Spis treści
Choroby z autoagresji coraz powszechniejsze
Panuje opinia, że choroby autoimmunologiczne stają się coraz większym zagrożeniem, gdyż rośnie liczba cierpiących na nie pacjentów. I są to osoby coraz młodsze. Uważa się nawet, że wkrótce choroby autoimmunologiczne będzie można zaliczyć do tych cywilizacyjnych – ze względu na częstotliwość diagnoz, ale też ich tło środowiskowe. A jest nim:
- globalne zanieczyszczenie powietrza
- palenie papierosów
- zbytnie nasłonecznienie
- stres
- ogromne tempo naszego współczesnego życia
Z drugiej strony, być może, większa liczba rozpoznań chorób autoagresywnych wynika po prostu z coraz lepszych metod diagnostycznych, dzięki którym można postawić rozpoznanie na początkowym etapie choroby. Jak dotąd, nie umiemy ich jeszcze wyleczyć, ale dzięki postępowi medycyny w ostatnich latach mamy coraz skuteczniejsze metody terapii. Oto, co warto o tym wiedzieć.
Istnieje teoria, że choroba Hashimoto jest obecnie częściej diagnozowana i lepiej leczona ze względu na postęp nauki. Obecnie często oznacza się przeciwciała tarczycowe, co było trudno dostępne jeszcze dziesięć lat temu.
Niedoczynność tarczycy. Nawet połowa chorych nie wie, że ją ma
Choroby autoimmunologiczne – czym są?
Nazwa „choroby autoagresywne” jest często stosowana wymiennie z nazwą „choroby autoimmunologiczne”. Ich rozszyfrowanie nie jest trudne – to schorzenia polegające na nieprawidłowej pracy układu odpornościowego, który dąży do zniszczenia komórek własnego organizmu, zamiast go chronić. Innymi słowy, komórki odpornościowe zaczynają traktować komórki naszego ciała jako zagrożenie podobne do ataku wirusa czy bakterii. Ruszają z odsieczą, co oznacza powstanie przewlekłego stanu zapalnego. Zwykle proces ten toczy się w obrębie konkretnego narządu lub tkanki.
Mechanizm autoagresji
- Kiedy nasze limfocyty (białe krwinki układu odpornościowego) zaatakują mięśnie, dochodzi do stanu zapalnego, a następnie do zaniku mięśni.
- Gdy układ odpornościowy zacznie niszczyć osłonki włókien nerwowych mózgu i rdzenia kręgowego, występuje np. stwardnienie rozsiane.
- Jeżeli celem ataku są tkanki jelita grubego – chorujemy na wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
- Kiedy układ immunologiczny zaatakuje tkankę łączną skóry i stawów – rozwija się łuszczyca.
Choroby autoimmunologiczne – co warto o nich wiedzieć?
- Choroby autoimmunologiczne częściej atakują kobiety niż mężczyzn – poza przypadkiem zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, które występuje przede wszystkim u mężczyzn.
- O tym, że chorujemy, możemy dowiedzieć się nagle, kiedy niemal z dnia na dzień pojawia się jakaś niesprawność (np. nieostre widzenie czy zez w przypadku stwardnienia rozsianego). Często jednak objawy wielu chorób autoagresywnych rozwijają się powoli.
- Najczęściej chorują osoby młode (przed 30. rokiem życia). Nie zmienia to faktu, że diagnozy są stawiane u pacjentów praktycznie w każdym wieku – od kilkulatków po seniorów.
- Choroby autoagresywne mogą zacząć niszczyć jeden narząd, np. jelita (choroba Leśniowskiego-Crohna). Bywa jednak, że atak immunologiczny obejmuje komórki licznych narządów naszego organizmu.
- Większość chorób autoagresywnych przebiega w rytmie rzutów – zaostrzenia i remisji, czyli wyciszenia.
Choroby autoimmunologiczne – lista
Choroby autoimmunologiczne można podzielić ze względu na to, jaki układ atakują:
1. Choroby układowe tkanki łącznej
- toczeń rumieniowaty układowy
- reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
- łuszczycowe zapalenie stawów
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
- układowe zapalenie naczyń
- reaktywne zapalenie stawów
2. Nieswoiste zapalenia jelit
- choroba Leśniowskiego-Crohna
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego
3. Choroby tarczycy
- choroba Gravesa-Basedowa
- choroba Hashimoto
4. Choroby neurologiczne
- stwardnienie rozsiane
- miastenia
- ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia
5. Choroby skóry
- łuszczyca
- łysienie plackowate
- bielactwo nabyte
6. Choroby nadnerczy
- choroba Addisona
8. Sarkoizoda
9. Niedokrwistość Addisona-Biermera
Menopauza w wieku 25 lat? Czy można temu zapobiec?
Choroby autoimmunologiczne – diagnostyka
Mimo, że leczenie i diagnostyka chorób autoimmunologicznych są coraz lepsze, ich rozpoznawanie bywa nadal niełatwe. Wynika to z tego, że objawy chorób z autoagresji mogą być mylące. Ich spektrum jest bowiem szerokie. Objawy chorób autoimmunologicznych obejmują nie tylko symptomy fizyczne, lecz także psychiczne, kiedy pacjent odczuwa obniżenie nastroju, prowadzące do stanów depresyjnych. W konsekwencji wiele osób próbuje długotrwale leczyć się samodzielne. Bezskutecznie – co tylko pogłębia frustrację.
Pacjenci nierzadko starają się sami diagnozować na podstawie źródeł internetowych, poddając się wielu niepotrzebnym, kosztownym badaniom. O wiele rozsądniej byłoby skonsultować się z lekarzem z poradni rodzinnej, który pomoże ukierunkować diagnostykę chorób autoimmunologicznych (podpowie, jakie badania rzeczywiście mogą być konieczne i ewentualnie skieruje nas do odpowiedniego specjalisty).
Ryzyko chorób autoimmunologicznych
Wydaje się, że większe prawdopodobieństwo zachorowania na chorobę autoagresywną powoduje przebycie infekcji wirusowych i bakteryjnych. Poza tym pacjenci ze zdiagnozowaną chorobą autoimmunologiczną są bardziej narażeni na zachorowanie na kolejną tego typu. Te schorzenia często ze sobą współistnieją – prawdopodobnie ze względu na podobne podłoże zaburzeń.
Leczenie chorób autoimmunologicznych
Choroby autoagresywne na dzisiejszym etapie rozwoju medycyny zalicza się do nieuleczalnych, ale można modyfikować ich przebieg. Wymagają stałej kontroli oraz kontynuowania terapii przez całe życie. A więc można je traktować jak inne choroby przewlekłe, np. nadciśnienie czy chorobę niedokrwienną serca. One także oznaczają regularne kontrole lekarskie i stałe stosowanie leków – przy zminimalizowanym spadku jakości życia pacjenta.
Przez ostatnie dwie dekady nastąpił duży postęp w rozwoju nowych terapii. Leczenie chorób autoimmunologicznych polega przede wszystkim na hamowaniu stanu zapalnego i łagodzeniu objawów choroby. Celem jest spowolnienie postępu schorzenia. A wszystko w rytmie samej choroby – czyli jej zaostrzeń oraz remisji.
Krótko mówiąc, obecnie leczenie chorób z autoagresji polega na dążeniu do wydłużania okresu uśpienia choroby, a jeśli dojdzie do zaostrzenia – na skróceniu czasu jego trwania i złagodzeniu objawów.
Nowoczesne terapie chorób autoagresywnych
Leczenie chorób autoimmunologicznych polega przede wszystkim na tzw. immunosupresji, czyli ograniczaniu aktywności układu odpornościowego.
W terapii stosowane są leki przeciwzapalne:
- sterydy
- cytotoksyczne chemioterapeutyki – te same, co w leczeniu raka, które eliminują część naszych limfocytów
Czasem konieczna jest hospitalizacja, gdy przebieg choroby się zaostrza lub gdy lek trzeba podać dożylnie.
Nadzieję medycyny stanowią leki biologiczne, czyli przeciwciała monoklonalne – indywidualnie dobierane dla każdego chorego. Taki lek przygotowany metodami inżynierii genetycznej jest przykładem nowoczesnej terapii celowanej. Leczenie zarezerwowane jest na razie dla wybranych chorych (ściśle określone wskazania i warunki refundacji), tylko w niektórych chorobach. Zwykle daje znaczącą poprawę, zwiększa komfort życia pacjenta.
W doborze leczenia znaczenie ma wiek pacjenta – często determinuje on, z jakiej terapii chory będzie mógł skorzystać. Jest to istotne, kiedy np. trzeba podać lek obniżający odporność czy lek kardiotoksyczny (wpływający na pracę serca i układu krążenia). Takie specyfiki, zgodnie ze swoją charakterystyką produktu, mogą być stosowane do 55. roku życia. Wyjątek można uczynić po podpisaniu zgody pacjenta na poddanie się niestandardowej terapii.
Choroba autoimmunologiczna wymaga zmiany stylu życia
Obecnie wiadomo, że samo leczenie choroby autoimmunologicznej nie przyniesie rezultatu, jeśli pacjent nie zmodyfikuje swojego stylu życia. Zmiana determinuje bowiem cały dobrostan pacjenta, a więc też sposób przeżywania choroby i ją samą.
W chorobie autoimmunologicznej bardzo ważne są:
- regularny odpoczynek
- aktywność fizyczna
- unikanie używek
- zrównoważona zdrowa dieta
Tym samym maleje ryzyko infekcji oraz urazów, które znacząco zaostrzają przebieg współistniejącej choroby autoimmunologicznej.
Ważna dieta przy chorobie z autoagresji
Przejście na zdrowszą dietę może wspierać leczenie choroby autoimmunologicznej. Skuteczne jest wykluczanie pewnych produktów żywnościowych w celu złagodzenia przebiegu choroby autoagresywnej. Przykładowo – wyeliminowanie z menu tzw. zapalnej trójcy (mleka, cukru i mąki pszennej) pomaga złagodzić symptomy choroby Hashimoto. Czasem ważne może być stosowanie odpowiedniej suplementacji.
Dieta przy Hashimoto
Walka ze stresem
Uważa się, że silny i przedłużający się stres bywa jedną z przyczyn wystąpienia choroby autoagresywnej (lub jej zaostrzenia). Dlatego tak ważne jest psychologiczne wsparcie pacjenta. Pomocna może okazać się odpowiednia farmakoterapia. Świetne rezultaty przyniesie też nauka radzenia sobie ze stresem. Kluczowe jest uodpornienie się na stres – ze świadomością, że stanowi on stały element naszych obecnych czasów. Warto więc nauczyć się z nim żyć.
Techniki pracy ze stresem:
- ruch – regularny, dostosowany do możliwości pacjenta, który wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego. Najmniej obciążający, a jednocześnie skuteczny, będzie regularny codzienny spacer (minimum 30 minut)
- medytacja – jest wiele technik, a nawet specjalne aplikacje, które pomagają krok po kroku nauczyć się uwalniać wrażenia i emocje. Pozwala to budować wewnętrzny spokój i dystans – niezbędne w procesie leczenia
- praca z uważnością (mindfulness) – czyli nauka doceniania chwili obecnej i tego, co jest. Metoda będąca podstawą wielu praktyk psychologicznych oraz duchowych, mających na celu odnalezienie satysfakcji z życia – bez względu na okoliczności
