Spis treści
O czym świadczy podwyższone CRP?
CRP to składnik osocza krwi zdrowego człowieka.
Normalnie jest go bardzo mało ale szybko przybywa, gdy pojawia się stan zapalny (np. infekcja bakteryjna). W organizmie rozpoczyna się wówczas wiele reakcji służących wyeliminowaniu atakującego drobnoustroju, a to powoduje powstanie tzw. białek ostrej fazy, których ilość jest zależna od stopnia stanu zapalnego. Jednym z nich jest właśnie białko C-reaktywne.
Jak sprawdzić poziom CRP?
Badanie CRP może być wykonane o dowolnej porze dnia.
Do badania CRP nie trzeba wcale być na czczo! Do testów domowego użytku (ale podobne są także w niektórych przychodniach) wystarczy kropla krwi pobrana z opuszka palca.
Ale warto wiedzieć, że te najprostsze testy, choć szybkie i dlatego chętnie zlecane, mają dużą wadę – wskazują jedynie przedziały wartości CRP (poniżej 10 mg/l, od 10 do 40 mg/dl i powyżej).
Tymczasem im większa wartość CRP, tym poważniejszy stan zapalny. Dlatego lepsze jest badanie ilościowe, które precyzyjnie określa stężenie tego wskaźnika we krwi. Można też wówczas obserwować jego ilość w kolejnych dniach (rośnie czy spada).
Pobranie krwi – jak się przygotować?
Jakie są normy CRP?
Podwyższone CRP świadczy zwykle o stanie zapalnym w organizmie.
Obowiązujące normy CRP to:
- Niemowlęta i dzieci < 10 mg/l
- Mężczyźni < 5,8 mg/l
- Kobiety < 4,0 mg/l
Jeśli poziom CRP przekroczy 10 mg/l uznaje się, że w organizmie toczy się stan zapalny.
Stężenie 11– 40 mg/l świadczy o infekcji wirusowej (zwykle w przypadku przeziębienia nie przekracza 20 mg/l).
Wynik powyżej 40 mg/l to prawdopodobnie infekcja bakteryjna i jeśli stężenie rośnie (w ciężkich zakażeniach następnego dnia może być wyższe nawet o kilkaset procent!) jest to prawie zawsze wskazanie do podania antybiotyku.
Jakie jest stężenie CRP u osób otyłych i u palaczy?
U osób otyłych i palących papierosy stężenie CRP może być podwyższone (powyżej 10 mg/l) mimo braku infekcji.
Ilość CRP może także wzrastać w trzecim trymestrze ciąży oraz u kobiet stosujących doustną antykoncepcję hormonalną lub hormonalną terapię zastępczą. To normalne. Jeśli jednak są jakiekolwiek niepokojące objawy, warto zawsze sprawdzić, czy w organizmie nie toczy się stan zapalny.
Badanie CRP to test nieswoisty – wykrywa stan zapalny, ale nie wskazuje przyczyny problemu.
Dlatego zawsze trzeba interpretować wynik w powiązaniu z objawami, jakie ma dana osoba i jak najszybciej starać się ustalić źródło stanu zapalnego za pomocą innych badań.
Dlaczego CRP może być wysokie?
Najczęściej przyczyną wzrostu ilości białka C-reaktywnego we krwi jest przeziębienie czy grypa.
Jednak jego poziom rośnie także w innych sytuacjach. Należą do nich m.in.:
- infekcje grzybicze i pasożytnicze
- stany zapalne poszczególnych narządów (np. płuc)
- nowotwory
- zapalenie stawów
- stany po urazach
- zapalenia narządów miednicy mniejszej (np. jajników)
- zawał
- niewydolność nerek
- choroby autoimmunologiczne (np. toczeń).
5 najważniejszych badań profilaktycznych, które powinnaś zrobić przynajmniej raz w roku
Jak szybko spada CRP po antybiotyku?
Poziom tego białka szybko spada, gdy zastosowane leki są skuteczne. Po rozpoczęciu leczenia wartość CRP w ciągu doby powinna się zmniejszyć przynajmniej o 20 procent (a zdarza się, że nawet 50 procent). Jeśli zatem CRP wynosiło 80 mg/l to po 24 godzinach leczenia powinno się obniżyć do 60-40 mg/l.
Jak szybko rośnie i spada CRP po infekcji?
Zwykle po 3-4 dniach (maksymalnie do tygodnia) od ustąpienia stanu zapalnego stężenie białka C-reaktywnego wraca do normy.
CRP pozwala lepiej monitorować prawidłowość leczenia.
Poziom białka C-reaktywnego szybko spada, gdy zastosowane leki są skuteczne. Po rozpoczęciu leczenia wartość CRP w ciągu doby powinna się zmniejszyć przynajmniej o 20 procent (a zdarza się, że nawet 50 procent). Jeśli zatem CRP wynosiło 80 mg/l to po 24 godzinach leczenia powinno się obniżyć do 60-40 mg/l.
Gdy obniży się tylko nieznacznie, pozostanie na tym samym poziomie lub co gorsza wzrośnie, to znaczy, że bakterie powodujące infekcje mogą być odporne na zastosowany antybiotyk i warto rozważyć jego zmianę, nie czekając kilku dni na poprawę stanu zdrowia.
Bywa też tak, że w trakcie leczenia infekcji bakteryjnej najpierw stężenie CRP mocno spada, a potem znowu rośnie. To zwykle znaczy, że bakterie uodporniły się na podawany antybiotyk, lub doszło do zakażenia innymi drobnoustrojami. Wówczas na ogół trzeba zmienić antybiotyk albo włączyć drugi.
Dlaczego CRP nie spada?
Gdy obniży się tylko nieznacznie, pozostanie na tym samym poziomie lub co gorsza wzrośnie, to znaczy, że bakterie powodujące infekcje mogą być odporne na zastosowany antybiotyk i warto rozważyć jego zmianę, nie czekając kilku dni na poprawę stanu zdrowia. Bywa też tak, że w trakcie leczenia infekcji bakteryjnej najpierw stężenie CRP mocno spada a potem znowu rośnie. To zwykle znaczy, że bakterie uodporniły się na podawany antybiotyk, lub doszło do zakażenia innymi drobnoustrojami. Wówczas na ogół trzeba zmienić antybiotyk albo włączyć drugi.
Dzięki badaniu białka ostrej fazy można wykryć powikłanie po zabiegu chirurgicznym, przeszczepie narządu i oparzeniach.
Jeśli poziom białka C reaktywnego zaczyna wzrastać (a to dzieje się już nawet po 2 godzinach od pojawienia się komplikacji) można szybko wdrożyć odpowiednie postępowanie. Systematyczne oznaczanie stężenia tego białka bywa również zalecane u osób po leczeniu antynowotworowym (np. po operacji raka żołądka) w celu możliwie szybkiego wykrycia nawrotu choroby.
Im mniej białka C reaktywnego, tym lepiej.
Ale warto też wiedzieć, że jeśli jest go zbyt mało (wartości bliskie zeru), może to świadczyć o problemach z wątrobą.
Czy wysokie CRP to większe ryzyko zawału?
CRP pozwala ocenić ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego.
Rozwój miażdżycy związany jest z istnieniem w organizmie stanu zapalnego o niewielkim nasileniu. CRP warto zatem wykonywać profilaktycznie np. raz w roku. Jeśli stężenie białka C-reaktywnego wynosi:
- < 1 mg/l – małe ryzyko sercowo-naczyniowe
- 1–3 mg/l – umiarkowane ryzyko sercowo-naczyniowe
- >3 mg/l – duże ryzyko sercowo-naczyniowe
Oczywiście badanie trzeba wykonywać wówczas, gdy czujemy się ogólnie zdrowi, tzn. nie mamy żadnych objawów ewentualnej infekcji, bo tylko wówczas będzie ono miarodajne.
Bakterie w moczu – czy zawsze są groźne?
CRP u noworodka
W 2.-3. dobie po urodzeniu CRP u malucha może być lekko podwyższone. To stan fizjologiczny i najczęściej nie jest podstawą do podania antybiotyków. Jednak konieczne jest sprawdzanie stężenia białka C-reaktywnego w kolejnych godzinach życia, by sprawdzić, czy nie rozwija się jednak jakiś stan zapalny.
Źródła:
- https://www.medicover.pl/Data/Files/storage_files/2018/12/11/cd7f3415-ebe7-4457-aaf6-b15a6d180c7a/artykul-bialko-c-reaktywne.pdf
- https://www.labtestsonline.pl/test/bialko-c-reaktywne
