Hirudoterapia, czyli leczenie pijawkami

Leczenie pijawkami jest stosowane w medycynie od 3 tysięcy lat. Jest to terapia bezpieczna i uznana przez medycynę akademicką. Hirudoterapia została uznana przez NFZ za pełnoprawną procedurę medyczną, która ma swój numer katalogowy 99.991 w Spisie Procedur Medycznych ICD-9. W 2004 Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków FDA uznała pijawki jako środek leczniczy.

Pijawka lekarska

W ślinie pijawki znajduje się ponad sto substancji czynnych, które oddziałują przede wszystkim na układ krzepnięcia. Działają przeciwzakrzepowo, przeciwagregacyjnie i przeciwadhezyjnie. Najważniejszym związkiem wydzielanym przez pijawki jest hirudyna, którą uważa się za silny i najlepszy lek przeciwzakrzepowy, przewyższający swoim działaniem syntetyczną heparynę. Ale na tym nie koniec.

W gruczołach ślinowych pijawki występują także inne cenne dla naszego zdrowia związki. Oto kilka przykładów:

• eglina i bdelina A i B – mają silne działanie przeciwzapalne
• apyraza – zmniejsza lepkość krwi
• antyelastaza – spowalnia rozkład tkanki sprężystej skóry, spowalniając jej proces starzenia
• lipaza i esteraza cholesterolowa – normalizują poziom całkowitego cholesterolu i trójglicerydów
• destabilaza – ma silne działanie przeciwagregacyjne, które powoduje rozkładanie zakrzepłej krwi. Zawiera też prostaglandynę, która regeneruje naczynia krwionośne, przewód pokarmowy oraz poziom cukru we krwi, a także ciśnienie krwi
• hialuronidaza – wykazuje silne działanie antybiotyczne, wpływa na rozpuszczanie związków cukrowych, tworzących ścianki przetrwalników wielu mikroorganizmów, i zwiększa przepuszczalność przez błony komórkowe
• w ślinie pijawki znajdują się też związki znieczulające, neurotransmitery, które regulują przepływ impulsów elektrycznych w komórkach nerwowych
• PC-LS – reguluje ciśnienie krwi
• histamina – rozszerza naczynia krwionośne i obniża ciśnienie krwi
• estradiol, progesteron, testosteron, dehydroepiandrosteron, kortyzol – skuteczna terapia w zaburzeniach miesiączkowania i niepłodności

Profilaktyka żylaków – jak im zapobiec? 10 najlepszych sposobów

Jak działa hirudoterapia?

Związki zawarte w wydzielinie pijawek lekarskich oddziałują bardzo silnie na krew. Mówi się potocznie, że krew rozrzedza się pod wpływem substancji wyprodukowanych w gruczołach ślinowych pijawek, które zmieniają jej lepkość.

Taka krew ma ułatwione przemieszczanie się do małych naczyń włosowatych, łatwiej transportuje ciałka krwi, erytrocyty, leukocyty i substancje odżywcze, które znajdują się w osoczu. Dostarczanie tlenu do komórek i odprowadzanie dwutlenku węgla jest również ułatwione.

Przeciwnie działa gęsta krew – zwiększa się ciśnienie, blokuje się system odpornościowy i sprzyja to powstawaniu różnych chorób. Z tych powodów hirudoterapia jest stosowana profilaktycznie w walce z udarami mózgu i zawałami serca.

Leczenie pijawkami – na co pomaga?

Lista schorzeń, do których można wykorzystywać pijawki lecznicze, jest bardzo długa. Wśród wskazań do hirudoterapii można wymienić:

• choroby układu sercowo-naczyniowego (np. nadciśnienie tętnicze, podwyższony poziom cholesterolu, żylaki kończyn dolnych, miażdżyca, hemoroidy, choroba zakrzepowa i inne)
• impotencję
• powikłania cukrzycowe (ogranicza ryzyko ich wystąpienia)
• hemoroidy
• bóle głowy (w tym migreny)
• schorzenia zapalne układu moczowo-płciowego
• schorzenia zapalne tkanek miękkich (np. zapalenie jajowodu, zapalenie sutka, aparatu słuchowego, zapalenie trzustki, zapalenie gruczołu krokowego)
• bezpłodność
• schorzenia neurologiczne (np. zapalenie nerwu kulszowego, neuralgia nerwów)
• schorzenia reumatologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie ścięgien)
• trudno gojące się rany (wydzielina pijawek działa przeciwzapalnie i poprawia ukrwienie, a zatem w miejscu, w którym jest rana, przyspieszony zostaje proces gojenia. W wydzielinie pijawek jest także naturalny antybiotyk, który niszczy drobnoustroje wywołujące zakażenie)

Warto dodać, że każdy zabieg z wykorzystaniem pijawek lekarskich odmładza biologicznie nasz organizm. Dzieje się tak, ponieważ wydzielina pijawek działa podobnie do ludzkich hormonów sterydowych i płciowych.

Zakrzepica żył – nie lekceważ objawów!

Hirudoterapia – przeciwwskazania

Wśród przeciwwskazań do leczenia pijawkami wymienia się:

• skazy krwotoczne (np. hemofilia)
• anemię
• zażywanie leków przeciwzakrzepowych (np. aspiryny, heparyny, acenokumarolu itp.)
• ciążę
• okres menstruacji

 Warto też wiedzieć, że kurkuma, czosnek, imbir, goździki oraz ananas należą do naturalnych „rozrzedzaczy” krwi. Mogą one nieco wpływać na krzepliwość krwi i związane z tym większe krwawienie po zabiegu. Zaleca się ograniczenie ich spożycia przed hirudoterapią.

Pijawki lekarskie tylko z certyfikatem!

Pijawki lekarskie do hirudoterapii muszą pochodzić z legalnej hodowli laboratoryjnej, będącej pod kontrolą weterynaryjną, a ich źródło pochodzenia powinno być udokumentowane stosownym certyfikatem.

Pijawki lekarskie nie mają (i nie mogą mieć) kontaktu ze środowiskiem zewnętrznym. W hirudoterapii nie stosuje się pijawek pozyskiwanych z natury, ponieważ mogą one przenosić groźne dla człowieka drobnoustroje.

Każda pijawka po zabiegu jest utylizowana w alkoholu w specjalnym pojemniku. Trafia do odpadów medycznych, a poradnia musi się rozliczyć z ilości kupionych i wykorzystanych pijawek. Generalną zasadą jest to, że pijawka lekarska może być użyta tylko raz.

Prof. dr med. Andreas Michalsen: leczenie siłami natury

Jak przebiega hirudoterapia? Na czym polega leczenie pijawkami?

Każdy zabieg hirudoterapii jest poprzedzony konsultacją. Pacjent wypełnia specjalny formularz, w którym opisuje swoje schorzenia, wymienia przyjmowane leki oraz składa oświadczenie, że nie choruje np. na hemofilię czy anemię. Każdy zabieg dostosowany jest do rodzaju i zaawansowania schorzenia.

Niezależnie od choroby, z jaką pacjent się zmaga, leczenie pijawkami rozpoczyna się od przystawienia ich w okolicę wątroby. Dzieje się tak, ponieważ w terapii holistycznej (a taka jest hirudoterapia) za najważniejszy narząd uznaje się wątrobę. To ona uczestniczy we wszystkich przemianach cukrów, tłuszczów, białek, hormonów, substancji odżywczych i toksyn.

Niesprawna wątroba nie tylko traci część swoich funkcji, ale także negatywnie oddziałuje na inne narządy. Źle wpływa także na obniżenie kondycji biochemicznej całego organizmu. Dlatego dostarczenie dobroczynnych substancji leczniczych wytwarzanych przez pijawki do hepatocytów, czyli komórek wątroby, usprawnia działanie tego narządu i stymuluje procesy samonaprawcze organizmu.

Kolejnym krokiem jest przystawianie pijawek do fragmentu ciała, który wymaga leczenia, lub do punktów akupunkturowych. Liczba zabiegów jest uzależniona od schorzenia i jego nasilenia. Po zabiegu z ranek, które powstały po ugryzieniu pijawki, może sączyć się krew (do 24 godzin). Między kolejnymi zabiegami należy zachować odstęp od 4 do 7 dni. Jeden zabieg trwa około 1,5 godziny.

Dawką terapeutyczną są 4 pijawki lekarskie, natomiast można zwiększać ilość przystawianych pijawek, jeśli hirudoterapia tego wymaga (nawet do 12 sztuk). Pijawki nie odrywa się od skóry, czekamy, aż pijawka lekarska sama się odczepi od miejsca ugryzienia.

Gdzie stawiać pijawki?

Pijawek nie należy przystawiać bezpośrednio w miejscu występowania żylaków oraz w okolicy perforatorów, czyli żył przeszywających, które łączą żyły powierzchowne z głębokimi. Nie stawiamy pijawek na nogi w przypadku miażdżycy zarostowej kończyn dolnych oraz zakrzepicy żył głębokich. Generalnie można powiedzieć, że miejsce przystawiania pijawek zależy od schorzenia, z którym zmagają się pacjenci.

Kompresjoterapia, czyli leczenie uciskiem

Leczenie pijawkami – skutki uboczne

Po zabiegu hirudoterapii mogą pojawić się odczyny alergiczne. U młodych kobiet na drugi dzień po zabiegu może wystąpić osłabienie. Za efekt uboczny kuracji można także uznać uzależnienie fizyczne i psychiczne, gdyż dobrze się po niej czujemy, odczuwamy przypływ energii, sił witalnych i chęci do życia. Ślina pijawek zawiera endorfiny, potocznie zwane hormonami szczęścia, poprawiające nastrój i samopoczucie.

Źródła:

1. Paruzel, M. (2010). Zarys hirudoterapii praktycznej. Zawonia: Naturoterapia Par-med.
2. Baskova, I.P., Ferner, Z., Balkina, A.S., Kozin, S., Kharitonova, O.V., Zavalova L.L., i in. (2008). Steroids, histamine and serotonin in medicinal leech salivary gland secretions. Biochemistry (Moscow) Supplement Series B: Biomedical Chemistry, 2, 215–225.
3. Sig, A.K., Guney, M., Uskudar Guclu, A., Ozmen, E. (2017). Medicinal leech therapy-an overall perspective. Integrative Medicine Research, 6(4), 337–343. Pobrane z https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29296560/
4. Ząbkowska, E., Piotrowska, A. (2019). Hirudoterapia w wybranych zastosowaniach dermatologicznych. Kosmetologia Estetyczna, 8(6), 779–786. Pobrane z http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/12/ke2019.6-8.pdf
5. Duszyńska, M. (b.d.). Tajemnice hirudoterapii, czyli leczenie pijawkami. Pobrane 13 grudnia 2021 z http://laboratoria.net/artykul/12680.html
6. Dynowski, Z.F. (2007). Podstawy hirudoterapii: jak się leczyć przy pomocy pijawek. Opole: Zygmunt Franciszek Dynowski.