Czasy się zmieniają, jednak w kwestii otwartości na poznawanie swojego ciała i chęci udoskonalania życia erotycznego nadal tuptamy w miejscu. Bo jak inaczej wytłumaczyć fakt, że intymność, seksualność, seks to tematy tabu w większości naszych domów? Że nierzadko czerpiemy wiedzę nie z bezpiecznego źródła, czyli od bliskich nam osób bądź specjalistów, tylko „podsłuchujemy” lub „podpatrujemy” niekoniecznie właściwe osoby? I do tego robimy to w ukryciu, bo w zaciszu internetowej anonimowości.
Tak przynajmniej wynika z raportu „Seksualna Mapa Polki”, wykonanego na zlecenie marki Gedeon Richter Polska. W 2023 roku Polki (w wieku 18–69 lat) w badaniu ankietowym jako główne źródło wiedzy na temat seksu podały Internet (39 proc.) albo zaznaczyły odpowiedź, że w ogóle nie zasięgają wiedzy na ten temat (również 39 proc.). Poza tym przyznały, że rozmawiają z partnerem/partnerką (23 proc.) lub z przyjacielem/przyjaciółką, czytają książki i poradniki (19 proc.) lub czasopisma czy magazyny dla kobiet (12 proc.). Nieliczne rozmawiają z lekarzem (7 proc.), seksuologiem (3 proc.) lub z rodzicami (2 proc.). Do tego 61 proc. uczestniczek badania deklarowało wysoką świadomość na temat zagadnień związanych ze zdrowiem intymnym, a 7 proc. oceniło swoją wiedzę jako słabą.
Spis treści
Wstydzimy się rozmawiać o seksie
– Niepokojące jest to, że – jak wynika z badania – aż 39 proc. kobiet nie szuka informacji na temat seksu – komentuje seksuolożka Marta Nowik. – Nie zaryzykuję tu stwierdzenia, że „pewnie już wszystko wiedzą”. Bardziej oznacza to, że te panie są na własne życzenie niedoinformowane – nie dowiadują się, jak poprawić jakość zbliżeń albo co robić, gdy stosunek jest bolesny. Idąc dalej, mogę założyć, że wiele kobiet nie mówi partnerowi, co lubią, jakie mają oczekiwania wobec seksu, jak chcą być dotykane czy całowane, bo po prostu tego nie wiedzą.
Dlaczego seks i seksualność to zagadnienia, które wywołują w nas poczucie wstydu? Przecież są naturalną częścią naszego życia i powinniśmy traktować je na równi z innymi tematami. Przyczyną mogą być nasze doświadczenia wyniesione z domu. Jeśli rodzice unikali rozmów dotyczących seksualności albo rozmawiali o tym w sposób niewłaściwy, używając pejoratywnego bądź infantylnego języka, może to zwiększyć lęk i wstyd przed mówieniem o własnych potrzebach seksualnych.
– Edukujmy dzieci, przekazujmy im wiedzę na temat ciała od małego – radzi seksuolożka. – Oczywiście możemy używać swojego rodzinnego żargonu, mówiąc „kaczuszka” czy „ptaszek”, ale też prawidłowo nazywajmy części ciała dziecka, na przykład podczas zabiegów pielęgnacyjnych. Niekiedy my, dorośli, sami musimy się najpierw oswoić z pewnymi słowami. Możemy powtarzać pod nosem: napletek, jądra, wulwa, wargi sromowe. Z czasem zaczniemy wypowiadać te słowa w sposób naturalny, podobnie jak i nasze dzieci. Tak wychowujemy nowe pokolenie, które nie będzie mówiło lekarzowi, że ma ból „tam na dole” w „te dni”, lecz precyzyjnie nazwie odczucia dotyczące swojego ciała.
– Kiedy zamkniemy oczy, problem, którego nie chcemy widzieć, wcale nie znika. Nasi dziadkowie nie mieli kogo zapytać o seksualność, wielu naszych rodziców także. Czas przerwać też łańcuch niewiedzy, by nie przesuwał się na kolejne pokolenia. To wymaga od każdego dorosłego ciekawości w zgłębianiu tematów dotyczących seksu oraz otwartości na rozmowy z młodszym pokoleniem – tłumaczy seksuolożka. Dlatego nie uciekajmy wzrokiem, by ukryć zmieszanie, gdy dziecko zadaje pytanie dotyczące seksu. Zmierzmy się z tym ze śmiałością. A gdy czegoś nie wiemy, powiedzmy o tym wprost, proponując jednocześnie poszukanie informacji na ten temat np. w książkach lub na stronach internetowych z wiarygodnymi informacjami (poniżej podajemy przykłady).
Trening swobodnej rozmowy o sferze seksualnej z dziećmi, partnerem, przyjaciółką, znajomymi zaprocentuje tym, że sami również będziemy bardziej świadomi swojej cielesności i swoich potrzeb seksualnych. Pomoże nam otwarcie rozmawiać o sprawach najintymniejszych, jak problem z osiągnięciem orgazmu czy masturbacja, w gabinecie lekarskim, psychoterapeutycznym czy u fizjoterapeuty uroginekologicznego.
– Możliwość rozmowy na kontrowersyjne tematy w bezpiecznym otoczeniu pomaga wypracować swoje stanowisko wobec danego zagadnienia. Pamiętajmy też o tym, że edukacja seksualna, zwłaszcza dzieci i nastolatków, jest kluczem do ochrony przed wieloma zagrożeniami, jak cyberseks, grooming, seksting – zauważa seksuolożka.
„Kochanie, porozmawiajmy o seksie”
W przypadku wielu długoletnich par pierwsza rozmowa o seksie jest tą ostatnią, jeśli między partnerami przez lata narosło mnóstwo niedomówień. Nie byłoby tak, gdyby o intymności rozmawiali w sposób naturalny od początku trwania związku. Po latach milczenia ciężko jest podjąć ten temat ot tak, a jeśli pojawia się trudność, nawet nie wiemy, od czego zacząć.
– Na początek dobrze jest wziąć na tapet coś lekkiego i przyjemnego – radzi Marta Nowik. – Sprawdza się opowiadanie o fantazjach seksualnych albo nowych gadżetach, które mogłyby urozmaicić rutynę.
Jak zainicjować rozmowę o seksie z partnerem? Lepiej nie wyskakiwać z rozbudowanym wstępem: „Musimy o czymś pogadać”, jakbyśmy szli do szefa załatwić jakąś trudną sprawę. Ale też nie zaczynajmy tematu w biegu, gdy chwytamy za siatkę i pędzimy na zakupy. Bo w obu przypadkach może się to nie udać. W pierwszym stworzymy niepotrzebnie stresującą atmosferę, wrażenie sztuczności. W drugim – łatwo o ucieczkę w żart albo o zakończenie tematu jednym zdaniem, które nic nowego do relacji nie wniesie („Dobrze ci ze mną w łóżku?” „Tak, a co?” „A, nic”).
Znajdźmy więc pretekst do pierwszej rozmowy. Dajmy sobie czas na przygotowanie do zwierzeń, zwłaszcza że jeśli z inicjatywą wyszła jedna osoba, druga nie powinna być na słabszej pozycji; dobrze, gdy zyska czas na przemyślenie sprawy.
Można też na wstępie kilka pytań zawiesić w powietrzu: „Co lubisz w seksie? Co sprawia ci przyjemność, a co ci nie pasuje, gdy się kochamy?”. Takie ogólne, szerokie spojrzenie na sferę seksualną to początek. Z czasem pojawi się więcej wątków, a rozmowy o seksie przyczynią się do budowania wzajemnego zaufania.
Tylko nie to! Ze skrajności w skrajność…
– Na jednym biegunie mamy ciszę, milczenie w sprawach seksu, na drugim – przeseksualizowaną przestrzeń z obscenicznymi komentarzami i pornografią – zauważa seksuolożka.
Szukanie online informacji na temat seksualności jest powszechne. I w sumie to dobrze, o ile zaglądamy na strony, które zawierają wiarygodne i bezpieczne informacje. Gorzej, gdy w poszukiwaniu wiedzy sięgamy po materiały pornograficzne. Tak często robią młodzi. Rozmawiając z nimi, warto im przypomnieć, że pornografia to wizerunek osób o cechach jednoznacznie seksualnych, utworzony z zamiarem wywołania podniecenia u osób oglądających.
– Materiały pornograficzne nie są właściwym źródłem wiedzy o seksualności, a oglądanie ich przez nastolatków i młodych ludzi może negatywnie wpłynąć na ich życie erotyczne, kształtować wiele nieprawdziwych przekonań i prowadzić do zachowań na szkodę własną i innych – przestrzega Marta Nowik. – Zwykle wynika z ciekawości, która nie została zaspokojona w bezpieczny sposób, na przykład w domu lub w szkole w ramach dobrze prowadzonych lekcji z wychowania do życia w rodzinie – dodaje nasza ekspertka.
Jeśli chcesz poczytać o seksie albo dowiedzieć się, jak o nim rozmawiać, warto zajrzeć do tych książek:
- „Seksualność człowieka”, John Bancroft (Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, 2011)
- „Męskie sprawy. Życie, seks i cała reszta”, Agata Jankowska, Michał Pozdała (Wydawnictwo Świat Książki, 2016)
- „Grzeczna to już byłam. Kobiecy przewodnik po seksualności”, Joanna Keszka (Wydawnictwo Pascal, 2014)
- „Zobaczyć łosia. Historia polskiej edukacji seksualnej od pierwszej lekcji do internetu”, Agnieszka Kościańska (Wydawnictwo Czarne, 2017)
- „Neuroerotyka. Rozmowy o seksie i nie tylko”, Maria Mazurek, Jerzy Vetulani (Wydawnictwo Znak Horyzont, 2018)
- „Mity edukacji seksualnej”, Josh McDowell (Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Vocatio, 2000)
- „Ona ma siłę. Zaskakujący poradnik seksualności kobiet”, Emily Nagoski (Wydawnictwo Buchmann, 2016)
- „Dochodzę. Odkryj, co sprawia ci przyjemność”, Roberta Rossi (Wydawnictwo Znak, 2021)
- „Nowe wychowanie seksualne”, Agnieszka Stein (Wydawnictwo Mamania, 2018)
- „Warsztaty intymności”, Agnieszka Szeżyńska (Wydawnictwo Otwarte, 2020)
- „Psychologia miłości”, Bogdan Wojciszke (Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2010)
- „Dużo orgazmów proszę”, opracowanie zbiorowe (Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 2021)
Nasza ekspertka poleca też strony internetowe oraz blogi o seksie:
- sexed.pl – strona internetowa fundacji SEXEDPL, która edukuje młodzież i dorosłych w zakresie równości płci, relacji, seksu. To kompendium wiedzy o zdrowiu intymnym i bezpiecznym seksie. Piszą tu i wypowiadają się psycholodzy i seksuolodzy. Sporo wartościowych materiałów dotyczących tego, czym jest przemoc i jak reagować, gdy dzieje się wokół nas.
- seksuologbeztabu.pl – blok Joanny Niedzieli, psycholożki i seksuolożki. Dużo tekstów w formie pytań, mitów czy leksykonu A-Z (np. słowniczek pojęć związanych z seksualnością) – wiedza podana w bardzo przystępny sposób. Znajdziemy tu również podpowiedzi książkowe i recenzje książek o seksie i seksualności.
- nat & seks, podcast Natalii Grubizny (proseksualna.pl), certyfikowanej doradczyni w obszarze seksualności. Oprócz tematów dość standardowych, jak zdrada lub seks bez miłości, porusza dość niszowe wątki, np. płacz i smutek po seksie – czy powinny niepokoić?
- zmierzchu (niedzwiecka.net) – podcast Marty Niedźwieckiej, psycholożki, sex coacha. Znajdziemy tu rozmowy dotyczące relacji rodzinnych, jak również bliskości i seksu (np. „Poliamoria, konsensualna niemonogamia – jak o tym myśleć?”).
- SexAudycja – cotygodniowa audycja o seksualności prowadzona przez seksuologów: dr Aleksandrę Krasowską (lekarkę) i dr. Roberta Kowalczyka (psychologa). Prowadzący poruszają wiele aktualnych tematów, jak np. „Czego o seksie boomersi mogą dowiedzieć się od pokolenia Z”.
Zobacz także: Seks a zapalenie pęcherza. Jak zapobiegać infekcji? Jak ją leczyć?
