Kobiety częściej niż mężczyźni cierpią na ból głowy – to fakt, mający potwierdzenie w wielu badaniach naukowych. Jak się szacuje, kobiety są od 2 do 3 razy bardziej narażone na migrenę niż mężczyźni, a napięciowe bóle głowy występują u nich ok. 1,5 raza częściej [1]. Jakie są przyczyny bólu głowy u kobiet? Nauka jak dotąd zna jedną odpowiedź – hormony, a właściwie ich comiesięczne wahania związane z menstruacją. Bo choć nie zawsze i nie wszystkie kobiety przed okresem boli głowa, to jednak cykl miesiączkowy jest często skorelowany z tą dolegliwością. Co oznacza nawracający ból głowy przed okresem i czy można się przed nim uchronić?
Spis treści
Czy ból głowy przed miesiączką powinien niepokoić?
Jeśli ból głowy pojawia się u ciebie regularnie przed menstruacją, może to oznaczać, że jest on jednym z objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego (z ang. Premenstrual Syndrome – PMS).
– Bóle głowy, zawroty głowy, mdłości przed miesiączką to symptomy zespołu napięcia miesiączkowego – wyjaśnia Joanna Bonarek-Sztaba, lekarka ginekolożka położniczka. – PMS to zespół objawów somatycznych i psychicznych, które pojawiają się u kobiet w drugiej fazie cyklu miesiączkowego i mają charakter nawrotowy, cykliczny. Bóle głowy przed miesiączką najczęściej są łagodne, jednak zdarzają się przypadki, kiedy ból trwa nawet ok. 72 godziny i znacząco zaburza codzienne funkcjonowanie.
Spektrum objawów związanych z PMS jest bardzo szerokie. Poza wspomnianymi bólami i zawrotami głowy czy mdłościami obejmuje ono m.in. uczucie pełności, wzdęcia, bolesność i tkliwość piersi, bóle mięśni i stawów. Do symptomów PMS zaliczają się także objawy psychiczne, takie jak: wzmożona senność, zmęczenie, obniżenie nastroju lub jego wahania, niepokój, rozdrażnienie, problemy z koncentracją, niższe libido, zwiększony apetyt. Szacuje się, że dokuczliwe objawy PMS występują u 40 proc. kobiet, przy czym u co 20. kobiety są to objawy ciężkie, w znacznym stopniu utrudniające lub uniemożliwiające codzienne funkcjonowanie [2].
Ból głowy przed okresem – skąd się bierze?
Nauka nie potrafi z całą pewnością stwierdzić, co jest przyczyną dolegliwości związanych z nadchodzącą miesiączką. Według części badań odpowiedzialna za PMS może być niewłaściwa reakcja przekaźników w układzie nerwowym na prawidłową czynność jajników. U kobiet cierpiących na zespół napięcia przedmiesiączkowego odnotowano obniżony poziom serotoniny w organizmie [2]. Lekarze w tym mechanizmie upatrują także źródła bólu głowy przed okresem.
– Przyczyną dolegliwości bólowych głowy przed miesiączką są wahania hormonalne, a dokładniej spadek ilości estrogenów następujący po owulacji – wyjaśnia Joanna Bonarek-Sztaba. – Wahania hormonów doprowadzają do uwolnienia prostaglandyn, a te wpływają na obniżenie poziomu neuroprzekaźników, np. serotoniny, co skutkuje zaburzeniem regulacji napięcia ścian naczyń tętniczych i powoduje ból głowy.
Ból głowy przed okresem o charakterze napięciowym jest najczęściej obustronny, doświadczające go osoby opisują ból jako ucisk bądź ściskanie. Może trwać od kilku minut do nawet kilku dni. Jeżeli jednak przedmenstruacyjny ból jest zazwyczaj jednostronny, ma charakter pulsujący, trwa od kilku godzin do kilku dni i towarzyszą mu takie objawy, jak światłowstręt, nudności czy wymioty, jest to tzw. migrena miesiączkowa.
Migrena miesiączkowa – co to jest?
Najczęściej napady migreny miesiączkowej pojawiają się w ciągu 2 dni przed spodziewanym krwawieniem i w czasie 3 pierwszych dni miesiączki [3]. Migrena miesiączkowa, podobnie jak i ta niezwiązana z cyklem menstruacyjnym, może występować w dwóch formach – jako migrena bez aury i z aurą. W przebiegu tej ostatniej występuje wyprzedzająca napad bólu tzw. aura migrenowa, podczas której pojawiają się np. zaburzenia widzenia (w postaci m.in. błysków światła, świecących plam/linii w polu widzenia, obszarów częściowego zaniewidzenia), drętwienie twarzy lub kończyn, kłopoty z mową, podwójne widzenie, zaburzenia równowagi. Najczęściej spotykana jest migrena z aurą oczną. Objawy aury występują zazwyczaj przez kilkanaście minut do godziny i po nich pojawia się ból migrenowy.
Jak się uważa, migrena miesiączkowa jest jeszcze bardziej dokuczliwa niż niezwiązane z krwawieniem migrenowe bóle głowy. Dolegliwości bólowe w migrenie miesiączkowej są dłuższe i przynoszą silniejsze doznania bólowe, a cierpiące na nie kobiety słabiej reagują na leczenie doraźne. W napadach migreny miesiączkowej silniej odczuwa się również uczucie rozbicia i zmęczenia [3].
Ból głowy przed okresem – jak leczyć?
Poza doraźnym przyjmowaniem leków przeciwbólowych, jeżeli bóle głowy przed miesiączką są częścią objawów PMS, w pierwszej kolejności zaleca się zmianę trybu życia. Przede wszystkim ważne są ćwiczenia aerobowe (marsz, jogging, jazda na rowerze) co najmniej 30 minut dziennie i to niemal codziennie – taka aktywność znacząco łagodzi objawy PMS. Warto zadbać także o prawidłową, zbilansowaną dietę, zrezygnować z używek (kawy, papierosów, alkoholu) i uregulować rytm dobowy, dbając o higienę snu [2].
– Ból głowy u pacjentek przed miesiączką na cyklu naturalnym powinien także skłonić je do badań hormonalnych w celu wykluczenia niedokrwistości– dodaje ginekolożka. – Jeśli nie będzie odchyleń w tych wynikach, należy w II fazie cyklu dbać o odpowiednie nawodnienie, a także przyjmowanie preparatów magnezu i witaminy B. Pomocne będą także napary z imbiru, napój z kurkumy, szafran.
Jeżeli powyższe metody nie przyniosą pożądanych skutków, pomocne w zmniejszaniu objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego mogą być także dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne [2].
– Nie wszystkie preparaty będą skuteczne, niektóre 21-dniowe preparaty mogą przesunąć bóle głowy na czas przerwy w przyjmowaniu tabletek, czyli na okres 7 dni bez preparatu – ostrzega Joanna Bonarek-Sztaba. – Wówczas należy pomyśleć o preparatach trójfazowych i indywidualnie dobrać terapię. Ważne też, aby u pacjentek mających rozpocząć antykoncepcję hormonalną wykluczyć nadciśnienie tętnicze, które jest przeciwwskazaniem do jej stosowania.
Kobiety cierpiące na migrenowe bóle głowy z aurą nie powinny stosować antykoncepcji hormonalnej – jak wynika z badań, może ona zwiększać u nich ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu [4]. – Rekomendacje dotyczące zasad bezpieczeństwa stosowania dwuskładnikowej antykoncepcji hormonalnej podają za bezwzględne przeciwwskazanie występowanie migreny z aurą – podkreśla Joanna Bonarek-Sztaba.
Ponieważ dostępne bez recepty niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są często mało skuteczne w przerwaniu napadu migreny miesiączkowej, leki przeciwbólowe powinien dobierać lekarz – najczęściej w terapii doraźnej stosowane są preparaty tryptanowe. Jeżeli jednak istnieją przeciwwskazania do przyjmowania tryptanów, zaleca się stosowanie NLPZ – nie doraźnie, gdy już nastąpi atak bólu, ale wyprzedzająco – np. naproksen podawany 2 × 500 mg dziennie, w okresie okołomiesiączkowym [3].
Źródła:
- Wenner Moyer, M. (2023). Why Do Women Get More Headaches Than Men? Pobrane z: LINK
- Stefanowicz, E. (2021). Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS, premenstrual syndrome). Przyczyny, przebieg, leczenie. Pobrane z: LINK
- Kozubski, W. (2019/2020). Migrena miesiączkowa – diagnostyka, patofizjologia i leczenie. Migrena News, 2-3(7-8), 109–113. Pobrane z: LINK
- Zduńska, A., Cegielska, J., Kochanowski, J. (2010). Zaburzenia hormonalne a bóle głowy. Postępy Nauk Medycznych, 8, 677–684. Pobrane z: LINK
