Jadalne chwasty na talerzu

Jadalne chwasty – które dzikie rośliny można jeść?

Oto kilka chwastów jadalnych, które możesz wykorzystać w kuchni:

• Pokrzywa zwyczajna
• Mniszek lekarski
• Babka zwyczajna
• Babka lancetowata
• Lebioda (komosa biała)
• Szczawik zajęczy
• Podagrycznik pospolity
• Bluszczyk kurdybanek
• Cykoria podróżnik
• Podbiał pospolity
• Stokrotka
• Krwawnik pospolity
• Czosnek niedźwiedzi

1. Pokrzywa

Pokrzywa ma mnóstwo żelaza, wapnia, krzemu, magnezu, cynku, fosforu i manganu. Do tego witaminy: C, K, E, B1, B2. Ma działanie moczopędne, przyspiesza wydalanie mocznika i chlorków, działa oczyszczająco. Można powiedzieć, że pokrzywa to prawdziwy wiosenny koktajl witamin i mikroelementów.

Najlepiej zbierać ją pod koniec kwietnia oraz maju – zanim zakwitnie. Po zakwitnięciu zawiera tzw. cystolity, które działają niekorzystnie na nerki (podrażniają je). Charakterystyczne karbowane liście na owłosionej łodyżce zbieramy w rękawiczkach.

Przed spożyciem trzeba je sparzyć wrzątkiem albo „obić” uderzając np. trzonkiem noża. Gdy zmiękną i wypuszczą sok nie będą parzyć podczas jedzenia. Pokrzywę można suszyć, ale również mrozić. Wtedy zachowa świeżość na dłużej.

Z czym podawać pokrzywę?

Pokrzywę warto dodawać do koktajli warzywnych, owocowych lub smoothies na bazie jogurtu albo mleka. Świetnie pasuje też do wiosennego twarożku albo pasty jajecznej. Można z niej zrobić pesto do sałatek, mięs i makaronów.

Można zrobić napar i pić w formie herbatki. Posiekaną pokrzywę warto dorzucić do zupy lub rosołu. Z pokrzywą można też zrobić leniwe, kopytka, kluski śląskie. Najlepsza jest jednak świeża, sparzona – w sałatce, z mozzarellą i pomidorami, przeróżnymi serami itd. Pyszne jest też pokrzywowe masło, które świetnie pasuje do świeżej bagietki.

Pokrzywa w kuchni – przepisy na dania z pokrzywy

2. Bluszczyk kurdybanek na obniżenie cholesterolu

Można go spotkać na łąkach i w lasach, ma charakterystyczne liście zakończone falbanką. Bluszczyk kurdybanek kwitnie na niebiesko. Jest zbawienny dla układu trawiennego. Poprawia przemianę materii, działa przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i ściągająco. Wykazuje też właściwości przeciwbiegunkowe.

Pomaga w kłopotach z astmą i układem oddechowym, ale co najważniejsze – wspiera organizm w walce z cholesterolem pomagając likwidować kamienie cholesterolowe. Mówi się, że dzięki piciu odwarów z bluszczykiem można się pozbyć z organizmu toksyn. To właśnie dlatego polecany jest też… na kaca. Pomaga stanąć na nogi i zniwelować skutki zatrucia alkoholem. 

Z czym podawać bluszczyk kurdybanek?

Idealny przede wszystkim do sałatek, jajek, warzyw, past serowych, zapiekanek. Trochę pikantny i bardzo charakterystyczny w smaku. Kwitnie od maja aż do września. Najpyszniejsze są młode listki i pędy, choć trzeba dodawać go ostrożnie, bo jest bardzo aromatyczny. Można robić z niego napary, odwary, a także ususzyć. Najlepiej zbierać dzikie rośliny jadalne, które rosły w słońcu, bo mają najwięcej olejków eterycznych.

3. Mniszek lekarski

Mniszek lekarski to cudowna roślina, która jest jadalna właściwie w całości. Żółte charakterystyczne kwiaty bardzo często spotykamy na dzikich łąkach i w ogródkach, liście są nieco pierzaste. Młode listki najlepiej zbierać na początku czerwca, bo wtedy nie czuć w nich jeszcze goryczki. Wspaniale nadają się do sałatek, zup, przeróżnych past warzywnych, twarożku, jajecznicy albo pesto.

Jadalne są też kwiaty i pąki mniszka, które można zbierać właściwie przez cały sezon. Kwiaty idealnie pasują do letnich sałatek, kanapek lub jako dekoracja do ciasteczek, tortów, krakersów podawanych z topionym serkiem. Z kwiatów można robić też syropy. Ba! Można je też marynować lub kisić. Co ciekawe, jadalne są również korzenie mniszka pospolitego, które można zbierać albo bardzo wczesną wiosną, albo jesienią.

Prozdrowotne właściwości mniszka

Po pierwsze mniszek zwyczajny działa przeciwcukrzycowo – zawiera inulinę, a ta powoduje obniżenie indeksu glikemicznego potraw i spowalnia wchłanianie cukru. Mniszek wspiera oczyszczanie organizmu, więc często jest stosowany pomocniczo w chorobach nerek.

Zawiera flawonoidy i kwas foliowy przez co jest polecany kobietom, które chciałyby uregulować cykl miesiączkowy i wspomóc pracę jajników. Na dodatek wpływa pozytywnie na odporność organizmu oraz jego układ trawienny. W roślince znajdziemy nie tylko witaminę A, C, D i witaminy z grupy B, ale również potas, krzem, magnez i żelazo.

Słynny syrop z mniszka ma działanie nie tylko wzmacniające i przeciwmiażdżycowe, ale również łagodzące chrypkę i kaszel.  

Przepis na syrop z mniszka lekarskiego

4. Niezastąpiony podagrycznik pospolity

O ile mniszka lub pokrzywę łatwo rozpoznać, o tyle znalezienie wśród różnych chwastów podagrycznika może być trudne. Warto jednak uzbroić się w cierpliwość, ponieważ podagrycznik słynie z właściwości prozdrowotnych.

Po pierwsze – działa uspokajająco i wyciszająco, po drugie – przyspiesza gojenie ran, po trzecie – ma właściwości oczyszczające, a nawet odtruwające. Działa moczopędnie, wpływa pozytywnie na układ trawienny.

Zawiera sporo witaminy C i karotenu, a dodatkowo jest skarbnicą minerałów:

• miedzi
• żelaza
• boru
• wapnia
• magnezu
• potasu

W składzie znajdziemy też flawonoidy i saponiny. Najlepiej smakuje na świeżo – zerwany, umyty i rozerwany w palcach. Warto dodawać go przede wszystkim do koktajli i sałatek.

Jak wygląda podagrycznik?

Rośnie właściwie wszędzie i można go zbierać od maja do września. Najbardziej lubi jednak zacienione miejsca i wilgotną glebę. Najlepsze są młode listki, które są zwinięte w taki sposób, że przypominają trochę kurzą łapkę. Gdy liście zaczną się rozwijać mają charakterystyczny układ. Na szczycie są trzy listki, na bokach dwa liście po dwa listki. Najważniejsza jest jednak łodyżka: po przekrojeniu jest trójkątna. Nie ma włosków, jest gładka. 

5. Szczawik zajęczy

Wygląda trochę jak koniczyna. Ma liście przypominające serce, rośnie w lasach, w dużych skupiskach. Często porasta zielonym dywanem całe połacie. Lubi zacienione miejsca. Listki mają bardzo charakterystyczny smak. Są kwaśne, limonkowe, o delikatnym korzennym posmaku.

Szczawik ma mnóstwo witaminy C oraz B. Do tego wapń i przeróżne kwasy: szczawiowy, bursztynowy i cytrynowy. Niegdyś leczono nim szkorbut (ze względu na zawartość witaminy C), stosowano go w niestrawności i wymiotach. Dziś wspiera przede wszystkim w oczyszczaniu organizmu (ponoć działa lepiej niż pokrzywa) i schorzeniach układu moczowego. Ma silne działanie antyoksydacyjne, można nim leczyć afty i przeróżne choroby przyzębia.

Jak podawać i przerabiać szczawik zajęczy?

Świeże listki świetnie pasują do sałatek, serów, jajek, przeróżnych koktajli. Można je dodać do zupy lub sosu – ale uwaga – po zagotowaniu zabarwiają wodę na czerwony kolor. Aromatyczne listki o posmaku limonki idealnie nadają się do lemoniad i drinków.

Można z nich zrobić napar do picia, płukania jamy ustnej albo papkę do okładania ran (można stosować np. na owrzodzenia, siniaki i obrzęki). Listki nie nadają się do suszenia, ale można je zamrozić. Są bardzo delikatne, dlatego przez mrożeniem najlepiej przerobić je na papkę i dopiero wtedy włożyć do zamrażalnika.

6. Babka zwyczajna

Babka zwyczajna (szerokolistna) jest nazywana też często kapustą łąkową. Ma liście o bardzo charakterystycznym smaku, z jednej strony nieco słodko-słone, ale jednocześnie delikatnie gorzkawe. Liście babki można smażyć w cieście naleśnikowym i podawać ze śmietanką lub cukrem pudrem lub owocami. Liście można spożywać na surowo, choć najlepiej smakują młode. Wtedy idealnie pasują do zup i sałatek.

Kwiaty jadalne na talerzu

Proste przepisy z jadalnymi chwastami

1. Wiosenna sałatka z pokrzywowym winegretem

Składniki:

• 1 mała sałata rzymska
• Garść liści pokrzywy
• 2 łyżki oliwy
• 2 łyżki cytryny
• 1 łyżeczka miodu
• 1 łyżka przegotowanej wody
• 1 żółty pomidor
• Kilka pomidorków cherry
• Kilka kulek mini-mozzarelli
• Kawałek twardego owczego sera
• 1 łyżka kiełków buraka (lub więcej)

Przygotowanie:

Sałatę umyj i rozerwij w palcach. Pokrzywę sparz. Połowę dołóż do sałatki, drugą połowę zmiksuj z przegotowaną wodą, oliwą, cytryną, miodem. Dopraw sos pieprzem i solą. Na sałatce ułóż pomidora i pomidorki, dodaj wypłukane kiełki oraz sery. Całość polej pokrzywowym winegretem.

2. Twarożek z podagrycznikiem, pomidorem i szynką parmeńską

Składniki:

• 4-5 łyżek twarożku
• 1 serek topiony (tzw. trójkącik)
• 2 łyżki śmietany
• Kilka listków podagrycznika (może być też bluszczyk kurdybanek)
• 2 plastry szynki parmeńskiej
• 1 żółty pomidor
• Kilka małych listków sałaty rzymskiej
• Sól, pieprz do smaku

Przygotowanie:

Twarożek wymieszaj ze śmietaną. Dodaj pokrojony w kosteczkę serek topiony. Teraz konsystencja powinna być bardziej zwarta a smak wyrazisty. Do sera dorzuć kilka posiekanych listków podagrycznika. Dopraw solą i pieprzem. Przełóż do łódeczek zrobionych z listków sałaty rzymskiej. Udekoruj kawałkami pomidora i szynki parmeńskiej.

3. Sałatka ogórkowo-owocowa z pokrzywą i lekkim sosem na bazie szczawiku zajęczego

Jogurt grecki, świeży ogórek i szczawik zajęczy, który smakuje kwaskowato, a wręcz limonkowo są świetnym i bardzo orzeźwiającym połączeniem, które pasuje do wszystkich letnich sałatek. W sałatce bardzo lubię łączyć owoce ze świeżym ogórkiem. To mogą być truskawki, maliny, borówki, kawałki brzoskwini itd. Dobrym dopełnieniem będą różne sery.

Składniki:

• Garść sałaty
• Garść listków pokrzywy
• 4 listki szczawiku zajęczego
• 1 łyżka jogurtu greckiego
• 1 łyżka oliwy
• 2 świeże ogórki gruntowe
• Garść dowolnych owoców (np. borówek)
• 1 łyżka dowolnych kiełków
• Kilka kulek mini-mozzarelli
• Opcjonalnie 1 łyżka gęstego serka typu Almette
• Sól, pieprz, miód do smaku

Przygotowanie:

Sałatę opłucz, pokrzywę sparz, a następnie ułóż na talerzu. Dodaj owoce, ser, kiełki oraz pokrojonego w plasterki ogórka. Drugiego ogórka obierz i zmiksuj razem z jogurtem greckim, oliwą i szczawikiem zajęczym. Dopraw do smaku solą, pieprzem i miodem. Wszystko zależy od ogórka, który ma w sobie trochę wody. Jeśli sos wyszedł zbyt rzadki zagęść go dodając trochę gęstego serka (typu Almette). Zmiksuj jeszcze raz.

4. Syrop z mniszka, którym można polać wszelkie desery np. crème brulee

Ten syrop jest nie tylko zdrowy, ale też pyszny. Wspaniale komponuje się z owsianką, świetnie pasuje do budyniu z owocami albo do crème brulee. Można nim polać deser, zwłaszcza wtedy, gdy nie mamy w domu palnika, nie dajemy na górę kremu cukru i nie roztapiamy go. Syrop z mniszka będzie w tym wypadku świetną alternatywą.

Składniki:

• 200-250 kwiatów mniszka (najlepiej zbierać je przed południem, bo wtedy są najbardziej otwarte; dobrze zrywać na terenach mało zanieczyszczonych, z dala od dróg i aglomeracji miejskich)
• 800 g cukru
• 2 cytryny (może być więcej)

Przygotowanie:

Kwiaty mniszka dokładnie wypłucz, usuń wszelkie pozostałości takie jak fragmenty łodyżek czy liści. Zalej wodą, tak by przykryła kwiaty (ok. 1 litr), a następnie gotuj na małym ogniu 10-15 minut. Naczynie odstaw w chłodne miejsce na dobę, a następnie odcedź kwiaty. Znów postaw na gazie, dodaj cukier oraz sok z cytryny. Gotuj 3-4 h aż płyn nabierze konsystencji lejącego się miodu.

Piotr Ciemny: pokochaj chwasty w kuchni