Natura i las dają dzieciom ogromne możliwości rozwoju. Maluchy, poprzez zabawę, poznają, badają i uczą się szanować przyrodę i środowisko. W naturze dzieci znajdują całą paletę inspiracji do rozwoju kognitywnego, fizycznego czy emocjonalnego. Motoryka dziecięca jest nieustannie stymulowana, co prowadzi do jej dynamicznego rozwoju. Szkraby, które przebywają na świeżym powietrzu, o każdej porze roku, otrzymują niezliczona ilość bodźców, co również wzmacnia ich system odpornościowy.
Spis treści
Leśne przedszkole – skąd ten pomysł?
Ponoć pomysł na leśne przedszkole narodził się w Danii. Niejaka Ella Flautau lubiła spędzać czas ze swoimi dziećmi w lesie. Planowała przeróżne gry i zabawy, a każda leśna przygoda powodowała, że dołączały do nich kolejne dzieci m.in. sąsiadów i znajomych. Grupa rozrastała się aż zaprzyjaźnieni rodzice stworzyli pierwsze leśne przedszkole.
W Skandynawii kontakt z naturą jest nieoceniony. Tamtejsze dzieci całymi dniami bawią się na zewnątrz, niezależnie od pogody. Podobne podejście można zauważyć w Niemczech. Tam pierwsze leśne przedszkola pojawiły się ponad 50 lat temu, a na początku lat dziewięćdziesiątych uznano je oficjalnie za formę edukacji i zaczęto dofinansowywać.
W 2005 roku w Niemczech było mniej niż 500 leśnych przedszkoli, ale już w 2012 ich liczba przekroczyła 1000. Leśne przedszkola są też popularne w Austrii, Japonii, Szkocji, Stanach Zjednoczonych i Czechach. Coraz powszechniejsza staje się też leśna szkoła dla starszych dzieci.
Przyroda jest dla dzieci. Syndrom deficytu natury
Jak działa leśne przedszkole?
Idea leśnego przedszkola jest prosta i można ją zamknąć w jednym zdaniu: las staje się dla dzieci wielkim placem zabaw, a matka natura jest nauczycielką i przewodniczką. Dzieci bawią się na świeżym powietrzu z dala od ekranów, sztucznego światła ale też hałasu, który często dominuje w normalnych przedszkolach.
Mogą biegać i ćwiczyć między drzewami, wskakiwać na pniaki, budować wieże i mosty z gałęzi, liści i patyków, tworzyć różne konstrukcje z kamieni, opiekować się zwierzętami, uczyć się rozpoznawać odgłosy wydawane przez ptaki. Mogą też uprawiać zioła lub warzywa w ogródku, a nawet gotować coś na ogniu, oczywiście w towarzystwie opiekunów.
Zalety przedszkoli leśnych
Takie zabawy pozwalają dziecku rozwijać się i pielęgnować więź z naturą. Powodują, że mózg jest dotleniony, a zmysły wyostrzone. Pozwalają radzić sobie w każdych warunkach klimatycznych, przyzwyczajać się do chłodu, czy wilgoci. Wpływają pozytywnie na kreatywność, bo dzieci same zaczynają wymyślać zabawy, zadają pytania, rozwiązują zagadki, odkrywają przeróżne rośliny i zwierzęta.
Przebywanie w naturze ma też wiele wspólnego z teorią Josepha Cornella, czyli nauką przepływu. Zgodnie z jej założeniami warto obudzić w dziecku naturalny entuzjazm, pozwolić mu doświadczać, ale też dzielić się inspiracjami. Przedszkole leśne stawia na ruch, prostotę, wdzięczność, szacunek dla przyrody, ale też uważność i pozytywne myślenie. Przyroda i mnogość przeróżnych zajęć pozwalają skupić uwagę malucha. Na dodatek szkrab jest cały czas w ruchu, może spalić kalorie, wyszaleć się, poprawić swoją sprawność ruchową. Dzięki temu niektóre wady postawy u dzieci (lub inne problemy z kręgosłupem) zmniejszają się.
Ćwiczenia relaksacyjne dla dzieci – jakie dają korzyści i jak je wykonywać z maluchem?
Jak bliskość natury wpływa na dzieci?
Już sam pobyt w lesie stawia dzieciom ogrom wyzwań, którym niejako muszą sprostać, jednocześnie się rozwijając. Pamiętajmy, że dzieci uczą się poprzez własne doświadczenia. Dynamiczny rozwój motoryki małej i dużej jest możliwy dzięki naturalnej i zróżnicowanej przestrzeni do ruchu.
Dzieci mogą testować i sprawdzać swoje granice. Doświadczają ciszy, by mogły stawać się na nią wrażliwe. W leśnym przedszkolu mają niepowtarzalną możliwość obserwowania cyklów natury. Mogą naocznie zobaczyć procesy zachodzące u roślin i zwierząt, przyglądać się jak coś rośnie, kwitnie, zmienia się.
Jak zorganizowane jest leśne przedszkole?
Zazwyczaj nie ma sztywnych ram organizacyjnych, choć mówi się, że leśne przedszkole to takie, w którym dzieci spędzają przynajmniej 80 proc. czasu na zewnątrz. Takie przedszkole leśne może mieć dwie formy.
- Pierwsza z nich zakłada dużą przestrzeń własną z zapleczem administracyjnym, tradycyjnym budynkiem lub drewnianym domkiem, tipi, jurtą, chatką z gliny, słowem – miejscem, w którym można wydawać posiłki lub schronić się w przypadku trudnych warunków atmosferycznych.
- Drugie rozwiązanie zakłada przywożenie dzieci do lasu, a następnie odbieranie ich po leśnych zajęciach, korzystanie z gościny okolicznej leśniczówki, pobliskiej szkoły, biblioteki etc.
W leśnym przedszkolu, poza zabawą, jest też szereg zasad, które warto przypominać dzieciom. Przykładowo: maluchy nie mogą jeść niczego, co znajdą w lesie – żadnych grzybów, owoców, roślin, chyba że wychowawcy na to pozwolą lub jedzenie będzie częścią wspólnego gotowania. Dzieci zabierają często do lasu własne kanapki, a wychowawcy mają herbatę, wodę i środki czystości. Wszystkie zabawy odbywają się z szacunkiem dla natury.
Dr Katarzyna Simonienko o swobodnej zabawie dzieci na świeżym powietrzu
Przedszkole leśne – Polska vs zagranica
Za granicą leśne przedszkole działa pełną parą. W niektórych krajach przedszkola leśne są dofinansowywane i oficjalnie uznane za formę edukacji. W Polsce funkcjonuje na razie mniej niż 50 leśnych przedszkoli (m.in. w Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Białymstoku, Żywcu, Ostrołęce, Kielcach), ale coraz większa liczba rodziców jest zainteresowana posyłaniem dziecka do takiej placówki.
W Polsce istnieje za to wiele inicjatyw pośrednich, które często nazywane są leśnymi przedszkolami lub leśnymi akademiami. Niektóre z nich przypominają półkolonie z wyżywieniem, inne polegają na organizacji kilkugodzinnych mini wycieczek do lasu, ogrodu lub parku z przeróżnymi grami i zabawami.
Jak pisze Maria Montessori w książce pt. Chłonny Umysł: „Dzieci pokazały nam, że wolność i dyscyplina są dwiema stronami tego samego medalu, dlatego że wolność prowadzi do dyscypliny”.
Każdy rodzic, niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności kulturowej, kierujący się dobrem swojego dziecka powinien być gotowy na posłanie dziecka do przedszkola bazującego na wybranej pedagogice.
Każdy rodzic, który jest otwarty na świat, nowe wyzwania, podążający za potrzebami swojego dziecka będzie w stanie określić, co sprawia dziecku największą radość i gdzie czuje się dobrze, ponieważ to ono jest najważniejsze. Być może leśne przedszkole będzie takim miejscem? Warto sprawdzić.
Adaptacja w przedszkolu – jak pomóc dziecku?
