Tężyczka – czym jest i jak ją leczyć?

Tężyczka – choroba nerwusów

Wszyscy dziś jesteśmy zestresowani, stres dotyczy każdego z nas bez wyjątku – pomyślisz. Pewnie większości rzeczywiście tak. Są jednak wśród nas osoby, które nieźle radzą sobie z napięciem, potrafią je skutecznie rozładowywać i szybko odzyskują dobry humor.

I takie, które wciąż są poddenerwowane, łatwo wpadają w panikę, długo nie potrafią się uspokoić. Czasem drżą im ręce, innym razem powieki, serce bije szybko, w klatce piersiowej coś kłuje, bolą mięśnie rąk i nóg.

To mogą być objawy dolegliwości nazywanej tężyczką utajoną (spazmofilią), która bardzo często dotyka właśnie „nerwusów”, a zwłaszcza młode zestresowane kobiety. Prawdopodobnie większość osób dotkniętych tężyczką w ogóle nie zdaje sobie z tego sprawy, a objawy, do których należą także bóle i zawroty głowy, problemy ze snem czy poczucie ogólnego osłabienia zrzuca na karb przemęczenia wywołanego dzisiejszym szalonym trybem życia.

Niektóre z objawów są charakterystyczne również dla innych chorób, zdarza się więc, że dotknięta tężyczką osoba chodzi od lekarza do lekarza, szukając rozwiązania swoich problemów.

9 chorób, które mogą się kryć za chronicznym zmęczeniem

Co to jest tężyczka?

Tężyczka, czyli nadpobudliwość nerwowo-mięśniowa, której konsekwencją jest drżenie lub mimowolne skurcze czy „pulsowanie” mięśni, właściwie nie jest chorobą, lecz objawem.

Może świadczyć o:

• niedoborach elektrolitów
• zaburzeniach hormonalnych (najczęściej spowodowanych niedoczynnością przytarczyc)
• nieprawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego, prowadzącym do nieprawidłowego wchłaniania substancji odżywczych

Tężyczka towarzyszy też czasem alergii, cukrzycy lub np. boreliozie.

Rozróżnia się dwa rodzaje tężyczki – jawna i utajona – różniące się zarówno przyczynami, jak i objawami. O ile jednak jawna jest dość łatwa do zdiagnozowania, o tyle z utajoną można żyć w niewiedzy przez lata, lecząc się – niepotrzebnie – na inne domniemane choroby.

Tężyczka jawna – objawy i przyczyny

Tężyczka jawna, tak zwana hipokalcemiczna, wywołana jest niedoborami wapnia. Jej przyczyną może być także niedoczynność przytarczyc. Objawia się napadami, które bywają tak ostre, że chore osoby trafiają do szpitala.

Zaczyna się zwykle od mrowienia lub drętwienia rąk i nóg oraz skóry wokół ust. Potem pojawiają się skurcze mięśni – charakterystyczny dla tężyczki jawnej jest skurcz dłoni nazywany ręką położnika, gdy występuje przykurcz 4. i 5. palca dłoni.

U wielu osób napad wywołuje uczucie strachu, wręcz paniki – często dochodzi wówczas do hiperwentylacji, która jeszcze zaostrza objawy.

Osoba dotknięta tężyczką jawną wymaga opieki lekarskiej (leczenie polega m.in na dożylnym podawaniu soli wapnia). Najgroźniejszy podczas napadu może być skurcz krtani – to stan zagrażający życiu. Na szczęście zdarza się bardzo rzadko, wymaga jednak pilnej interwencji.

Wapń – gdzie go szukać w diecie?

Tężyczka utajona – objawy i przyczyny

Tężyczka utajona – jak wskazuje nazwa – nie objawia się w tak ewidentny sposób.

Dotknięte nią osoby mówią o:

• skurczach
• bólach lub drżeniu mięśni
• nieraz zawrotach głowy
• kołataniu serca
• bólach w klatce piersiowej
• uczuciu rozdrażnienia lub niepokoju
• bezsenności

Choć lekarze uważają, że jest znacznie częstsza niż tężyczka jawna, czasem bywa odkrywana bardzo późno lub w ogóle nie zostaje zdiagnozowana. Nieraz odkrywa się ją przypadkiem, podczas badań w kierunku innych dolegliwości. Jej główną przyczyną jest niedobór magnezu, tzw. hipomagnezemia, a także hiperwentylacja.

Stres w pracy – jak sobie z nim radzić?

Tężyczka – jak ją zdiagnozować?

– Kiedy trafiłam do neurologa z podejrzeniem boreliozy, lekarka, podczas wykonywania badań stwierdziła u mnie objaw Chwostka – opowiada Jagoda. –  Żeby jednak potwierdzić diagnozę, dostałam jeszcze skierowanie na wiele innych badań.

Objaw Chwostka – czym jest?

Objaw Chwostka to zazwyczaj jeden z pierwszych sygnałów sugerujących, że możesz cierpieć na tężyczkę. Na czym polega? Gdy lekarz uderza młoteczkiem w nerw twarzowy (w górnej części policzka), następuje gwałtowny mimowolny skurcz mięśni twarzy, od skroni aż po usta.

Objaw Lusta – na czym polega?

Neurolog sprawdza zazwyczaj także, czy masz objaw Lusta. Uderzenie młoteczkiem w nerw strzałkowy (z boku pod kolanem) sprawia, że natychmiast poruszasz stopą (fachowo mówiąc, następuje odwiedzenie stopy). To właśnie przejaw nadpobudliwości – wystarczy delikatny bodziec, żeby wywołać reakcję mięśni.

To jednak jeszcze nie koniec badań – jak wspominała Jagoda, ich lista jest znacznie dłuższa. Mają one służyć nie tylko potwierdzeniu tężyczki, lecz także wykluczeniu innych potencjalnych chorób.

Próba tężyczkowa EMG

Lista jest długa. Zaczyna się od próby tężyczkowej (ischemicznej) czyli EMG. Jak wygląda?

Na ramieniu pacjenta na 10 minut zaciskany jest mankiet, taki jak do mierzenia ciśnienia krwi. Chodzi o to, by wywołać niedokrwienie przedramienia. Przez ostatnie dwie minuty należy też szybko i głęboko oddychać, by wywołać hiperwentylację.

W mięsień między kciukiem a palcem wskazującym wprowadzana jest elektroda, która przekazuje sygnały z mięśnia. Jeśli pojawią się sygnały wyładowań, wynik badania jest dodatni, czyli masz tężyczkę.

Próba EMG nie pokazuje jednak, czy jest to tężyczka jawna i utajona. Aby to stwierdzić, należy wykonać badania krwi sprawdzające stężenie wapnia, magnezu, potasu, sodu. Sprawdza się także poziom witaminy D3, która, podobnie jak witamina B6, wspomaga wchłanianie magnezu do tkanek.

Badanie EEG i EKG

Ponieważ, jak wspomnieliśmy, objawy tężyczki mogą przypominać symptomy innych chorób, w celu ich wykluczenia lekarze zlecają w niektórych przypadkach badanie fal mózgowych EEG oraz diagnostykę chorób serca, rozpoczynającą się zwykle od podstawowego badania EKG.

Magnez pomaga zmniejszyć ból migrenowy

Tężyczka – leczenie

Jak leczyć tężyczkę? Wszystko zależy od rodzaju stwierdzonej tężyczki. Jeśli jest to postać jawna, hipokalcemiczna, to w momencie napadu zwykle podaje się dożylnie preparat wapnia, który powoduje ustąpienie objawów.

Leczenie tężyczki utajonej to proces długotrwały. Zalecane przez lekarza preparaty bierze się od pół do nawet półtora roku. Specjalista dobiera dla każdego indywidualnie odpowiednią dawkę magnezu (za najlepiej wchłaniające się uważane są cytryniany, mleczany i chelaty magnezu).

Aby ułatwić wchłanianie pierwiastka, łączy się go z witaminą B6, która ułatwia jego wnikanie do tkanek. Ważne jest także przyjmowanie witaminy D3 (zwłaszcza, że u większości Polaków występują jej niedobory), ponieważ ona również odpowiada za sprawne przenikanie magnezu z krwi do tkanek.

Niektórzy lekarze uważają, że do leczenia tężyczki warto włączyć psychoterapię, zwłaszcza gdy u podłoża tężyczki leży silny stres, z którym samodzielnie ciężko jest sobie poradzić. Pomocne są wszelkie techniki relaksacyjne, które uczą jak odzyskiwać spokój i panować nad emocjami w trudnych sytuacjach.

Dieta bogata w magnez

Ponieważ podstawą leczenia tężyczki utajonej jest uzupełnianie zapasów magnezu w organizmie, warto dostarczać go do organizmu w sposób naturalny, czyli w diecie.

Magnez pełni ważną rolę w przewodnictwie nerwowym i kurczliwości mięśni, a jednak wiele osób ma niedobory tego pierwiastka.

Najwięcej magnezu mają:

• kasza gryczana
• orzechy
• kakao
• gorzka czekolada
• nasiona roślin strączkowych
• otręby pszenne
• pestki słonecznika
• ciemne pieczywo

Warto też pić na co dzień „twardą” wodę mineralną, o wysokiej zawartości magnezu.

Dieta na stres – co powinny jeść osoby zestresowane?

Tabela 1. Zawartość magnezu w przykładowych produktach spożywczych
produkt	magnez (mg/100 g)
kakao 16%, proszek	420
słonecznik, nasiona	359
migdały	269
kasza gryczana	218
fasola biała, nasiona suche	169
czekolada gorzka	165
orzechy pistacjowe	158
orzechy laskowe	140
płatki owsiane	129
ryż brązowy	110
czekolada mleczna	97
natka pietruszki	69
chleb żytni razowy	64
chleb graham	62
kasza jęczmienna, perłowa	45
banan	33
szynka z indyka	32
ser gouda pełnotłusty	31
makrela wędzona	30
łosoś świeży	29
wołowina, pieczeń	25
wieprzowina, schab	24
kiełbasa toruńska	24
brokuły	23
fasolka szparagowa	22
szynka wiejska	20
kajzerki	19
marchew	16
jogurt truskawkowy 1,5% tł.	15
ryż biały	13
mleko 2% tł.	12
jaja kurze całe	12
sok pomarańczowy	11
sałata	9
ser twarogowy półtłusty	9
płatki kukurydziane	6
jabłko	3
Źródło: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.

 

Źródła:

1. http://www.wple.net/plek/numery_2015/numer-1-2015/20-24.pdf
2. https://www.healthline.com/health/tetany
3. https://www.researchgate.net/publication/51624807_Tetany_A_diagnostic_dilemma