Wątroba to bez wątpienia jeden z najważniejszych narządów naszego organizmu, a jednocześnie największe laboratorium. Gdy pracuje prawidłowo, sprawnie oczyszcza cały organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii. To niezwykle ważne dla zachowania zdrowia, dobrego samopoczucia i kondycji na długie lata. Niestety, każdego dnia wątroba jest narażona na działanie zanieczyszczeń i toksyn. Szkodzą jej przede wszystkim: zła dieta, nadmiar alkoholu, papierosy, a także zażywanie dużej ilości leków, które zaburzają jej pracę. Im więcej szkodliwych czynników, tym działanie wątroby jest wolniejsze i mniej sprawne. Pojawia się wówczas:
- senność i przewlekłe zmęczenie
- odkładanie tłuszczu w okolicach talii i brzucha
- zgaga
- nadmierna potliwość
- skurcze łydek
- spowolnione trawienie, wzdęcia i nudności
- osłabienie odporności
- problemy ze skórą, np. trądzik
Takich objawów lepiej nie lekceważyć. A gdy się pojawią, należy zasięgnąć porady lekarza. Najlepiej jednak zapobiegać kłopotom, zanim wystąpią, i codziennie wspierać prawidłową pracę wątroby, np. odpowiednią dietą, pozbawioną żywności wysoko przetworzonej.
Ważnym elementem pakietu wsparcia dla wątroby jest też korzystanie z ziół. Zażywane jako suplement diety, w postaci naparów, herbatek lub dodatku do potraw ochraniają wątrobę, mają właściwości detoksykujące i ułatwiają oczyszczenie wątroby. Zioła lecznicze pomagają też, gdy wątroba choruje. Głównym ich zadaniem jest wówczas regeneracja wątroby. Takie działanie mają: ostropest plamisty, karczoch zwyczajny, korzeń berberysu, kminek, kurkuma, dziurawiec zwyczajny oraz mniszek lekarski.
Warto jednak pamiętać, by rozsądnie korzystać z unikalnych właściwości ziół. To preparaty roślinne i jako takie mogą mieć działania niepożądane, często wchodzą też w interakcje z innymi lekami. Dodatkowo wszystkie leki oraz suplementy diety są przetwarzane w wątrobie. Dlatego warto się skonsultować się z lekarzem, czy to, co planuje się zażywać, będzie bezpieczne dla wątroby.
Spis treści
Zioła na oczyszczanie wątroby – mniszek lekarski i korzeń berberysu
Każdy z nas powinien dbać o wątrobę – i to codziennie, bo każdego dnia narażamy ją na działanie różnych toksyn. Pomoże w tym np. korzeń popularnego mniszka lekarskiego (Taraxacum officinale).Choć uznawany jest za pospolity chwast, mniszek ma wielkie możliwości:
- pomaga usuwać toksyny z wątroby i nerek
- działa żółciopędnie i ułatwia trawienie
- ma właściwości przeciwzapalne
- zawiera przeciwutleniacze, ochraniające wątrobę przed uszkodzeniami
By wspomóc pracę wątroby, warto usunąć z diety produkty wysoko przetworzone, ograniczyć sól, cukier, unikać tłuszczu zwierzęcego, a także pić profilaktycznie oczyszczający napar z korzenia mniszka. Wykonanie naparu: korzeń dokładnie umyć, posiekać lub zmielić. Piec w piekarniku w temp. 180 stopni ok. 2 godziny do uzyskania jasnobrązowego koloru. Łyżeczkę zmielonego i wysuszonego korzenia zalać szklanką wrzątku. Parzyć pod przykryciem ok. 10 min. Przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po pół szklanki naparu przed jedzeniem.
Korzeń mniszka – przeciwwskazania
Mniszek może uczulać. Lepiej unikać go przy alergii na stokrotki i ambrozję. Wchodzi w interakcje z niektórymi lekami. Nie jest polecany przy wirusowym zapaleniu wątroby i AIDS.
Korzeń berberysu
Korzeń berberysu(Berberis vulgaris)podobnie jak mniszek ma zbawienny wpływ na wątrobę. Oczyszcza ją z toksyn, pobudza wydzielanie żółci i przywraca prawidłową czynność tego narządu. Wsparciem dla wątroby może być napar z korzenia berberysu: łyżkę rozdrobnionego korzenia należy zalać 2 szklankami wody, gotować na małym ogniu ok. 5 min. Potem zaparzać pod przykryciem kolejne 30 min. Pić po 50-100 ml naparu 2 razy dziennie.
Korzeń berberysu – przeciwwskazania
Berberys spożywany w dużych dawkach bywa trujący. Roślina zawiera berberynę, która w nadmiarze może odkładać się w wątrobie, sercu i trzustce. Berberyna może też zwiększać wydzielanie bilirubiny, wywołując żółtaczkę. Dawki berberyny wynoszące 0,5 g na dzień mogą powodować krwawienia z nosa, zawroty głowy, trudności z oddychaniem. Preparatów z berberysem lepiej unikać w ciąży – zdarza się, że wywołują uszkodzenia płodu.
Karczoch zwyczajny na stłuszczenie wątroby
Otyłość, zła dieta czy nadmiar alkoholu sprzyjają gromadzeniu się tłuszczu w wątrobie. Choć tak przeciążona wątroba zazwyczaj nie boli, może powodować zmęczenie i złe samopoczucie. Z pomocą przyjdzie wówczas karczoch zwyczajny (Cynara scolymus),który kojarzy się przede wszystkim z wykwintną kuchnią. Jego kwiatostany zawierają sporo witamin z grupy B, witaminę C i E oraz dużo składników mineralnych, w tym: potas, cynk, fosfor i magnez, a także antyoksydanty: inulinę, kwas kawowy oraz kwas chlorogenowy. W liściach i korzeniach karczocha znajduje się cynaryna. To właśnie ta substancja sprawia, że karczoch to jeden z najskuteczniejszych ochroniarzy wątroby. Cynaryna:
- działa przeciwzapalnie
- ma właściwości przeciwutleniające
- przeciwdziała stłuszczeniu wątroby
- hamuje apoptozę hepatocytów (naturalną śmierć komórek wątroby)
- działa żółciopędnie, pobudza wytwarzanie i wydzielanie żółci, przyspiesza też opróżnianie pęcherzyka żółciowego
Karczoch – jak stosować
Karczochy i preparaty z ekstraktem z karczocha zaleca się przy wyrównanej marskości i toksycznym uszkodzeniu wątroby, np. w alkoholowym stłuszczeniu wątroby. Karczoch sprawdzi się u osób otyłych, cierpiących na cukrzycę i hipercholesterolemię.
W aptekach można znaleźć preparaty z karczocha w postaci drażetek, kapsułek, soku lub herbatki z suszonych liści.
Karczoch – przeciwwskazania
Stosowanie suplementów zawierających wyciąg z karczocha najlepiej skonsultować z lekarzem. Ostrożnie trzeba do nich podchodzić u dzieci do 14. roku życia, a także kobiet w ciąży i karmiących naturalnie.
Najlepsze zioła na regenerację wątroby – ostropest plamisty i kurkuma
Wątroba to jeden z nielicznych narządów w organizmie człowieka, który potrafi się regenerować, nawet po poważnym uszkodzeniu. By usprawnić odbudowę wątroby, warto sięgnąć po ostropest plamisty(Silybum marianum).Wyróżnia się charakterystycznymi fioletowymi kwiatami. Ma liście z kolczastymi brzegami i białym plamkami. Ostropest należy do ziół o wyjątkowych właściwościach prozdrowotnych. Do celów leczniczych wykorzystuje się nasiona, które zawierają sporo tłuszczów nienasyconych i białka, witaminy C i K, flawonoidy oraz składniki mineralne, a także betainę – substancję o właściwościach hepatoprotekcyjnych (ochraniających wątrobę).
Największe znaczenie ma jednak sylimaryna. Znajduje się w całej roślinie, ale w największych ilościach występuje w owocach i nasionach ostropestu plamistego. Sylimaryna wspomaga układ pokarmowy, działa ochronnie na błonę śluzową żołądka, pobudza wydzielanie soków trawiennych i żółci. Przede wszystkim jednak sylimaryna jest uznawana za naturalny środek wspierający prawidłowe funkcjonowanie wątroby. Sylimaryna:
- stymuluje procesy regeneracji wątroby, pobudzając hepatocyty do odbudowy
- wspomaga oczyszczanie wątroby
- uszczelnia błony hepatocytów, co utrudnia przenikanie toksyn do ich wnętrza
Ostropest plamisty – jak stosować
Włączenie ostropestu do diety warto polecić osobom przewlekle chorym, które przez dłuższy czas muszą zażywać duże ilości leków. Zioło wspomaga leczenie zapalenia i marskości wątroby, pomoże też obniżyć poziom cholesterolu we krwi.
W aptekach można kupić ostropest jako:
- kapsułki – zawierają 70-80 proc. sylimaryny
- olej do spożycia na zimno – najlepiej pić 3 razy dziennie po łyżeczce na pół godziny przed jedzeniem
- całe lub zmielone nasiona ostropestu –idealne do przygotowywaniazup, gulaszów, dań mięsnych i warzywnych. Sprawdzą się jako dodatek do sałatek, omletów, owsianek i muesli. Mielonym ostropestem można posypywać kanapki z pastami, dodawać do smoothie i koktajli. Zalecana dawka to 2 łyżeczki nasion dziennie
Sylimaryna nie rozpuszcza się w wodzie, nie może być więc podawana jako herbatka.
Ostropest plamisty – przeciwwskazania
W badaniach na zwierzętach wykazano, że sylimaryna nawet w dużych dawkach jest bezpieczna. U ludzi dawki powyżej 1500 mg dziennie mogą powodować biegunkę z powodu zwiększonej produkcji żółci. Zazwyczaj stosuje się dawkę 250-900 mg w 2 lub 3 dawkach. Preparatów z sylimaryną lepiej też unikać w ciąży i podczas karmienia piersią. Nie powinno się podawać ich dzieciom poniżej 12. roku życia.
Kurkuma
Kłącze ostryżu długiego, czyli kurkumy, to jeden z najważniejszych ziołowych leków przy problemach z wątrobą. Działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, likwiduje bakterie odpowiedzialne za stany zapalne w obrębie wątroby. Ułatwia też jej regenerację i chroni przed uszkodzeniem.
Ze względu na silne działanie kurkumy, zbliżone do leków, zaleca się przyjmowanie dawki wynoszącej nie więcej niż 1,5 g – 1/4 łyżeczki kurkumy dziennie, czyli 6 mm świeżego korzenia. Kurkuma w megadawkach (ok. 12 g dziennie) może wywoływać dolegliwości żołądkowe i biegunki.
Zioła dobre na trawienie – dziurawiec zwyczajny i kminek
Aby wątroba działała sprawnie, warto zadbać także o układ pokarmowy. Pomoże w tym dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum).Zwiększa wydzielanie żółci, ułatwiając trawienie i zmniejszając uczucie ciężkości po jedzeniu. Ziele dziurawca ma właściwości rozkurczające mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Dlatego wypicie naparu z tej rośliny szybko przynosi ulgę po obfitym ucztowaniu. Łyżkę ziela wystarczy zalać wrzątkiem. Parzyć pod przykryciem ok. 20 min. Wypić szklankę ciepłego napoju po posiłku.
Mimo niewątpliwych zalet nie wszyscy mogą bez obaw sięgnąć po dziurawiec. Ostrożnie powinni do niego podchodzić:
- chorzy z gorączką
- pacjenci z uszkodzeniem wątroby
- ludzie o jasnej karnacji, zmagający się z nadwrażliwością na promieniowanie słoneczne – stosowanie dziurawca podczas opalania może sprawić, że na skórze pojawią się przebarwienia
- zażywający leki przeciwdepresyjne – dziurawiec może zaburzać ich działanie
Ziarna kminku
Kminek działa podobnie jak dziurawiec. Choć nie ma bezpośredniego wpływu na pracę wątroby, wspomaga trawienie, odciążając przewód pokarmowy. W ten sposób może pomagać wątrobie. Warto sięgnąć po owoce kminku – można dodawać je do potraw lub pić napar z ziaren kminku po obfitych posiłkach. Łyżeczkę kminku zalać szklanką wrzątku. Parzyć pod przykryciem 10-15 min. Ciepły napar pić 3 razy dziennie po jedzeniu. Pomaga to uniknąć wzdęć, biegunek i zaparć.
Kminek to jedno z bezpieczniejszych ziół. Stosuje się go nawet u niemowląt. Mimo to lepiej zażywać go ostrożnie przy zaburzeniach krzepnięcia, w ciąży oraz przy uczuleniu na rośliny baldaszkowate, czyli koper, seler i marchew. Kminek wpływa też na obniżenie poziomu glukozy we krwi. Dlatego osoby chore na cukrzycę przed włączeniem kminku do diety powinny skonsultować się z lekarzem.
Herbatki ziołowe na wątrobę
Zioła na wątrobę świetnie działają zarówno w pojedynkę, jak i w wieloskładnikowych kompozycjach. Pomogą oczyścić wątrobę z toksyn, zregenerować ją i odtruć. Takie ziołowe mieszanki najlepiej spożywać w postaci nalewek i herbat. Odpowiednio dobrane składniki mieszanki wspierają się nawzajem, zapewniając wątrobie korzystne warunki do pracy i chroniąc ją przed uszkodzeniem. Wystarczy zalać łyżeczkę mieszanki wrzątkiem i zaparzyć ją pod przykryciem. Wypijana codziennie przed snem jest najskuteczniejsza. W składzie popularnych mieszanek znajdziemy: ostropest plamisty, korzeń mniszka, karczoch, kurkumę czy glistnik.
O wątrobę warto dbać nie tylko wtedy, gdy coś nam dolega. Trzeba się o nią troszczyć codziennie, wykorzystując naturalne sposoby, np. zioła na wątrobę. Zawarte w nich substancje są równie skuteczne jak leki. Stosowane z rozwagą pomogą zachować zdrową wątrobę na długie lata.
Źródła:
Hartleb, M. (2015). Wartość leków ochraniających wątrobę. Medycyna po Dyplomie, 6. https://podyplomie.pl/medycyna/18615,wartosc-lekow-ochraniajacych-watrobe
Lai, M., Kasaraneni, A.R. (2017). Zdrowa wątroba. Samodzielna detoksykacja, odwracanie skutków stłuszczenia i zapobieganie chorobom wątroby. Białystok: Wydawnictwo Vital.
