W Polsce co ósme dziecko ma astmę, ale tylko co czwarte z nich ma rozpoznaną chorobę. Dlaczego? Ponieważ jednym z pierwszych objawów astmy u dzieci jest zazwyczaj nawracający suchy kaszel. Lekarze zwykle więc diagnozują różnego rodzaju zapalenia dróg oddechowych i zlecają leczenie w tym kierunku.
Leczenie nieprawidłowo rozpoznanej choroby nie przynosi skutku, kaszel więc nie mija. Dziecko prędzej czy później zwykle otrzymuje antybiotyki. Z kolei wielokrotnie powtarzana antybiotykoterapia zaburza pracę układu odpornościowego i tylko przyspiesza rozwój astmy.
Tymczasem wczesne rozpoznanie astmy u dzieci jest ogromnie ważne. Im szybciej bowiem poda się dziecku odpowiednie leki zwalczające stan zapalny w oskrzelach (przyczynę astmy), tym większa szansa na zatrzymanie rozwoju choroby, zanim poczyni ogromne zniszczenia w drogach oddechowych.
Odporność u dzieci – jak ją wzmocnić?
Spis treści
Astma oskrzelowa – co się dzieje w drzewie oskrzelowym?
Oskrzela to układ cieniutkich rureczek, które przypominają swoim wyglądem odwrócone do góry korzeniami drzewo, stąd też częsta nazwa – „drzewo oskrzelowe”. Poprzez te rurki wdychane powietrze płynie aż do pęcherzyków płucnych. U zdrowej osoby oskrzela są szerokie i drożne, więc oddycha ona bez wysiłku.
Natomiast w przebiegu astmy oskrzelowej w oskrzelach dochodzi do rozwoju stanu zapalnego. Spowodowany jest on zazwyczaj reakcją organizmu na alergeny obecne w otoczeniu, np. roztocza kurzu czy pleśnie. Stan zapalny rozwija się powoli – czasami tli się całymi latami. W tym czasie ścianki oskrzeli, stale podrażniane substancjami prozapalnymi, nie są w stanie normalnie pracować.
Pojawia się obrzęk błony śluzowej, kanaliki kurczą się, oskrzela zaczynają produkować zbyt dużo wydzieliny, która przeszkadza w swobodnym przepływie tlenu. Wszystko to sprawia, że oskrzela nie dostarczają wystarczającej ilości powietrza do płuc. Dziecko ma problemy z oddychaniem, kaszle, pojawiają się duszności.
Kosmetyki dla dzieci – jak wybrać bezpieczne?
Astma u dzieci – kto jest nią zagrożony?
W 90 procentach przyczyna astmy u dzieci to alergia i uczulenie na alergeny, takie jak kurz, pleśń, pyłki roślin czy sierść zwierząt. Ale w grupie ryzyka są także dzieci:
- często cierpiące na nawracające infekcje dróg oddechowych, wielokrotnie leczone antybiotykami
- mieszkające w dużych miastach, narażone na smog
- rodziców alergików – gdy mama dziecka jest alergiczką lub ma astmę, ryzyko, że dziecko zachoruje, wynosi 30 procent. Jeśli oboje rodzice są alergikami lub mają astmę – 70 procent
- rodziców palaczy – jeśli rodzice palą papierosy, ryzyko zachorowania dziecka na astmę wzrasta o 50 procent
- cierpiące na alergiczny nieżyt nosa – 80 procent chorych na astmę cierpi też na alergiczny nieżyt nosa
- z atopowym zapaleniem skóry. Od AZS często zaczyna się tzw. marsz alergiczny (uczulenie na jeden alergen przeradza się w alergię na kolejne), który kończy się astmą. Dzieci, które w pierwszym roku życia miały AZS, potem aż pięć razy częściej chorują na astmę
Jak złagodzić objawy alergii u dziecka?
Astma – objawy ataku
Najczęstszym (i często jedynym) objawem tego, że właśnie rozwija się astma u dziecka przez wiele lat może być kaszel. Jeśli nie włączymy odpowiedniego leczenia, choroba nasili się. Dopiero gdy dojdzie do pierwszego ataku astmy, nikt nie ma już wątpliwości, z jakiego rodzaju schorzeniem mamy do czynienia.
Podczas ataku astmy drobne mięśnie obecne w ścianach oskrzeli kurczą się, a oskrzela się zwężają. Pojawia się także obrzęk błony śluzowej wyściełającej oskrzela i nadmierna ilość gęstej, bardzo lepkiej i trudnej do odkrztuszenia wydzieliny, która je zatyka. Powietrze nie może swobodnie przepływać.
Dziecko podczas ataku astmy:
- kaszle – ale kaszel nie przynosi mu ulgi, wręcz przeciwnie, nasila duszność. Pod koniec napadu dziecko czasami odkrztusza śluzowatą, gęstą wydzielinę
- ma trudności z oddychaniem, czasami także kicha
- podczas wydechu wydaje charakterystyczne świsty
- może odczuwać ucisk w klatce piersiowej. Dzieci cierpiące na astmę mówią, że mają wrażenie, jakby „oddychały przez słomkę” albo jakby jakaś obręcz zaciskała się wokół ich klatki piersiowej
- ma bladą skórę, poci się, ma przyspieszone tętno, jest przestraszone – a płacz i krzyk tylko pogłębiają problemy z oddychaniem
Atak astmy trwa od kilku minut do kilku godzin i (nawet u tego samego dziecka) może wyglądać za każdym razem inaczej.
Jeśli dziecko się dusi, ma trudności z mówieniem, sinieje mu skóra wokół ust i palce rąk – są to objawy ciężkiego napadu astmy. Postaraj się uspokoić malucha, podaj leki i natychmiast wezwij pogotowie! Może bowiem dojść do niewydolności oddechowej, która zagraża życiu.
Alergia pokarmowa u dzieci – jak ją rozpoznać?
Objawy astmy u dziecka
Astma u dzieci ujawnia się najczęściej przed ukończeniem drugiego roku życia. Ale zwykle dziecko zostaje prawidłowo zdiagnozowane dopiero pomiędzy 5. a 10. rokiem życia, kiedy występują już typowe ataki duszności. Jeśli jesteś rodzicem dziecka, które często kaszle i jest leczone na nawracające infekcje dróg oddechowych – zacznij uważnie obserwować malca.
Można zacząć podejrzewać astmę u dziecka, jeśli:
- kaszel pojawia się zwykle w nocy, po wysiłku, pod wpływem emocji, np. gdy dziecko się śmieje lub płacze, lub na skutek zmiany temperatury powietrza, przykładowo gdy dziecko wyjdzie z ciepłego pomieszczenia na mróz
- dziecko reaguje kaszlem, gdy poczuje spaliny samochodowe, intensywny zapach lakieru czy farby, dym z papierosów,
- kaszel nie ustaje po leczeniu antybiotykami
- po zwykłym przeziębieniu dziecko kaszle przez kilka tygodni
- kilkulatek szybko się męczy, nie chce się bawić w gry wymagające wysiłku fizycznego, nawet po krótkim spacerze ma problemy z oddychaniem
Jeśli zaobserwujesz powyższe objawy astmy u dziecka, koniecznie udaj się z nim do alergologa. Niezbędna będzie diagnostyka w kierunku astmy. Lekarz musi osłuchać malca, być może zleci dodatkowe badania, takie jak: testy skórne, spirometria, testy IgE z krwi (choć ich wyniki bywają u dzieci poniżej 5 r.ż. niemiarodajne). Ogromnie ważny przy postawieniu diagnozy jest także wywiad z rodzicami, dlatego przygotuj się dobrze do wizyty i dokładnie opisz wszystkie objawy, które wzbudziły twój niepokój.
Uczulenie na leki u dzieci
Astma u dzieci – leczenie
Lekarz ustala leczenie astmy indywidualnie dla każdego dziecka. Ale zazwyczaj malec będzie musiał przyjmować kombinację kilku leków spośród następujących typów specyfików:
- glikokortykosteroidy wziewne – zmniejszające stan zapalny w nabłonku oskrzeli
- beta2-mimetyki – rozkurczające oskrzela i przerywające napad duszności (uwaga, nadużywanie tych leków może prowadzić do nasilenia stanu zapalnego w oskrzelach i zaostrzenia astmy)
- leki przeciwleukotrienowe (montelukast)
Leczenie astmy u dzieci odbywa się przy pomocy leków wziewnych. W przypadku takiej terapii ważna jest znajomość zasad prawidłowej aerozoloterapii. Warto zapytać lekarza, jak prawidłowo używać inhalatora, lub zobaczyć instruktaż na specjalnie przygotowanych zajęciach online – www.szkolaastmy.mp.pl.
O sposobie podawania leków, o tym, jak długo i w jakich dawkach dziecko powinno je przyjmować, decyduje wyłącznie lekarz. Nie wolno na własną rękę zmniejszać ich dawek – nawet jeśli dziecko czuje się lepiej. Astma jest chorobą przewlekłą i w większości przypadków leczenie trzeba włączyć na stałe, a dziecko (potem dorosły), powinno być pod stałą kontrolą lekarza.
