Spis treści
Terapia niebieskim światłem (blue light) na zmęczenie po przejściu COVID-19
Światło jest falą elektromagnetyczną, która oddziałuje na funkcjonowanie naszego organizmu – wpływa na nasz stan zdrowia i samopoczucie. Fototerapia, czyli leczenie światłem o różnych długościach fal, jest znana w medycynie od dawna i stosowana od lat 70.
Za pomocą specjalnych lamp, emitujących promieniowanie UVA, UVB, promieniowanie podczerwone lub po prostu światło widzialne o określonym natężeniu, leczone są osoby z depresją (klasyczną lub sezonową, tzw. SAD), ADHD, bulimią, bezsennością, a także przewlekłymi chorobami skóry, takimi jak trądzik, atopowe zapalenie skóry czy łuszczyca.
W ostatnim czasie metodą cieszącą się dużym zainteresowaniem jest terapia wykorzystująca światło niebieskie, tzw. blue light, emitowane przez lampy LED (400–495 nm). Jest to promieniowanie wchodzące w skład promieniowania widzialnego. Do tej pory stosowano tę terapię z bardzo dobrym skutkiem podczas leczenia problemów dermatologicznych. Od niedawna mówi się jednak o możliwości wykorzystania blue light w terapii pocovidowej.
Prof. Aleksandra Lesiak wraz z prof. Joanną Narbutt (konsultantką krajową ds. dermatologii) oraz dr. Michałem Chudzikiem (inicjatorem i organizatorem programu STOP-COVID – pierwszego w Polsce skoordynowanego systemu opieki po COVID-19 bez hospitalizacji) prowadzi badania z udziałem osób, które przechorowały COVID (w domu) i cierpią z powodu przewlekłego zmęczenia.
SARS-CoV-2 to wirus, który szuka dla siebie w ciele człowieka dogodnego miejsca, w którym mógłby się rozmnażać. Może osiedlić się w wielu tkankach, np. w układzie nerwowym, płucach, sercu, wątrobie itd. Jest to więc infekcja, która atakuje cały organizm. Po zwalczeniu infekcji wielu rekonwalescentów odczuwa zmęczenie, osłabienie, obniżenie nastroju, zburzenia ciśnienia, krążenia i inne problemy. To właśnie im może pomóc w szybszym powrocie do formy terapia blue light.
Powikłania po COVID-19
Prof. dr hab. n. med. Aleksandra Lesiak, specjalista dermatolog-wenerolog z Kliniki Dermatologii Dziecięcej i Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi o terapii blue light w leczeniu zmęczenia pocovidowego
Dorota Mirska-Królikowska: Do niedawna o niebieskim świetle mówiło się najczęściej źle. Słyszymy o nim, że wywołuje przebarwienia na skórze, emitowane przez ekrany urządzeń elektronicznych niszczy wzrok, powoduje bezsenność…
Prof. dr hab. n. med. Aleksandra Lesiak: I wszystko to prawda! W codziennym życiu ekspozycja na niebieskie światło bez odpowiedniej fotoprotekcji doprowadza do zwiększenia pigmentacji skóry, powoduje przebarwienia, niekorzystnie wpływa na wzrok. Na co dzień więc musimy się chronić przed światłem słonecznym (w skład którego wchodzi także blue light), stosując kremy z filtrem, nosząc ochronne okulary przeciwsłoneczne, stosując filtry na ekrany w urządzeniach elektronicznych emitujących to światło.
Ale zupełnie czym innym jest poddanie się fototerapii, w której rodzaj światła oraz czas ekspozycji są ściśle kontrolowane przez specjalistów. Dotychczasowe badania [1, 2] wykazują, że zastosowanie światła niebieskiego w leczeniu np. chorób skóry jest metodą bezpieczną. Nie prowadzi do wzrostu ryzyka wystąpienia nowotworów skóry, uszkodzeń DNA komórek skóry oraz naskórka.
Nie wiąże się też z ryzykiem wystąpienia oparzeń skóry. Jedynym zaobserwowanym do tej pory działaniem niepożądanym może być łagodna, przejściowa hiperpigmentacja (występowanie przebarwień), ustępująca po zaprzestaniu terapii.
Gabinet podczas fototerapii blue light.
– Skąd wziął się pomysł, żeby zastosować terapię niebieskim światłem u osób, które po przechorowaniu COVID odczuwają przewlekłe zmęczenie?
– Wraz panią prof. Joanną Narbutt jesteśmy pasjonatkami fototerapii. Od dawna badamy mechanizmy działania promieniowania (głównie światła ultrafioletowego) na zdrowie człowieka. Kilka lat temu prowadziłyśmy badania nad zastosowaniem blue light w leczeniu łuszczycy. Jest to przewlekła, zapalna choroba skóry o nieznanej dotychczas etiologii. U osób nią dotkniętych powstają szorstkie, czerwone i swędzące zmiany skórne.
Pacjenci, którzy przystąpili do programu, otrzymali małe urządzenia emitujące niebieskie światło i w domu naświetlali nimi zmienione chorobowo części ciała. Światło to jest pochłaniane przez komórki w skórze, tzw. fotoakceptory (chromofory), i oddziałuje na pracę organizmu. Efekty były bardzo dobre.
Działanie blue light ma działanie przeciwzapalne (m.in. obniża stężenie prozapalnej substancji – interleukiny 6), dzięki czemu przyspiesza gojenie się zmian. Łagodzi także wyjątkowo przykry dla chorych świąd. Ale – co bardzo nas zaciekawiło – osoby poddane tej fototerapii zauważyły u siebie poprawę nastroju oraz jakości snu.
Otóż okazuje się, że niebieskie światło powoduje zwiększenie się syntezy beta-endorfin zwanych hormonami szczęścia [3]. Uśmierzają one także ból, łagodzą stres i poprawiają pracę układu immunologicznego (dzięki nim walczące z infekcją komórki NK – natural killers – działają skuteczniej). Analizując dane z tych badań, zdaliśmy sobie sprawę, że właśnie takie wsparcie jest potrzebne osobom po przejściu COVID.
Terapia blue light:
- poprawia nastrój
- działa przeciwzapalnie, dzięki czemu stabilizuje odpowiedź immunologiczną – co jest bardzo ważne w terapii pocovidowej, ponieważ rekonwalescenci mają osłabioną odporność
- nasila syntezę tlenku azotu, co wpływa na rozszerzenie naczyń krwionośnych, a co za tym idzie – normalizuje ciśnienie tętnicze krwi
Zaprosiliśmy więc do udziału w badaniach z wykorzystaniem blue light osoby, które przeszły COVID i zgłosiły się do poradni postcovidowej prowadzonej przez dr. Michała Chudzika z objawami przewlekłego zmęczenia.
Rekonwalescencja po COVID-19
– Jak wygląda fototerapia niebieskim światłem?
– Jest bardzo przyjemna. Podczas sesji pacjent leży przez 15 minut na plecach i 15 minut na brzuchu (czyli w sumie 30 minut) na leżance pod panelem lamp led emitujących niebieskie światło.
Wykorzystujemy urządzenie PHLECS Full Body Blue. Oczy są chronione przez okulary ze specjalnymi filtrami dającymi efekt pomarańczowego koloru. Jest przyjemnie ciepło – tak jakbyśmy się położyli w przyjemny letni dzień na słoneczku i relaksowali się z zamkniętymi oczami.
Osoby poddane temu leczeniu są bardzo zadowolone i wychodzą z gabinetu uśmiechnięte i zrelaksowane. 🙂 Terapia wymaga 3–5 naświetlań w tygodniu przez minimum 4 tygodnie.
– Kto i gdzie może poddać się postcovidowej terapii blue light i jak się na nią zapisać?
– W badaniu mogą wziąć udział pacjenci mający objawy wskazujące na post-COVID syndrome (głównie przewlekłe zmęczenie), którzy przechorowali COVID-19 i nie byli z tego powodu hospitalizowani. Wszelkie informacje można znaleźć na stronie internetowej: www.stop-covid.pl.
Badania mają charakter eksperymentu medycznego prowadzonego za zgodą komisji bioetycznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Proszę pamiętać, że tak jak w przypadku każdej terapii, tak i w tej istnieją przeciwwskazania – nie powinny się jej poddawać np. kobiety w ciąży, karmiące piersią i dzieci poniżej 8 lat (pełną listę przeciwwskazań zamieszczamy w przypisach pod tekstem – [4], przyp. red.).
Badanie zaczęło się na przełomie lutego i marca tego roku i wzięło w nim udział na razie kilkanaście osób. Po jego zakończeniu ocenimy jakość życia pacjentów i poziom zmęczenia (kwestionariuszem FSS), ocenimy ciśnienie krwi 24-godzinnym holterem ciśnieniowym i opublikujemy wyniki. Jest to pierwsze tego typu badanie na świecie.
– Mówiła Pani, że pacjenci z łuszczycą otrzymują urządzenia do naświetlań domowych. Czy w terapii postcovidowej też możemy liczyć na przeniesienie terapii z gabinetu do domu?
– Mamy w planach projekt międzynarodowy dotyczący terapii blue light w post-COVID syndrome, który chcemy przeprowadzić wraz z prof. Marcusem Maurerem (dermatologiem pracującym w Klinice Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersyteckiego Szpitala Charité w Berlinie). Ale zacznie się on dopiero prawdopodobnie dopiero w przyszłym roku. N
a razie sprzęt do tego typu fototerapii jest bardzo drogi – lampa, z której korzystamy w klinice, to koszt ok 200 tys. zł – więc naświetlania blue light będą mogły prowadzić placówki medyczne. Jeśli jednak kolejne badania potwierdzą bezpieczeństwo tego typu terapii w domu, miejmy nadzieję, że powstanie więcej takich urządzeń do prywatnego użytku.
– Trzymamy więc kciuki za powodzenie w kolejnych etapach badań i dziękujemy za rozmowę.
Post-COVID-19 Syndrome (PCS). Jak sobie radzić z zespołem pocovidowym u dorosłych?
Przeciwwskazania do stosowania fototerapii blue light (pełna lista)
Kto nie może korzystać z terapii:
- osoby z rozpoznaną nadwrażliwością na promieniowanie ultrafioletowe lub niebieskie
- dzieci w wieku poniżej 8 roku życia
- kobiety w ciąży, karmiące piersią lub planujące zajść w ciążę w czasie trwania eksperymentu
- osoby, które w ciągu 30 dni przed włączeniem do eksperymentu uczestniczyły w innym eksperymencie / badaniu klinicznym
- osoby niechętne lub niezdolne do respektowania wymogów eksperymentu
- osoby z innymi chorobami skóry niż zapalne choroby skóry
- pacjenci z planowanymi hospitalizacjami lub zabiegami chirurgicznymi w okresie trwania eksperymentu medycznego
- osoby stosujące przewlekle leki o udowodnionym działaniu fototoksycznym
- osoby z ciśnieniem rozkurczowym krwi > 95 mmhg i < 65mmhg
- osoby z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odporności
- osoby, u których w wywiadzie lub w chwili badania rozpoznano złośliwy nowotwór skóry, nasilone rogowacenie słoneczne lub znamiona dysplastyczne
- osoby z rozpoznanymi genofotodermatozami, zwiększającymi ryzyko nowotworów skóry (m.in. xeroderma pigmentosum – skóra pergaminowa, zespół Cockayne’a, zespół Blooma)
- osoby uzależnione od alkoholu/leków/narkotyków w ciągu ostatnich 12 miesięcy
Bibliografia:
- Liebmann, J., Born, M., Kolb-Bachofen, V. (2010). Blue-light irradiation regulates proliferation and differentiation in human skin cells. J Invest Dermatol, 130(1): 259–269. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19675580/
- Pfaff, S., Liebmann, J., Born, M., Merk, H.F., Von Felbert, V. (2015). Prospective randomized long-term study on the efficacy and safety of uv-free blue light for treating mild psoriasis vulgaris. Dermatology, 231(1): 24–34. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26044167/
- Nauka w Polsce (2014). Beta-endorfiny w gotowości. https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C399249%2Cbeta-endorfiny-w-gotowosci.html
Więcej o badaniu przeczytasz tu:
O post-COVID syndrome:
Aktualne informacje o COVID-19 znajdziesz tutaj:
- https://www.gov.pl/web/koronawirus
- https://pacjent.gov.pl/
- https://www.gov.pl/web/zdrowie
- https://twitter.com/MZ_GOV_PL
- https://github.com/CSSEGISandData/COVID-19
- https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
- https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19
- https://www.fda.gov/emergency-preparedness-and-response/counterterrorism-and-emerging-threats/coronavirus-disease-2019-covid-19
- https://www.pap.pl/szczepionka-covid-19
- https://pl.wikipedia.org/wiki/COVID-19
Testy na przeciwciała anty-SARS-CoV-2 – kiedy je wykonać?
