Post-COVID-19 Syndrome (PCS). Jak sobie radzić z zespołem pocovidowym u dorosłych?

Choroba minęła, testy nie wykazują obecności wirusa SARS-CoV-2, a ty dalej czujesz się jak po rozjechaniu walcem? Taki stan zauważa u siebie nawet 10 do 30 proc. ozdrowieńców. I niestety, dolegliwości te mogą utrzymywać się przez miesiące, a nawet lata.

Skąd się bierze Post-COVID-19 Syndrome?

– Żeby mieć jasność, skąd się bierze PCS, warto zrozumieć istotę choroby, jaką wywołuje koronawirus SARS-CoV-2 – tłumaczy Marta Mieloszyk-Pawelec. – Otóż COVID-19 to rozległe zakażenie. Mówi się na nie „burza cytokinowa”, bo jego przebieg jest nagły i polega na nadmiernej i niekontrolowanej produkcji cytokin prozapalnych, co doprowadza do hiperzapalnej reakcji organizmu. I choć po pewnym czasie ta nawałnica mija, to często zostają po niej zgliszcza. Są nimi uszkodzenia mitochondriów – struktur komórkowych, które są centrami energetycznymi komórek.

Przez uszkodzenie mitochondriów może dochodzić do uszkodzenia płytek krwi, ale nie tylko: także do zaburzeń krzepnięcia krwi i tworzenia się zakrzepów. Takie zakrzepy w małych naczyniach krwionośnych uszkadzają organy szczególnie wrażliwe, czyli nerki, serce czy nerwy obwodowe. I to one odpowiadają za objawy neurologiczne syndromu pocovidowego, takie jak: bóle, wszechogarniające zmęczenie, kłopoty z pamięcią i z koncentracją.

Utrata węchu i smaku

Utrata węchu i smaku to także zmiana neurologiczna, i to najbardziej znana, do niedawna wręcz sygnał, że mamy COVID-19. Może utrzymywać się nawet rok od zachorowania – najczęściej w wyniku zakażenia klasyczną odmianą wirusa (mutacja brytyjska rzadziej zaburza węch i smak). Ale nie każdy traci czucie nosa i języka.

Według badań dotyka to od 34 do 68 proc. zakażonych SARS-CoV-2. Co ciekawe, są to osoby, które mają niedobory cynku. Dlatego zaleca się suplementację tego pierwiastka, żeby przywrócić smak i węch, a przy okazji usprawnić pracę układu immunologicznego, którego cynk jest ważnym graczem. Najwięcej cynku zawierają ostrygi, ale sporo mają też zarodki pszenne, sezam, pestki dyni, kakao, nerkowce, słonecznik, wątroba oraz żółtko.

Post-COVID-19 Syndrome – jak poradzić sobie z zespołem pocovidowym u dorosłych?

Jako że bezpośrednim winnym uszkodzeń mitochondriów jest stres oksydacyjny, najlepszym sposobem na poprawę ich stanu jest dostarczenie organizmowi niezbędnej ilości antyoksydantów. Ale też błonnika, bo żeby wrócić do formy po chorobie, koniecznie trzeba poprawić także pracę jelit.

– Prawda jest taka, że do wystąpienia choroby i jej nasilenia dochodzi wtedy, gdy mamy je w złym stanie – zauważa Mieloszyk-Pawelec. – W końcu to przede wszystkim jelita sterują naszym układem odpornościowym. Jeśli latami są uszkadzane przez przetworzone, bezwartościowe jedzenie pozbawione błonnika, to nie radzą sobie z patogenami, przepuszczają wirusy. I gorzej trawią, nie syntezują potrzebnych nam witamin, hormonów ani neuroprzekaźników, w tym naszego hormonu szczęścia, czyli serotoniny, która aż w 80 proc. powstaje w jelitach.

Chcąc przyspieszyć powrót do formy, musimy więc postawić na mitochondria, ale i jelita. Najlepszym i najważniejszym na to sposobem jest odpowiednia dieta.

Powikłania po COVID-19

Co jeść przy Post-COVID-19 Syndrome, a czego w żadnym razie?

Oto podstawowe zasady diety PCS:

1. Jedz produkty bogate w antyoksydanty

Aby zadbać o mitochondria, jedzmy jak najwięcej produktów bogatych w antyoksydanty.

Sięgajmy więc po warzywa i owoce, najlepiej kolorowe – im mają intensywniejszą barwę, tym więcej zawierają polifenoli. Bogate w nie są więc:

• buraki
• pomidory
• marchew
• jagody
• maliny
• borówki
• jagody acai i goji
• granaty

Najzdrowsze są zjadane na surowo. Obficie korzystajmy też z dobrodziejstw przypraw, zwłaszcza takich jak:

• kumin
• cynamon
• kurkuma
• czosnek
• cebula

2. Wprowadź błonnik do diety

By zadbać o jelita, jedzmy produkty zawierające błonnik.

Mają go warzywa i owoce (surowe lub po krótkiej obróbce termicznej), ale też kasze, naturalny ryż, orzechy i produkty pełnoziarniste.

3. Jedz zdrowe tłuszcze

Zwłaszcza teraz sięgajmy po tłuste ryby, skorupiaki, algi, a także oleje z pierwszego tłoczenia i oleje na zimno.

Mają dużo gaszących zapalenie kwasów omega-3.

4. Stosuj dietę hipotoksyczną

Aby poprawić siły witalne organizmu, przestawmy się na dietę hipotoksyczną.

Czyli: tak bardzo, jak się da, ograniczmy kontakt z produktami sztucznymi w jedzeniu. Wszelkie syntetyczne składniki, nawet te pozornie niegroźne dla zdrowia, szkodzą bakteriom jelitowym i samym jelitom.

• Odstawmy gotowe dania, ze względu na zawartość złych tłuszczów i chemicznych dodatków (barwników, polepszaczy, konserwantów), ale też z powodu nadmiaru soli i cukru.
• Zwracajmy uwagę na pochodzenie jedzenia – czy nie ma w nim resztek pestycydów bądź leków stosowanych podczas uprawy/hodowli.
• Wybierajmy produkty ekologiczne.
• Unikajmy też plastikowych i metalowych opakowań żywności. Ich składniki lubią przechodzić do jedzenia, zwłaszcza pod wpływem wysokich temperatur (nigdy nie podgrzewajmy w nich jedzenia).
• Dobrze też zminimalizować kontakt z falami elektromagnetycznymi. Starajmy się nie używać mikrofalówki do podgrzewania potraw i ograniczmy stosowanie urządzeń, takich jak tablet, telefon czy komputer.

5. Zastosuj suplementację

Żeby przyspieszyć powrót do formy, specjaliści od mikroodżywiania zalecają „turbodoładowanie” mitochondriów koenzymem Q10 i L-karnityną oraz uzupełnienie witamin z grupy B i magnezu (po wcześniejszym sprawdzeniu ich poziomów).

Dla usprawnienia pracy jelit podaje się zaś probiotyk wieloszczepowy zawierający:

• Bifidobacterium lactis
• Bifidobacterium bifidum
• Bifidobacterium breve
• Lactobacillus acidophilus
• Lactobacillus rhamnosus
• Lactobacillus gasseri

Przy osłabieniu dobrym pomysłem jest sięganie po nutridrinki, które wzmacniają i pomagają utrzymać masę mięśniową, ale też sprzyjają redukcji zmęczenia. Jeśli występują inne objawy i ich dokuczliwość nie zmniejsza się, warto sprawdzić stan organizmu u specjalisty medycyny funkcjonalnej (styl życia, mikroodżywianie), który dobierze suplementację celowaną, dopasowaną do indywidualnych potrzeb.

Co to jest mikroodżywianie?

To gałąź medycyny zachodniej, która zajmuje się rozpoznawaniem stanu organizmu (zleca specjalistyczne badania) i uzupełnianiem jego wykrytych niedoborów (proponuje celowaną suplementację mikroelementami), tak aby pacjent pozostawał w dobrej formie i nie dochodziło do rozwinięcia się w nim żadnej choroby. Jest to coraz popularniejszy sposób na zachowanie zdrowia, ale też – co jeszcze ciekawsze – na funkcjonowanie w optimum swoich możliwości fizycznych i psychicznych.

Rekonwalescencja po COVID-19

Aktualne informacje o COVID-19 znajdziesz tutaj:

1. https://www.gov.pl/web/koronawirus
2. https://pacjent.gov.pl/
3. https://www.gov.pl/web/zdrowie
4. https://twitter.com/MZ_GOV_PL
5. https://github.com/CSSEGISandData/COVID-19
6. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
7. https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19
8. https://www.fda.gov/emergency-preparedness-and-response/counterterrorism-and-emerging-threats/coronavirus-disease-2019-covid-19
9. https://www.pap.pl/szczepionka-covid-19
10. https://pl.wikipedia.org/wiki/COVID-19