Kwiaty lipy stosuje się w ziołolecznictwie od wieków. Większość z nas nie wyobraża sobie naturalnego leczenia przeziębienia lub grypy bez herbaty lipowej, najlepiej jeszcze z dodatkiem miodu lipowego.
Lipowy napar ma nie tylko znakomite walory smakowe, lecz przede wszystkim szerokie działanie lecznicze. Nie ogranicza się bowiem tylko do infekcji dróg oddechowych. Jego właściwości zdrowotne można wykorzystać również w innych przypadłościach.
Spis treści
Skąd pozyskujemy kwiatostan lipy?
W Polsce najbardziej popularne i stosowane w lecznictwie są dwa gatunki lip – jest to powszechnie występująca lipa drobnolistna oraz trochę rzadziej spotykana lipa szerokolistna . Różnią się one nieco wyglądem poszczególnych części morfologicznych drzewa. Liście lipy szerokolistnej są wyraźnie większe, posiada ona również trochę inne owoce. Jednak na pierwszy rzut oka lipa drobnolistna i szerokolistna są trudne do rozróżnienia, zwłaszcza dla laika.
Surowcem zielarskim są kwiatostany lipy pozyskane z powyższych dwóch gatunków lipy. Ich właściwości lecznicze i zastosowanie są w zasadzie takie same i wynikają z ich bogatego składu chemicznego.
Co zawierają kwiaty lipy?
W kwiatach lipy znajdziemy między innymi takie ważne substancje, jak:
- związki śluzowe odpowiedzialne za właściwości powlekające, osłaniające i nawilżające. Dotyczy to zarówno błon śluzowych dróg oddechowych, jak i układu pokarmowego
- flawonoidy, wśród których dominują glikozydy kwercetyny i kemferolu oraz tylirozyd. Odpowiadają głównie za właściwości napotne surowca, a także działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne – będą więc zwalczać wolne rodniki
- olejek eteryczny, któremu kwiaty lipy zawdzięczają nie tylko przyjemny zapach, ale przede wszystkim właściwości wykrztuśne i rozrzedzające wydzielinę w drogach oddechowych
- związki triterpenowe
- kwasy organiczne, głównie kawowy, chlorogenowy, kumarowy
- związki mineralne
- garbniki katechinowe o działaniu przeciwzapalnym i ściągającym
Tak bogata zawartość prozdrowotnych substancji zapewnia kwiatom lipy ważne miejsce w medycynie naturalnej. Po napar z lipy możemy sięgać nie tylko w infekcji układu oddechowego, ale również przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, moczowego, a nawet nerwowego.
Jak działa napar z kwiatów lipy?
Herbata z lipy ma szerokie spektrum działania. Z najważniejszych leczniczych właściwości charakteryzujących kwiat lipy można wymienić następujące:
Działa napotnie
Picie naparu lipowego łagodnie zwiększa wydzielanie potu i poprawia tak zwane oddychanie skórne (transpirację i perspirację skóry). Działanie to wynika z bezpośredniego pobudzenia gruczołów potowych.
Obniża gorączkę
Działanie przeciwgorączkowe kwiatów lipy związane jest ściśle z opisanym powyżej nasileniem procesu pocenia się organizmu – zwiększenie wydzielania potu powoduje naturalny, łagodny spadek podwyższonej temperatury ciała w przebiegu chorób gorączkowych i w niektórych chorobach zakaźnych.
Ułatwia wykrztuszanie
Herbata lipowa zawiera związki, które powodują większe upłynnienie wydzieliny w drogach oddechowych. Dzięki temu łatwiej nam odkrztusić zalegający w drzewie oskrzelowym śluz. Kwiat lipy warto również dodać do inhalacji parowych, które możemy stosować w infekcjach przebiegających z kaszlem i katarem.
Łagodzi suchy kaszel
Substancje śluzowe obecne w kwiatach lipy zapewniają im właściwości kojące i osłaniające na błonę śluzową dróg oddechowych. W związku z tym ciepły napar z lipy stosuje się w przypadku suchego kaszlu, bólu lub podrażnienia gardła. Skutecznie nawilża, łagodzi kaszel i przyspiesza regenerację śluzówki. Przy bólu i suchości gardła warto także płukać gardło ciepłym, świeżo zaparzonym naparem lipowym.
Zwalcza stany zapalne
Związki zawarte w kwiatach lipy, przede wszystkim tilirozyd, kemferol oraz kwercetyna, wykazują silne właściwości przeciwutleniające. Idzie za tym umiejętność skutecznego zwalczania przez nie wolnych rodników, które przyczyniają się do rozwoju stanów zapalnych i chorób o podłożu zapalnym.
Rozkurcza mięśnie
Napary i odwary z kwiatów lipy zmniejszają napięcie mięśni gładkich, zwłaszcza przewodu pokarmowego. Mają również wpływ rozkurczający na naczynia krwionośne, co przekłada się na łagodne działanie hipotensyjne. Rozkurczając naczynia mózgowe, mogą przyczynić się do łagodzenia bólów głowy, w tym migrenowych.
Ułatwia trawienie
Napar z lipy stosuje się także w zaburzeniach przewodu pokarmowego, chociaż nie jest to pierwsze wskazanie do zastosowania kwiatów lipy, o jakim pomyślimy. Warto jednak wiedzieć, że herbata z lipy delikatnie pobudza wydzielanie soków żołądkowych oraz wspomaga przepływ żółci do dwunastnicy, przez co usprawnia procesy trawienne i łagodnie poprawia przemianę materii. Ze względu na zawartość związków o działaniu przeciwzapalnym i ściągającym kwiat lipy może również przeciwdziałać biegunkom i łagodzić podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego.
Działa moczopędnie
Herbata z lipy delikatnie wzmaga wydalanie moczu, co może być przydatne w schorzeniach układu moczowego. Działanie moczopędne lipy odpowiada również za jej właściwości łagodnie obniżające ciśnienie tętnicze krwi. Jednocześnie jednak nasilone oddawanie moczu może przyczyniać się do nieco szybszego odwodnienia organizmu. Należy zwrócić na to uwagę, jeśli często korzystamy z dobrodziejstw kwiatów lipy i lubimy sięgać po aromatyczny napar z lipy jak po codzienną herbatę.
Relaksuje i uspokaja
Związki obecne w kwiatach lipy mają również właściwości uspokajające i wpływają korzystnie na układ nerwowy. Herbata z lipy zmniejsza nadmierne napięcie nerwowe, delikatnie uspokaja i ułatwia zasypianie. Możemy śmiało sięgać po herbatę lipową przed snem, najlepiej w połączeniu z innym ziołami o podobnym działaniu, takimi jak np. ziele melisy, kwiat lawendy czy rumianku. Aby ułatwić zasypianie, można też przygotować sobie ciepłą, aromatyczną kąpiel, do której dodajemy kwiat lipy, lawendę oraz płatki róży.
Inne właściwości lipy
Herbata z lipy ma ponadto korzystny wpływ na układ odpornościowy – pobudza jego aktywność i wzmacnia nasze siły obronne, szczególnie w czasie choroby. Można ją również stosować pomocniczo w schorzeniach układu sercowo-naczyniowego. Przydaje się zwłaszcza w miażdżycy, ponieważ zmniejsza lepkość krwi i przeciwdziała nadmiernemu zlepianiu się krwinek czerwonych.
Ciekawostka! Właściwości lecznicze posiadają nie tylko kwiatostany, ale także liście lipy. Zawierają one bowiem związki (głównie flawonoidy, kwasy organiczne, fitosterole, sole mineralne, witaminę C i PP), które wzmacniają naczynia krwionośne, lekko obniżają ciśnienie krwi, działają moczopędnie, przeciwzapalnie, przeciwutleniająco i antyseptycznie.
Kiedy najlepiej sięgnąć po kwiat lipy?
Picie herbaty z lipy zalecane jest przede wszystkim w infekcjach układu oddechowego. Wynika to z wielokierunkowego działania, jakie jej kwiaty wykazują w obrębie górnych dróg oddechowych.
Herbata z lipy na przeziębienie i grypę
Przeziębienie i grypa to bodajże najczęstsze schorzenia, w których sięgamy po kwiat lipy. Sprawdza się tutaj jego działanie napotne i obniżające wysoką temperaturę. Przydaje się również działanie łagodzące kaszel i wzmacniające układ odpornościowy.
Herbata lipowa znajduje więc zastosowanie w takich infekcjach, jak angina, zapalenie gardła, zapalenie oskrzeli czy wszelkie schorzenia związane z bólem i podrażnieniem gardła oraz różnego rodzaju kaszlem. Przychodzi nam także z pomocą w stanach gorączkowych i pomocniczo w rozmaitych chorobach zakaźnych.
Kwiat lipy w innych wskazaniach
Właściwości lecznicze kwiatów lipy wykorzystuje się też w przypadku innych dolegliwości. Picie naparu lipowego zalecane jest np. w łagodnych zaburzeniach metabolizmu związanych z niestrawnością, niewystarczającym wydzielaniem soków trawiennych lub stanami skurczowymi mięśni gładkich przewodu pokarmowego.
Herbata z lipy pomaga również, gdy zmagamy się z chorobami serca i układu naczyniowego. Działa korzystnie w miażdżycy, nadciśnieniu i chorobach naczyń krwionośnych. Z kolei jej działanie uspokajające pomoże się wyciszyć, zrelaksować i łatwiej zapaść w zdrowy i regenerujący sen.
Herbata lipowa – przeciwwskazania
Kwiat lipy uznawany jest za bezpieczny surowiec leczniczy. Według Farmakopei Europejskiej i Polskiej nie ma udokumentowanych działań ubocznych, jeśli stosujemy go w zalecanych dawkach. Pamiętać jednak należy, że żadne zioła nie są obojętne dla organizmu i nie powinniśmy korzystać z nich w nadmiernych ilościach.
W przypadku lipy trzeba brać pod uwagę jej działanie napotne i moczopędne, co może sprzyjać nadmiernemu odwodnieniu organizmu. Jeśli więc często sięgamy po napar lipowy, warto regularnie uzupełniać płyny i wypijać więcej wody w ciągu dnia.
Ostrożność powinny zachować także osoby z nadwrażliwością lub uczuleniem na kwiat lipy.
Herbata z lipy dla kobiet w ciąży – czy jest dozwolona?
Przyszłe mamy muszą zachować ostrożność, jeśli chodzi o picie herbaty lipowej. Wiąże się to z właściwościami moczopędnymi naparu z lipy i jego działaniem nasilającym potliwość, co niesie ze sobą ryzyko odwodnienia i może negatywnie wpływać na płód. Pamiętać więc trzeba o piciu dużej ilości innych płynów w tym czasie. Jest to ważne również w czasie laktacji, przy której kobieta dodatkowo narażona jest na codzienną utratę płynów wraz z mlekiem. Pomimo więc, że ani lekarze, ani farmaceuci nie zabraniają kategorycznie picia herbaty z lipy w ciąży oraz w okresie laktacji, lepiej skonsultować się w tej kwestii z fachowcem i posłuchać jego porady.
To samo dotyczy stosowania lipy u małych dzieci. Zasadniczo herbata lipowa może być podawana – w odpowiednio mniejszych dawkach – już dzieciom, które ukończyły pierwszy rok życia, lepiej jednak zasięgnąć w tym przypadku porady u pediatry lub w zaufanej aptece.
Jak przygotować herbatę z lipy?
Nic prostszego! Aby przygotować napar z kwiatów lipy, wystarczy zalać łyżkę suszonych kwiatostanów lipowych 200 ml wrzątku. Następnie zaparzamy je pod przykryciem około 10 minut i pijemy ciepły płyn. Przed wypiciem herbatę można przecedzić.
Lipowy napar jest dość smaczny i z reguły nie potrzebuje żadnych dodatków ubarwiających jego smak czy aromat. Aby jednak wzmocnić jeszcze bardziej jego właściwości lecznicze, warto posłodzić go niewielką ilością naturalnego miodu lub dobrej jakości soku malinowego. Zwłaszcza ten ostatni nasili dodatkowo działanie napotne i przeciwgorączkowe lipy.
Jeśli nie mamy możliwości, aby samodzielnie zbierać i suszyć kwiatostany lipy, najlepiej nabyć je z zaufanych źródeł. Dobrą herbatę lipową dostaniemy w aptekach lub sklepach zielarskich.
Źródła:
- Wartenberg, L. (2019). 8 Surprising Benefits of Linden Tea. Pobrane zhttps://www.healthline.com/nutrition/linden-tea
- WebMD. (2023). Health Benefits of Linden Tea. Pobrane zhttps://www.webmd.com/diet/health-benefits-linden-tea
- Frey, M. (2021). The Health Benefits of Linden. Pobrane z https://www.verywellfit.com/linden-tea-benefits-and-side-effects-4163720
- Allio, A., Calorio, C., Franchino, C., Gavello, D., Carbone, E., Marcantoni, A. (2015). Bud extracts from Tilia tomentosa Moench inhibit hippocampal neuronal firing through GABAA and benzodiazepine receptors activation. Journal of Ethnopharmacology, 172, 288–296. https://doi.org/10.1016/j.jep.2015.06.016
- Toker, G., Küpeli, E., Memisoğlu, M., Yesilada, E. (2004). Flavonoids with antinociceptive and anti-inflammatory activities from the leaves of Tilia argentea (silver linden). Journal of Ethnopharmacology, 95(2-3), 393–397. https://doi.org/10.1016/j.jep.2004.08.008
- Comittee on Herbal Medicinal Products. (2012). Assessment report on Tilia cordata Miller, Tilia platyphyllos Scop., Tilia x vulgaris Heyne or their mixtures, flos. Pobrane z: LINK
- Silva, G. C., Pereira, A. C., Rezende, B. A., da Silva, J. P., Cruz, J. S., de Souza, M.deF., i in. (2013). Mechanism of the antihypertensive and vasorelaxant effects of the flavonoid tiliroside in resistance arteries. Planta Medica, 79(12), 1003–1008. https://doi.org/10.1055/s-0032-1328765
- Kurc, K. (2016). Lipa – dawniejsze znaczenie i dzisiejsze zastosowanie. Pobrane z: LINK
