Boże Narodzenie kojarzy się nie tylko ze śniegiem, prezentami i uroczystym nastrojem, lecz także ze świątecznymi zapachami. I nie chodzi tylko o urzekającą woń udekorowanej choinki, lecz przede wszystkim o aromaty, które dochodzą z kuchni. Świąteczne dania urozmaicane są bowiem mnóstwem przypraw, z których wiele posiada intensywny, przyjemny dla powonienia zapach. Przyjrzyjmy się zatem tym aromatycznym składnikom bożonarodzeniowych przepisów, ponieważ stosowane są nie tylko w celu poprawy smaku potraw, lecz także wpływają korzystnie na zdrowie.
Spis treści
1. Cynamon
To przyprawa, która swój charakterystyczny, słodko-korzenny, lekko piekący smak i intensywny zapach zawdzięcza olejkowi cynamonowemu. Cynamon o najlepszych i najcenniejszych właściwościach (tzw. cynamon prawdziwy lub cynamon cejloński) pochodzi z drzewa Cynamonowca cejlońskiego. Według medycyny chińskiej przyprawa ta ma naturę gorącą i smak ostry, czyli działa silnie rozgrzewająco na organizm.
Wskazany będzie więc w takich przypadkach, jak brak apetytu, niedobór soków trawiennych, zaburzenia trawienia, wzdęcia. Może przydać się, jeśli dokucza nam ból brzucha, mdłości, wymioty, biegunka. Przyspiesza przemianę materii, poprawia trawienie, sprzyja odchudzaniu i detoksykacji organizmu.
Ważne jest jego zastosowanie w dolegliwościach związanych z zimnem – w przypadku przeziębienia, dreszczy, grypy czy gorączki cynamon pomoże rozgrzać się od środka, wywoła poty, zadziała przeciwzapalnie. Ma ponadto właściwości przeciwwirusowe, przeciwzapalne i przeciwgrzybicze. Ze względu na swoje działanie rozgrzewające znalazł zastosowanie także w bólach reumatycznych i innych dolegliwościach bólowych, wywołanych bądź nasilających się w zimnie.
Ciekawym wskazaniem są zaburzenia kognitywne – cynamon poprawia ukrwienie mózgu, co wpływa pozytywnie na zdolności poznawcze, koncentrację i pamięć. Chińczycy mówią, że cynamon wznosi energię w ciele w górę, zatem ma zdolność rozjaśniania umysłu oraz sprzyja odprężeniu, relaksacji i uspokojeniu.
Dodanie cynamonu do potraw wigilijnych nie tylko więc wpłynie korzystnie na ich smak, pomoże w trawieniu i doda apetytu, lecz także pobudzi zmysły, nastroi pozytywnie i złagodzi stres, co pozwoli na spokojne czerpanie radości z tych rodzinnych, świątecznych dni.
2. Goździki
To kolejna ważna przyprawa, która od wieków była stosowana nie tylko w kuchni, lecz przede wszystkim w lecznictwie. W medycynie chińskiej stanowiły istotną ingrediencję rozgrzewających receptur ziołowych, które miały na celu usunięcie zimna z organizmu, rozgrzanie ciała i zlikwidowanie dolegliwości wywołanych wpływem zimna i wilgoci.
Goździki można zastosować w przypadku przeziębienia oraz zaburzeń pokarmowych – poprawiają trawienie, przyspieszają perystaltykę, wzmagają wydzielanie soków trawiennych, działają wiatropędnie, zapobiegają wzdęciom, rozgrzewają od środka, poprawiając krążenie i funkcje przewodu pokarmowego (sprawdź też: zioła na trawienie).
Co ciekawe, goździki są pomocne również w przypadku bólu zęba. Można wówczas zastosować rozgnieciony goździk miejscowo lub wetrzeć w bolesne okolice olejek goździkowy. Ze względu na swoje właściwości antyseptyczne, przyprawa ta zadziała przeciwbólowo i zapobiegnie zakażeniu (co jednak nie uchroni nas przed wizytą u dentysty).
Goździki są nieodzownym składnikiem potraw świątecznych i warto dodać je do piernika, wrzucić do kompotu z suszu, grzanego wina lub nadziać nimi pieczeń. Ich cenne składniki pomogą nam uporać się z przewidywanym w tym okresie obciążeniem żołądka, a intensywny aromat wpłynie korzystnie na nasz nastrój.
3. Gałka muszkatołowa
Ta aromatyczna, słodko-ostra przyprawa przyda się w celu zapobieżenia niestrawności i wzdęciom po świątecznej uczcie. Ponadto gałka muszkatołowa wykazuje działanie przeciwzapalne, odtruwa organizm, poprawia koncentrację i wpływa pozytywnie na nastrój i dobre samopoczucie. Nic dziwnego – w zbyt dużych dawkach specyfik ten może działać podobnie do narkotyków, powodując rozmaite halucynacje, złudzenia i omamy.
Jednak w kuchni stosuje się ją z umiarem, co może wyjść nam tylko na korzyść. Gałka muszkatołowa wydatnie wzbogaca smak piernika i innych ciast, jest dobrym dodatkiem do potraw z mięsa, pasztetów, ryb, kapusty. Ci, którzy na Wigilię spożywają postną zupę rybną, nie mogą zapomnieć o tej smacznej i zdrowej przyprawie.
Najlepiej jest zetrzeć gałkę muszkatołową na drobnej tarce bezpośrednio przed użyciem; przechowywana w postaci gotowego proszku, szybko wietrzeje i traci wartości.
4. Kardamon
To jedna z najstarszych znanych przypraw. Kardamon wykazuje szereg działań korzystnych dla zdrowia. Przede wszystkim przynosi ulgę w różnych dolegliwościach trawiennych, reguluje pracę układu pokarmowego, przyspiesza metabolizm, łagodzi wzdęcia, nudności, wymioty, usuwa zgagę, pobudza trawienie.
Ponadto kardamon ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Dodatkowo ważny jest jego wpływ rozgrzewający na organizm, w związku z czym pomaga w przeziębieniu, grypie, zapaleniu górnych dróg oddechowych, zapaleniu pęcherza moczowego, a także bólach reumatycznych i mięśniowych. Kardamon ma również dobroczynny wpływ na układ nerwowy – działa tonizująco, wzmacniająco, poprawia nastrój i generuje dobry humor.
Łagodniejszy w smaku i nie tak ostry jak np. imbir, kardamon doskonale nadaje się dla dzieci – wszelkie kaszki, owsiankę, jaglankę, desery, zupy można wzbogacić tą cenną przyprawą. Jego rozgrzewające działanie wywiera dobroczynny wpływ na cały organizm malucha, wzmacniając funkcje ważnych narządów życiowych.
Przyda się także w przygotowywaniu świątecznych potraw. Korzenny smak kardamonu doskonale pasuje do piernika, ciast, deserów, ciasteczek, ale również kawa lub herbata z dodatkiem kardamonu smakuje i pachnie bardziej apetycznie.
5. Ziele angielskie
Przyprawa ta cechuje się niezwykłym smakiem, w którym można wyczuć wiele innych nut korzennych. Dopatrzymy się tu nieco imbiru, kardamonu, cynamonu czy goździków. Stąd Anglicy określają ziele angielskie jako „przyprawę do wszystkiego” i masowo stosują w swojej kuchni.
Popularność tych aromatycznych ziarenek na Wyspach Brytyjskich zapewniła więc nietypową dla przyprawy nazwę – „ziele angielskie”, chociaż naprawdę jest to wysuszony owoc drzewa korzennika lekarskiego, pochodzącego z Ameryki Południowej.
Jest ono szeroko stosowane również w Polsce. Ziele angielskie dodawać można do każdej zupy, wywaru, mięsa, bigosu, sosów oraz wszelkiego rodzaju marynat. Z pewnością wykorzystamy go, przygotowując potrawy na wigilijny stół.
Owoce korzennika wpływają korzystnie na pracę układu trawiennego, działają wiatropędnie i rozkurczowo, usuwają wzdęcia i zgagę.
6. Kolendra
W kuchni mają zastosowanie zarówno liście, jak i nasiona kolendry. Cechuje się ona charakterystycznym zapachem i intensywnym, orientalnym smakiem, który jednak nie każdemu przypada do gustu.
Od wieków jednak kolendra stosowana jest jako środek przeciwdziałający niestrawności, wzdęciom i nagromadzeniu gazów jelitowych. Działa rozkurczowo, przeciwzapalnie, łagodzi biegunkę. Olejek eteryczny pozyskiwany z nasion kolendry ma właściwości bakteriobójcze i może pomóc w zwalczeniu zatruć pokarmowych wywołanych szkodliwymi mikrobami.
Kolendra oczyszcza organizm z metali ciężkich, pomaga obniżyć poziom cholesterolu, cukru oraz działa korzystnie w nadciśnieniu. Żucie liści kolendry odświeża oddech i przyspiesza gojenie się ran w jamie ustnej. Roślina ta ponadto jest bogata w cenne antyoksydanty oraz liczne witaminy. Olejek z nasion kolendry wykazuje działanie uspokajające i może być stosowany w bezsenności oraz nadmiernym pobudzeniu.
W kuchni kolendra znakomicie uzupełnia smak potraw rybnych, doskonale również współgra z daniami opartymi o nasiona roślin strączkowych czy potrawy z kapusty, powszechnie uważane za wzdymające i ciężkostrawne. Nie zapomnijmy więc w ferworze wigilijnych przygotowań dodać szczypty tej aromatycznej przyprawy do bigosu i kapusty z grzybami, a liśćmi udekorować karpia w galarecie.
7. Imbir
Niezwykle ważny na święta – bez imbiru żaden piernik się nie uda. Nie darmo angielska nazwa piernika, to „gingerbread”, czyli imbirowy chlebek. Można go stosować również do zup i mięs.
Imbir ma właściwości rozgrzewające, jest ostry w smaku i ma intensywny aromat. Poprawia apetyt i wspomaga trawienie, wskazany jest po przejedzeniu się, zwłaszcza po tłustych potrawach.
Jest również niezastąpiony w przeziębieniu i przemarznięciu – dodany do herbaty wraz z innymi rozgrzewającymi przyprawami, szybko poprawi krążenie i spowoduje przyjemne uczucie rozgrzania.
