się kawa. Dlatego z owoców przytulii, zbieranych jesienią, pozyskuje się nasiona, z których wytwarzać można substytut kawy. Nasiona są suszone, prażone i mielone, po czym mogą stanowić doskonałe zastępstwo prawdziwej kawy, o znacznie mniejszej zawartości kofeiny i bardzo podobnym smaku i zapachu.

Suszona przytulia może być wykorzystywana również jako przyprawa ziołowa, którą urozmaicimy smak mięsa, gulaszy warzywnych czy sałatek.

Przytulia czepna – jak suszyć i kiedy zbierać?

Jak stosować ziele przytulii czepnej?

Surowcem leczniczym jest tutaj całe ziele przytulii czepnej. Można z niego sporządzić odwar, napar zastosować sproszkowany susz lub przygotować sobie leczniczą kąpiel lub płukankę.

Napar z przytulii

W celu uzyskania naparu z przytulii zalewamy 2 czubate łyżeczki ziela 1 szklanką (około 200 ml) wrzącej wody. Pozostawiamy pod przykryciem do zaparzenia na około 20–30 minut, po czym przecedzamy. Pijemy 3–4 razy dziennie po pół szklanki płynu.

Odwar z przytulii

Aby wykonać odwar z przytulii, zalewamy 2 łyżeczki ziela szklanką chłodnej wody, doprowadzamy delikatnie do wrzenia i gotujemy na małym ogniu przez 6–8 minut. Odstawiamy z ognia i pozostawiamy na kolejne 5 minut pod przykryciem. Spożywamy 3–4 razy dziennie po pół szklanki.

Przytulia w proszku

Sproszkowane ziele przytulii stosuje się najczęściej do użytku zewnętrznego. Można nim zasypać np. ranę lub owrzodzenie albo zmieszać z tłustą maścią o neutralnym działaniu (np. z wazeliną) i taką mieszanką smarować chore miejsca.

Przytulia czepna do kąpieli

Przytulię można także wykorzystać do odnawiających i regenerujących kąpieli leczniczych. Na 1 litr wrzątku stosujemy 50 g ziela. Zalewamy je wrzątkiem i zaparzamy pod przykryciem przez 15 minut lub podgotowujemy kilka minut na wolnym ogniu. Po przecedzeniu dodajemy do kąpieli.

Płukanka z przytulii

Aby uzyskać płukankę z przytulii, zalewamy 2 czubate łyżki ziela wrzątkiem (około ¾ szklanki) i zaparzamy pod przykryciem przez 15 minut. Przecedzamy płyn. Możemy wykorzystać go do okładów na chore miejsca, do wcierania w skórę głowy, a nawet jako odżywczą i regenerującą maseczkę na twarz i dekolt.

Jak długo stosować przytulię czepną?

Napary lub odwary z przytulii czepnej stosujemy w zależności od potrzeb. Jeśli popijamy ją jako herbatkę wzmacniającą i oczyszczającą organizm, można to robić nawet codziennie po jednej filiżance. Zazwyczaj w przypadku ziół po 2-3 tygodniach regularnego stosowania robi się kilkudniową przerwę. Więc i w tym wypadku warto zastąpić na jakiś czas przytulię np. zielem krwawnika lub rumiankiem. Natomiast jeśli wykorzystujemy ziele przytulii czepnej w kuracji przy określonej dolegliwości, częstotliwość oraz to jak długo ją przyjmować zależy od intensywności objawów, od tego czy widać poprawę stanu zdrowia. W razie wątpliwości można poradzić się dobrego fitoterapeuty lub zielarza. A jeśli jest to schorzenie, na które przyjmujesz leki zapisane przez lekarza – warto także z nim skonsultować stosowanie ziołowej terapii.

Kąpiele lecznicze na atopowe zapalenie skóry dla dzieci i dorosłych

Źródła:

1. The School of Homeopathy (b.d.). Goosegrass (Galium Aparine). https://www.homeopathyschool.com/the-school/provings/goosegrass/
2. Fajny ogród (2021). Przytulia czepna – świetne zioło lecznicze – zastosowanie, właściwości lecznicze, porady. https://fajnyogrod.pl/porady/przytulia-czepna-swietne-ziolo-lecznicze-zastosowanie-wlasciwosci-lecznicze-porady/
3. Ecoblik (b.d.). Przytulia. https://ecoblik.pl/ziola/przytulia/
4. Aromatika (b.d.). Przytulia czepna ziele. https://www.aromatika.com.pl/pl/p/PRZYTULIA-CZEPNA-ZIELE/391