Borowina lecznicza – właściwości i zastosowanie

Co to jest borowina?

Uzdrowiska Polskie (Kamień Pomorski, Iwonicz-Zdrój, Konstancin-Zdrój, Nałęczów) pozyskują borowinę leczniczą ze złóż w Kamieniu Pomorskim. Tu znajdują się ogromne złoża borowiny.

Borowina porównywana jest do torfu, ale ten nie zawsze ma właściwości lecznicze. Aby borowina była uznana za produkt leczniczy, musi być poddana specjalistycznej ocenie, którą przeprowadza Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny.

Dopiero po uzyskaniu odpowiednich certyfikatów i świadectw jakości można pozyskany surowiec wykorzystywać do zabiegów leczniczych. Gdy borowina nie spełnia ściśle określonych norm, nie ma właściwości leczniczych.

Fototerapia (światłoterapia) – na czym polega terapia światłem?

Borowina musi odpocząć

Pokłady borowiny czerpane z Kamienia Pomorskiego znajdują się pod 40-centymetrową warstwą ziemi. Wydobywanie borowiny nie jest łatwe, ponieważ teren jest podmokły i zastosowanie ciężkiego sprzętu nie jest możliwe. Wiele prac trzeba wykonać ręcznie. Bezpośrednio po wydobyciu borowina nie nadaje się do użytku. Musi „odpocząć” na hałdach, aby odpłynął z niej nadmiar wody. Kiedy osiągnie odpowiednią konsystencję, jest przerabiana na kilka sposobów, aby mogła być zastosowana do zabiegów leczniczych.

Najbardziej znanym produktem jest pasta borowinowa, nazywana też borowiną drobno mieloną. Pasta może być wykorzystywana do kąpieli borowinowych i do okładów.

Borowina w woreczkach jest chętnie wykorzystywana w rehabilitacji przez hotele, obiekty sanatoryjne i salony piękności z ograniczonymi możliwościami technicznymi, uniemożliwiającymi stosowanie borowiny w formie zawijań czy kąpieli. Z uwagi na łatwość użycia i prostą utylizację może być także stosowana jako przedłużenie kuracji uzdrowiskowej w domu.

Borowina mielona jest przeznaczona tylko do okładów. Nie nadaje się do kąpieli borowinowych, ponieważ zawiera duże fragmenty roślin, które mogą zatykać odpływ w wannie.

Borowina lecznicza – jaki ma skład?

Zawarte w borowinie składniki działają przeciwzapalnie, wpływają korzystnie na różne struktury stawów, szczególnie na ilość i jakość mazi stawowej, działają adsorpcyjnie w stosunku do skóry i tkanki podskórnej, prowadząc do jej oczyszczenia.

W składzie borowiny znajdują się:

substancje organiczne

• kwasy huminowe (kwasy humusowe i hymatomelanowe, fulwokwasy)
• bituminy (żywice, woski, sterydy)
• inne (cukry, białka, alkaloidy, garbniki, pektyny, enzymy, ligniny, celuloza, hemiceluloza)

składniki mineralne

• makroskładniki: chlorki, siarczany, wodorowęglany, Ca, Mg, Na, K, Al, Fe
• mikroskładniki: mangan, miedź, kobalt, cynk, jod, fluor, brom

Hydroterapia – na czym polega i na co pomaga?

Borowina lecznicza – zastosowanie

Torf leczniczy (borowina) ma zastosowanie w:

• chorobach zwyrodnieniowo-wytwórczych kręgosłupa i stawów
• chorobach pourazowych narządu ruchu
• schorzeniach zapalnych skóry
• przykurczach stawów
• chorobach reumatycznych mięśni
• neuralgiach obręczy biodrowej i barkowej
• wybranych schorzeniach neurologicznych

Ponadto borowina jest naturalnym kosmetykiem dla skóry, zwalcza cellulit i modeluje sylwetkę.

Borowina – właściwości i działanie

Zabiegi, w których wykorzystuje się właściwości borowiny, mają działanie:

• przeciwzapalne
• bakteriostatyczne
• oczyszczające i odtruwające (dializa skórna)
• antyoksydacyjne
• powodujące przekrwienie tkanek
• regenerujące na skórę (zastosowanie w kosmetyce)
• rozluźniające na mięśnie
• poprawiające ruchomość stawów

Masaż bańką chińską – na czym polega zabieg i na co pomaga?

Borowina – przeciwwskazania do stosowania

• ostre i podostre stany zapalne
• niewydolność krążeniowa i oddechowa
• nieuregulowane nadciśnienie tętnicze
• niedokrwistość
• choroby naczyń krwionośnych, zwłaszcza miażdżyca i zakrzepowe zapalenie żył
• gorączka
• skłonność do krwawień
• zmiany zapalne i rany skóry
• zaburzenia czucia

Okłady z borowiny

Przed zabiegiem borowina jest podgrzewana do 38–40 st. C. Po uzyskaniu odpowiedniej temperatury okłada się chore miejsca na ciele pacjenta. Grubość warstwy borowiny to 2 centymetry. Następnie leczony fragment ciała jest przykrywany folią, aby utrzymać borowinę na miejscu. Pacjent jest okrywany ciepłym ręcznikiem lub kocem, aby jak najdłużej utrzymać temperaturę. Zabieg trwa od 15 do 30 minut.

Haloterapia: kąpiel solankowa, okłady i inhalacje z soli, grota solna

Kąpiele borowinowe

Do ich przygotowania wykorzystuje się borowinę drobno mieloną. Kąpiel w zawiesinie borowinowej trwa od 15 do 30 minut. Aby kąpiel borowinowa miała działanie lecznicze, należy zadbać o proporcje borowiny i wody. Zgodnie ze sztuką bierze się jedną część borowiny i dwie części wody. Inaczej mówiąc, do wanny o pojemności 100 litrów trzeba dodać 30 kg borowiny. Jeśli proporcje te zostaną zaburzone, kąpiel borowinowa będzie miała tylko działanie upiększające. Ten rodzaj borowiny może być stosowany także do kąpieli miejscowych, np. łokcia, stóp czy nadgarstka.

Borowina – plastry

Plastry z borowiną to bardzo popularna i wygodna do stosowania forma leczenia. Może być także wykorzystywana w domu. Warstwa borowiny jest umieszczona na fizelinie i spakowana do woreczka foliowego. Woreczki są do jednorazowego użycia.

Jak przeprowadzić zabieg w domu? Jak nałożyć na ciało plastry z borowiną? To bardzo proste!

• Woreczek w opakowaniu foliowym należy umieścić w naczyniu z gorącą wodą na ok. 15 minut i podgrzać do ok. 40 st. C.
• Po podgrzaniu woreczek trzeba wyjąć z wody, następnie – przeciąć foliową ochronę nożyczkami: najpierw dwa krótsze boki torebki, następnie przez środek torebki.
• Potem należy rozchylić torebkę, nie usuwając jej, i przyłożyć woreczek (stroną bez folii) na chore miejsce na ciele.
• Lekko dociskając, uformować woreczek tak, by dokładnie przylegał do wybranej okolicy ciała.
• Przeciętą folię należy rozłożyć na woreczku, a następnie nakryć kocem lub ręcznikiem.

Woreczek z borowiną powinien przysłaniać bolące miejsce. Zabieg na większą powierzchnię ciała wymaga zastosowania dwóch lub więcej woreczków.

Zabiegi z borowiny powinny trwać ok. 20–30 minut codziennie lub co drugi dzień przez około 10 dni. Jeśli po upływie 10–15 dni nie nastąpi poprawa, należy skonsultować się z lekarzem.

Podgrzewanie borowiny w mikrofali – nigdy tego nie rób!

Uwaga! Plastrów z borowiną nie należy podgrzewać w kuchenkach mikrofalowych, ponieważ mikrofale zabiją substancje organiczne zawarte w borowinie.

Kataplazmy – terapia ciepłymi okładami

Czy borowinę można używać wielokrotnie?

Zdecydowanie nie! Nie tylko względy higieniczne przemawiają za tym, aby borowina użyta do jednego zabiegu nie była ponownie wykorzystywana. Uzdrowiska Polskie utylizują ją w wyrobiskach po borowinie.

Jednak ważniejszym powodem, dla którego nie należy ponownie wykorzystywać borowiny, jest to, że w masie borowinowej są organiczne substancje czynne, które przenikają przez skórę do organizmu. Inaczej mówiąc, organizm „pobiera” z borowiny wszystkie cenne, lecznicze substancje. Nie odradzają się one, a więc ponowne użycie tej samej borowiny nie ma sensu i nie może być traktowane jako zabieg leczniczy.

Borowina lecznicza – zachowaj ostrożność

Warto wiedzieć, że zabiegi borowinowe, zwłaszcza te stosowane na dużej powierzchni ciała, zalicza się do zabiegów ciężkich lub bodźcowych. Oznacza to, że może to być spore obciążenie dla organizmu. Dlatego też borowiny nigdy nie należy nakładać w okolicy serca. Po każdym rozległym zabiegu borowinowym należy przez 15–30 minut odpoczywać. Odczuwanie zmęczenia po np. obłożeniu całych pleców borowiną jest naturalne.

Dlatego też lepiej samemu nie wybierać takiej kuracji. O tym, po poznaniu naszego stanu zdrowia, powinien zadecydować lekarz. Konsultacji lekarskiej wymagają także pacjenci, którzy przyjmują leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Sami możemy skorzystać z okładu borowinowego, gdy boli nas kostka, nadgarstek, kolano lub bark. Inaczej mówiąc, niewielki fragment ciała.

Źródła:

1. Uzdrowisko Kamień Pomorski. (b.d.). Zabiegi lecznicze i rehabilitacyjne. Pobrane 4 stycznia 2022 z https://uzdrowisko-kamienpomorski.pl/zabiegi-lecznicze-i-rehabilitacyjne/
2. Kuryliszyn-Moskal, A., Hryniewicz, A., Dziura, J. (2017). Balneoterapia w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów i choroby zwyrodnieniowej stawów. Rheumatology Forum, 3(3), 168–172. Pobrane z https://journals.viamedica.pl/forum_reumatologiczne/article/view/50447
3. Dobra Medycyna Praktyczna (b.d.). Okłady borowinowe. Pobrane 4 stycznia 2022 z https://dobramedycynapraktyczna.pl/balneoterapia.html