Lipa rośnie pospolicie jak Polska długa i szeroka. Mało która roślina może się jednak z nią równać, jeśli chodzi o korzyści, jakie daje. Pojawiające się na przełomie czerwca i lipca (stąd zresztą nazwa miesiąca) kwiaty lipy są od wieków wykorzystywane w medycynie ludowej. W czasach prasłowiańskich lipa była wręcz uważana za drzewo święte, a i dziś cieszy się uznaniem lekarzy i terapeutów. Szczególne miejsce w panteonie lipowych wyrobów ma nalewka z lipy – znany babciny środek na wiele dolegliwości.
Spis treści
Co potrafią kwiaty lipy
Kwiaty lipy mają dużo witaminy C oraz PP, a także sporo związków mineralnych, fitosteroli, flawonoidów, śluzów, garbników, soli mineralnych i kwasów organicznych. Dzięki nim lipa jest znanym remedium na przeziębienie i choroby układu oddechowego. Działa napotnie, ma właściwości przeciwzapalne, także moczopędne. Pomaga w trawieniu – pobudza wydzielanie soków żołądkowych i stymuluje przepływ żółci do dwunastnicy. Jej składniki wykazują również działanie rozkurczowe, zmniejszające napięcie mięśni gładkich, dzięki czemu warto po nią sięgać w przypadkach niestrawności.
Dzięki zawartości kwasów fenolowych, np. galusowego i kawowego, zmniejsza oksydację „złego” cholesterolu LDL, co zapobiega odkładaniu się blaszki miażdżycowej w ścianach naczyń krwionośnych. Ekstrakt z kwiatów lipy działa też uspokajająco, o czym warto pamiętać w sytuacjach przewlekłego stresu i napięcia nerwowego. Najlepsze efekty daje popijanie wywaru z kwiatu lipy, ale dobrym pomysłem jest również sięganie po niewielkie ilości przygotowanej z nich nalewki.
Jak zrobić nalewkę lipową
Kwiaty potrzebne do przygotowania nalewki najlepiej zebrać w słoneczne przedpołudnie, z drzew rosnących w czystej okolicy. Pozbawiamy je liści i rozkładamy na co najmniej dwie godziny na ściereczce, żeby bytujące w nich owady miały czas na ewakuację. Następnie kwiaty płuczemy – dopiero tak oczyszczone nadają się do użycia.
Pamiętajmy, żeby do przygotowania nalewki korzystać ze szklanego lub kamionkowego pojemnika. Nie zaleca się przechowywania alkoholu w butelkach z plastiku, ze względu na możliwe reakcje. Zanim zamarzymy o pysznej nalewce z lipy, pamiętajmy też, że te najlepsze przygotowuje się dwu-, a nawet trzyetapowo, a na efekty czeka się nawet pół roku.
Oto trzy najbardziej popularne i sprawdzone przepisy na nalewkę z lipy.
Najprostszy przepis na nalewkę z kwiatu lipy
Ta nalewka lipowa przygotowywana jest dwuetapowo. Najpierw łączymy kwiat lipy z alkoholem, 2 tygodnie później dodajemy syrop z cukru.
Składniki:
- 300 g kwiatów lipy
- 500 ml wódki 40 proc.
- 300 ml spirytusu 96 proc.
- 200 ml wody
- 450 g cukru
- opcjonalnie: laska wanilii
Kwiaty zalewamy wódką ze spirytusem i stawiamy w ciemnym miejscu na 2 tygodnie, pamiętając, by co 2–3 dni wstrząsnąć słoikiem. Po tym czasie odcedzamy mieszankę – przepuszczamy ją przez gęste sitko lub gazę. Uzyskany płyn z powrotem przelewamy do słoja. Teraz przygotowujemy syrop cukrowy: zagotowujemy cukier z wodą do uzyskania lekko gęstej konsystencji; jeśli marzy nam się bogatszy bukiet, dodajemy ziarenka wydobyte z laski wanilii. Po ostudzeniu syrop łączymy z lipą i alkoholem, mieszamy i odstawiamy na kolejne 2–3 miesiące. Po tym czasie nalewka z lipy jest gotowa.
Czy wiesz, dlaczego owoców i ziół nie zalewamy czystym spirytusem? Bo mógłby je zwarzyć.
Czemu więc nie stosujemy tylko słabej wódki? Bo ta z kolei nie wydobędzie z nich całej siły olejków eterycznych, czyli smaku i właściwości. Idealna jest zawartość ok. 65 proc. alkoholu, którą osiągamy, łącząc oba trunki.
Przepis na podlaską nalewkę lipową z miodem
Składniki:
- 3 pełne szklanki kwiatów lipy
- duży słój (0,7 litra) miodu lipowego
- 700 ml wódki 40 proc.
- 250 ml spirytusu 96 proc.
- 250 ml wody
- skórka otarta z 1 cytryny
Większość z nas na pomysł zrobienia nalewki wpada w czerwcu, widząc (i czując!) kwiaty lipy. Ten przepis najlepiej jednak zacząć realizować wcześniej, najlepiej już w marcu. Miód zalewamy ciepłą wodą i alkoholami; powinien dobrze się rozpuścić. Słój z nim szczelnie zakręcamy, odstawiamy w ciemne miejsce, a co kilka dni potrząsamy nim, żeby składniki dobrze się połączyły.
3 miesiące później, w sezonie kwitnienia lip, wyjmujemy miodowy nastaw i wrzucamy do niego zebrane, oczyszczone i lekko ugniecione kwiaty lipy. Cytrynę sparzamy i ścieramy jej skórkę, samą żółtą część, bez albedo. Dodajemy do reszty i odstawiamy na 2 tygodnie, co kilka dni wstrząsając.
Dopiero po tym czasie przepuszczamy całość przez sito lub gęstą gazę. Jeszcze raz odstawiamy na 2 tygodnie i znów filtrujemy, bo na dnie słoja pojawi się mętny płyn. Wyklarowany płyn przelewamy do docelowych butelek i odstawiamy na pół roku. W grudniu, na Boże Narodzenie, nalewka jest gotowa.
Uwaga: wcześniejsze przygotowanie zestawu miodowo-alkoholowego nie jest warunkiem niezbędnym. Można go przygotować w dniu zbierania lipy i wszystkie składniki połączyć w tym samym czasie. Wcześniejszy nastaw i dłuższe leżakowanie ma jednak zwolenników wśród smakoszy trunku.
Przepis na nalewkę lipową z goździkami
Składniki:
- 2 szklanki kwiatów lipy
- 400 ml miodu lipowego
- 400 ml wódki 40 proc.
- 100 ml spirytusu 96 proc.
- 2 goździki
- skórka i sok z cytryny
- 300 ml wody
Zagotowujemy wodę z goździkami, studzimy. Dodajemy miód, mieszamy. Dolewamy alkohol.
Uwaga: tak jak w powyższym przepisie, „bazę” miodowo-alkoholową warto przygotować kilka miesięcy wcześniej i odstawić – niech się maceruje. Nie jest to jednak konieczne.
Gdy zacznie się sezon na kwiaty lipy, zbieramy je i – oczyszczone z owadów oraz umyte – przekładamy do słoja z miodem. Dodajemy sok z cytryny wraz z jej uprzednio sparzoną i starką skórką. Mieszamy i odstawiamy na 2 tygodnie w ciemne miejsce. Po tym czasie filtrujemy płyn – można to zrobić także przez papierowy filtr do kawy (co trochę potrwa).
I znów odstawiamy pre-nalewkę na 3 tygodnie, aż się sklaruje. Po tym czasie ostrożnie przelewamy ją do butelek, po raz kolejny oddzielając powstały na dnie osad. Butelki odstawiamy na kolejne 6 miesięcy, aż nalewka dojrzeje.
Nalewkę z kwiatów lipy można pić samą, dodawać do zimnych napojów i herbat, ale można też nacierać nią ciało. Zadziała wówczas lekko rozgrzewająco, a jej lecznicze składniki dotrą do krwiobiegu transdermalnie.
Nalewka lipowa nie dla każdego
Nalewka z lipy sprawdza się jako digestif po obiedzie, jako deser, lub doraźnie, na kłopoty z trawieniem czy przy pierwszych obawach przeziębienia. Pamiętajmy jednak, że jest to napój alkoholowy, więc może być spożywana tylko przez osoby dorosłe i zdrowe. Przeciwwskazaniem jest zwłaszcza niewydolność serca, alergia na lipę, a także ciąża i karmienie piersią.
Zobacz także: Nalewka z miodu – dobra na rozgrzewkę
Źródła:
- Yayalacı, Y., Celik, I., Batı, B. (2014). Hepatoprotective and antioxidant activity of linden (Tilia platyphyllos L.) infusion against ethanol-induced oxidative stress in rats. The Journal of Membrane Biology, 247(2), 181–188. https://doi.org/10.1007/s00232-013-9622-z
- WebMD. (b.d.). Linden – Uses, Side Effects, and More. Pobrane 28 czerwca 2023 z https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-550/linden
- Siemaszko, A. (2022). Nalewka z kwiatów lipy na wzmocnienie odporności. Łagodzi też objawy przeziębienia i grypy. Podajemy tradycyjny przepis na nalewkę z lipy. Pobrane z https://stronazdrowia.pl/nalewka-z-kwiatow-lipy-na-wzmocnienie-odpornosci-lagodzi-tez-objawy-przeziebienia-i-grypy-podajemy-tradycyjny-przepis-na/ar/c14-16481209
- Kulińska, I. (2016). Lipówka podlaska. Nalewka na kwiatach lipy. Pobrane z https://smacznapyza.blogspot.com/2016/06/najlepsza-nalewka-lipowa-lipowka-podlaska.html
- Ecolacom. (b.d.). Nalewki i syropy – zdrowie z karafki. Pobrane 28 czerwca 2023 z https://ecolacom.pl.tl/NALEWKI.htm
