Kurkumina – działanie i właściwości prozdrowotne

Co to jest kurkumina?

Kurkumina to jeden z najbardziej obiecujących nutraceutyków. Są to związki pochodzenia naturalnego, których pozytywny klinicznie wpływ na organizm człowieka został udowodniony. Kurkumina jest polifenolem, którego naturalnym źródłem jest kłącze ostryżu długiego, czyli kurkumy. Kłącza kurkumy można kupić w sklepach z warzywami i przyprawami. Kształtem i charakterystycznym świeżym zapachem przypominają kłącza imbiru, ale są od nich znacznie mniejsze. Pokryte brązowawą skórką, w środku mają intensywną żółto-pomarańczową barwę.

To właśnie zawarta w kurkumie kurkumina nadaje charakterystyczny, bardzo intensywny żółtopomarańczowy kolor potrawom curry. Jej cudowne działanie od wieków wykorzystywała medycyna chińska i medycyna ajurwedyjska. Do dziś sięgamy po tzw. złote mleko (sproszkowana kurkuma rozpuszczona w mleku krowim lub roślinnym z dodatkiem czarnego pieprzu, masła lub oleju, np. migdałowego, często także miodu i imbiru).

Dodajemy kurkumę do potraw, licząc na efekt prozdrowotny w postaci wzmocnienia odporności lub „ugaszenia” przeziębienia i innych przewlekłych stanów zapalnych. Najczęściej sięgamy po sproszkowaną kurkumę, bo jest najłatwiej dostępna. Rzadziej wykorzystujemy świeże kłącze lub wyciśnięty z niego sok.

Napój z kurkumy, shot w proszku, przepis, właściwości

Kurkumina – działanie

Kurkumina jest polifenolem o działaniu prozdrowotnym. Jej cząsteczka zawiera grupy fenylowe, które nadają jej silne właściwości antyoksydacyjne.

• zwalcza wolne rodniki – potrafi bardzo skutecznie eliminować wolne rodniki tlenowe odpowiedzialne za starzenie się komórek oraz powstawanie mutacji w materiale genetycznym, które mogą prowadzić do zmian nowotworowych.
• działa przeciwzapalnie – kurkumina skutecznie obniża wskaźniki zapalne, takie jak: CRP, TNF-alfa czy IL-1. Pod jej wpływem dochodzi do przekształcenia makrofagów M1 (rodzaj komórek układu odpornościowego), które są odpowiedzialne za wywoływanie stanu zapalnego, w makrofagi M2, które łagodzą stan zapalny i hamują namnażanie komórek nowotworowych. Niedawno pracę na ten temat opublikował wraz z zespołem badaczy kardiolog i lipidolog prof. dr hab. n. med. Maciej Banach. Silne właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne sprawiają, że kurkumina ma pozytywny wpływ na skórę oraz kości i stawy – pomaga utrzymać je w dobrej formie.
• zapobiega miażdżycy – najbardziej spektakularne działanie wywiera na układ krążenia. Chroni serce i naczynia krwionośne przed miażdżycą, spowalnia jej przebieg, a nawet może powodować cofanie się zmian miażdżycowych w naczyniach. Kurkumina, podobnie jak barberyna, hamuje syntezę białka PCSK-9, przyczyniając się do obniżenia frakcji LDL cholesterolu (czyli „złego” cholesterolu). Hamuje także tzw. białko Niemanna-Picka odpowiedzialne za zwrotne wchłanianie cholesterolu z żółci i z treści jelitowej, działając podobnie do znanego leku – ezetymibu. Obniża także stężenie triglicerydów. Korzystny wpływ na profil lipidowy oraz obniżenie sztywności naczyń krwionośnych sprawiają, że kurkumina może wspomóc redukcję ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, które są główną przyczyną zgonów w Polsce. Badania potwierdzają, że może też skutecznie wspomagać leczenie niewydolności mięśnia sercowego.
• obniża ryzyko cukrzycy – kurkumina sprzyja też utrzymaniu prawidłowego metabolizmu glukozy, przez co obniża ryzyko cukrzycy typu 2. Odpowiada za to kilka mechanizmów. Po pierwsze, kurkumina zwiększa odkładanie glukozy w postaci glikogenu w wątrobie (może być wykorzystywany podczas dużego wysiłku fizycznego czy hipoglikemii). Dzięki temu pula glukozy krążącej we krwi jest niższa. To oznacza mniejsze ryzyko zaburzeń metabolizmu węglowodanów oraz otyłości. Po drugie, kurkumina działa stabilizująco na adipocyty (komórki tłuszczowe), zmniejszając wydzielanie cytokin i hemokin (które może prowadzić do insulinooporności).

Kurkumina z pieprzem – lepsze wchłanianie

Choć kurkumina ma mnóstwo właściwości prozdrowotnych, to ma również minusy. Pierwszym jest niewielka zawartość kurkuminy w kurkumie – zaledwie 3–4 proc., drugim – kiepskie wchłanianie. To dlatego, że kurkumina praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie i słabo rozpuszcza się w tłuszczach, a w związku z tym słabo wchłania się z przewodu pokarmowego.

Dlatego chcąc poprawić jej wchłanianie z pożywienia, koniecznie powinniśmy spożywać ją w towarzystwie tłuszczu. Pomaga też dodanie odrobiny czarnego pieprzu. Jeden z jego składników – alkaloid piperyna – znacząco poprawia biodostępność kurkuminy. Właśnie dlatego do złotego mleka dodajemy odrobinę tłuszczu i czarnego pieprzu.

Zobacz również: https://naturalnieozdrowiu.pl/pasta-z-kurkumy-przepisy-zastosowanie/

Choć kurkumina z piperyną wchłania się lepiej, to niestety przy okazji reaguje z nią, powodując zmniejszenie potencjału prozdrowotnego. Piperyna zażywana w dużych ilościach może także podrażniać delikatną śluzówkę jelit, zwiększając ich przepuszczalność. W takiej sytuacji do krwi ze światła jelita trafia nie tylko więcej kurkuminy, ale także substancji, które nie powinny się tam znaleźć.

Biorąc pod uwagę niewielką zawartość kurkuminy w kurkumie oraz jej słabe wchłanianie, wydaje się, że codzienną dawkę 1–1,5 łyżeczki kurkumy, spożytą w postaci szklanki złotego mleka, można potraktować jedynie jako element profilaktyki. To za mało, by liczyć na spektakularny leczniczy efekt przeciwzapalny i antyoksydacyjny. Aby go osiągnąć, musielibyśmy zjadać codziennie ok. 10 opakowań suszonej kurkumy.

10 produktów wzmacniających odporność i zwalczających wirusy

Tabletki z kurkuminą

Naukowcy od lat pracują nad suplementami diety, z których kurkumina wchłaniałaby się skuteczniej. Niedawno polsko-japońskiemu zespołowi biotechnologów z firmy Nomi Biotech Corporation Ltd. we współpracy ze specjalistami z Narodowego Instytutu Leków udało się opracować i opatentować innowacyjną formułę kurkuminy.

Stworzyli wodną emulsję kurkuminy (nanocząsteczki otoczone płaszczem polisacharydowym), która w porównaniu z naturalną kurkuminą oraz dotychczas dostępnymi suplementami ma znacznie lepszą biodostępność i jednocześnie zachowuje stabilność.

– Dzięki zastosowaniu odpowiedniej technologii produkcji kurkumina z naszych kapsułek osiąga w osoczu 40-krotnie większe stężenie niż po spożyciu takiej samej, pochodzącej z 95-procentowego ekstraktu kurkuminoidów – mówi dr Jakub Urbański, biotechnolog z Nomi Biotech Corporation. – Aby osiągnąć taką ilość kurkuminy w osoczu jak po spożyciu jednej naszej kapsułki, trzeba by zjeść 100 g suszonej kurkumy lub kilogram świeżego kłącza kurkumy.

Kurkumina – dawkowanie

EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) potwierdza, że kurkumina jest bezpieczna i może być stosowana także u dzieci. Bezpieczna dawka kurkuminy to 3 mg na kg masy ciała na dobę. Kto może odnieść największe korzyści z jej stosowania?

– Duże korzyści ze stosowania kurkuminy mogą odnieść pacjenci z niskim i umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym, u których obserwujemy umiarkowanie podwyższone stężenie cholesterolu LDL – prof. Maciej Banach. – Również osoby otyłe zagrożone zaburzeniami metabolicznymi, takimi jak aterogenna dyslipidemia czy cukrzyca typu 2 z podwyższonymi wskaźnikami stanu zapalnego, mogą odnieść korzyść z suplementacji. To może być także alternatywa dla osób, które ze względu na dyslipidemię powinny być leczone statynami, ale nie mogą lub nie chcą ich stosować. Antyoksydacyjne i przeciwzapalne działanie kurkuminy warto także wykorzystać, będąc zdrowym, jako element codziennej profilaktyki.

Czy suplementy z kurkumą są zdrowe?

Nowe nadzieje związane z kurkuminą

Badania nad leczniczymi zastosowaniami kurkuminy ciągle trwają. Nomi Biotech Corporation wraz z Gdańskim Uniwersytetem Medycznym, Polską Fundacją CCHS oraz Instytutem Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN prowadzą badania kliniczne, których celem jest zastosowanie kurkuminy w leczeniu rzadkiej choroby genetycznej CCHS nazywanej potocznie klątwą Ondyny. Choroba dotyczy dzieci, które w czasie snu nagle przestają oddychać i umierają. Według badania opublikowanego przed kilkoma laty przez włoskich naukowców kurkumina jest w stanie częściowo odwrócić działanie zmutowanego białka Hsp90 (jedno z tzw. białek szoku cieplnego) i pomóc chorym dotkniętym tą rzadką chorobą.

Ale to nie wszystko. Okazuje się także, że zablokowanie białka Hsp90 blokuje replikację wirusów. Kurkumina może okazać się więc skutecznym lekiem przeciwwirusowym. Niedawno pojawiły się doniesienia, że kurkumina blokuje wnikanie koronawirusa SARS- CoV- 2 do komórek, co oznacza, że może istotnie obniżać ryzyko zakażenia koronawirusem. Być może jest też w stanie zahamować tzw. burzę cytokinową, która jest przyczyną śmierci wielu osób zakażonych wirusem SARS-CoV-2.

Źródła:

1. Wnęk, D. (2021). Kurkumina i jej prozdrowotne działanie. Pobrane z https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/116408,kurkumina-i-jej-prozdrowotne-dzialanie
2. Onkonet (b.d.). Odpowiednio podawana kurkumina powstrzymuje wzrost komórek nowotworowych. Pobrane 29 października 2021 z https://www.onkonet.pl/n_n_kurkumina_przeciw_nowotworom_kosci.php
3. Wasilonek, M. (2021). Kurkuma – wartości odżywcze, właściwości i zastosowanie [WYJAŚNIAMY]. https://www.medonet.pl/zdrowie,kurkuma—sklad–wlasciwosci–zastosowanie–przeciwwskazania,artykul,1728611.html
4. Przybylska, S. (2015). Kurkumina – prozdrowotny barwnik kurkumy. Problemy Higieny i Epidemiologii, 96(2), 414-420. Pobrane z http://www.phie.pl/pdf/phe-2015/phe-2015-2-414.pdf
5. Zahedipour, F., Hosseini, S.A., Sathyapalan, T., Majeed, M., Jamialahmadi, T., Al-Rasadi, K, et al. (2020). Potential effects of curcumin in the treatment of COVID-19 infection. Phytotherapy Research, 34(11), 2911–2920. Pobrane z https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ptr.6738?casa_token=mw9GFm3TaacAAAAA%3AYILEGp4btnOkdvl-u60aC3GFM_ix1gYiGekSWwmi3jpP5x_y7rF4p-vJDDAsPiInknuuY2ej26ZIgvEr
6. Castro Rocha, F.A., de Assis, M.R. (2020). Curcumin as a potential treatment for COVID‐19. Phytotherapy Research, 34(9), 2085–2087. Pobrane z https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ptr.6745