Stara łacińska nazwa rumianku Matricaria chamomilla wywodziła się od słowa matrix, czyli macica, ponieważ nasi przodkowie uznawali rumianek za najlepszy lek na wiele kobiecych dolegliwości. Miała go przy sobie każda, pędząca do porodu akuszerka, bo napary z rumianku były środkiem gojącym i antyseptycznym potrzebnym w okresie okołoporodowym młodej mamie, a także przy pielęgnacji i leczeniu dolegliwości noworodka.
Dzisiaj naukowcy badający działanie składników zawartych w rumianku, potwierdzają jego wszechstronne lecznicze działanie. Jest skuteczne w przypadku każdego z nas, niezależnie od płci. Być może dlatego zmieniła się łacińska nazwa tego ziela na Chamomilla recutita.
Spis treści
Rumianek pospolity w medycynie ludowej
Rumianek pospolity należy do najstarszych leków ludzkości. Wymieniany jest we wszystkich starożytnych dziełach medycznych. Znali go greccy i rzymscy lekarze m.in. Asklepiades, Dioskurydes i Galen. Polecali go głównie jako lek przeciw łamaniu w krzyżu, gorączce, bólom. W średniowieczu był powszechnie uprawiany w przyklasztornych ogrodach zielarskich, a otrzymywane z niego preparaty należały do najskuteczniejszych leków przeciwzapalnych.
Hieronim Bock, luterański duchowny i botanik pisał „nie ma lepszego nad rumianek ziela, na wszelkie schorzenia i na urodę zawsze znajdzie radę”. Już w XVI wieku w lecznictwie zaczęto stosować olejek rumiankowy.
Popularność tej rośliny leczniczej nigdy nie zmalała, zarówno w średniowieczu, jak i dzisiaj znajduje się zapewne w każdej domowej apteczce. Większość z nas ma z nim do czynienia od dzieciństwa. Niejedna babcia obmywała rumiankowym naparem poranione kolana, dolewała do kąpieli, by ukoić podrażnienia na skórze, robiła rumiankowe okłady na oczy, gdy pojawiał się jęczmień, dawała do picia, gdy bolał brzuch albo gdy po dniu pełnym wrażeń, trudno było zasnąć.
Rumianek – właściwości lecznicze
Jak zwykle okazuje się, że nasze babcie miały rację! Współczesna literatura fitoterapeutyczna opisuje działanie rumianku jako: przyspieszające gojenie ran, przeciwbakteryjne (wiąże toksyny bakteryjne), pobudzające przemianę materii w skórze i błonach śluzowych. Choć roślina ta nie jest panaceum na wszystkie choroby, to zarówno napary, jak i ekstrakty oraz olejek z koszyczków rumianku pomagają na wiele z nich.
O właściwościach rumianku opowiada farmaceutka Magdalena Wojciechowska-Budzisz
Dowiedz się z naszego filmiku, jakie właściwości ma rumianek i na jakie dolegliwości pomaga napar z rumianku.
Jakie właściwości lecznicze ma rumianek?
1. Silne działanie przeciwzapalne
Odpowiadają za nie przede wszystkim zawarte w olejku eterycznym pozyskiwanym z koszyczków rumianku dwa związki czynne:
- bisabolol
- chamazulen
To właśnie dzięki nim rumianek jest najlepszym ze znanych nam surowcem zielarskim, który leczy skórę i błony śluzowe. Można więc napary lub inne rumiankowe preparaty stosować zewnętrznie w stanach zapalnych skóry i błon śluzowych, jamy ustnej i dziąseł.
Z kolei przy infekcjach dróg oddechowych bardzo skuteczne są inhalacje zawierające olejek rumiankowy. W stanach zapalnych narządów płciowych warto stosować nasiadówki z naparu z rumianku lub używać go do podmywania się przy wszelkich kobiecych infekcjach intymnych (upławy, zapalenie pochwy i sromu).
Ekstrakt z rumianku wchodzi też w skład znanych od lat w Polsce preparatów, takich jak Azulan (etanolowo-wodny wyciąg o działaniu przeciwzapalnym do stosowania na skórę i błony śluzowe) czy Dentosept przeznaczony do leczenia stanów zapalnych dziąseł i paradontopatii.
2. Właściwości przeciwskurczowe
Zawdzięcza je zawartości en-in-dicykloeteru, który jest znacznie aktywniejszy od papaweryny, wzorcowego, naturalnego związku działającego przeciwskurczowo. Dodatkowo wspomagają to działanie zawarte w roślinie liczne flawonoidy. Dlatego napary z koszyczków rumianku podaje się do picia w stanach zapalnych przewodu pokarmowego oraz przy skurczach żołądka i jelit, przy chorobie wrzodowej.
Ze względu na działanie rozkurczające mięśnie gładkie, pomaga w łagodzeniu bólów miesiączkowych. Często napar z rumianku jest polecany także dzieciom cierpiącym z powodu kolki jelitowej.
Istnieje też wiele różnych mieszanek ziołowych pomocnych przy schorzeniach gastrycznych zawierających w swoim składzie koszyczek rumianku.
Najlepsze zioła na trawienie – sprawdź, jakie ziele oprócz rumianku wspiera układ pokarmowy
3. Działanie przeciwalergiczne
Rumianek zawiera związki hamujące uwalnianie histaminy. Dużo mówiło się jakiś czas temu o właściwościach uczulających rumianku. Jak jednak podkreślają fitoterapeuci, opisane w literaturze przypadki reakcji alergicznych pojawiały się głównie w związku z zanieczyszczeniem rumianku pospolitego, innym jego gatunkiem – rumiankiem psim (Anthemis cotula), który zawiera alergen kontaktowy antekotulid. Ponieważ koszyczki rumianku, które kupujemy w aptekach lub sklepach zielarskich pochodzą obecnie prawie wyłącznie z upraw wysokowartościowych odmian, takie zanieczyszczenia są w zasadzie niemożliwe.
Warto jednak pamiętać, że każdy organizm reaguje na przyjmowane leki, także ziołowe, inaczej, lepiej więc obserwować alergików, czy preparaty z rumianku są w ich przypadku bezpieczne.
Ważne! Jeżeli ktoś jest uczulony na rośliny z rodziny astrowatych, to z pewnością będzie też uczulony na rumianek!
4. Aktywność immunomodulująca
Czyli poprawiająca działanie układu odpornościowego. To jedno z najnowszych odkryć dotyczących rumianku. Zawdzięcza on takie działanie zawartym w nim śluzowym polisachardom.
Rumianek do pielęgnacji urody
Być może macie też takie wspomnienie z dzieciństwa – jasne włosy mamy pachnące rumiankowym szamponem (rumianek ma rozjaśniające właściwości, więc używają go tylko blondynki). To kosmetyk, który nadal stoi w wielu łazienkach.
Rumianek ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, łagodzące, kojące, a także piękny zapach jest uznawany w kosmetyce za jedną z najbardziej wartościowych roślin. Stosowany jest we wszystkich typach kosmetyków, także w dermokosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji ciała niemowląt i małych dzieci.
Przepis na domową maseczkę na twarz z rumiankiem
Składniki:
- Łyżka suszonych kwiatów rumianku
- Dwie łyżki zmielonych płatków owsianych
- Łyżka siemienia lnianego
Jak to zrobić?
Przygotuj ¼ szklanki mocnego naparu z kwiatów rumianku (może być z torebki) i zalej nim płatki oraz siemię. Kiedy masa zgęstnieje i przestygnie, nałóż ją (jeszcze ciepłą) na twarz, omijając okolice oczu. Trzymaj około 10 minut i zmyj letnią wodą. Taki zabieg odświeży skórę i pomoże zagoić drobne podrażnienia.
Ciekawostki o rumianku
- Do niedawna rumianek pospolity nosił nazwę Matricaria Chamomilla, która obowiązywała niemal dwa stulecia. Jednak w 1974 r botanik L. Rauschert wprowadził nową nazwę Chamomilla recutita, która została uznana na całym świecie. Recutitus w języku łacińskim oznacza pozbawiony skóry, a rumianek ma istotnie nagie łodyżki.
- Olejek eteryczny z rumianku, w stanie naturalnym jest bezbarwny, ale wyizolowany drogą destylacji z parą wodną przybiera barwę ciemnoniebieską, wręcz granatową. Jest to niezwykle rzadkie zjawisko w przyrodzie, ponieważ większość olejków eterycznych jest bezbarwna lub o lekkim zabarwieniu żółtawym.
- W krajach północnej Europy rumianek był uznawany za roślinę świętą, poświęconą bogu słońca i światła, synowi Odyna – Baldurowi. W mitologii nordyckiej Baldur jest symbolem piękna, dobra i mądrości.
