Zmiany na ustach mogą pojawiać się z bardzo różnych powodów – od zwykłego wysuszenia skóry, poprzez infekcje wirusowe i bakteryjne, aż po nowotwory. Usta, podobnie jak reszta naszego ciała, wymagają pielęgnacji i ochrony przed szkodliwym działaniem słońca, wiatru, mrozu. Żadnej zmiany na ustach nie należy lekceważyć, ale też nie z każdą trzeba zgłaszać się do lekarza. Wiele możemy zrobić sami.
Spis treści
Suche i spierzchnięte usta
Suchość skóry ust, jej łuszczenie się i pękanie najczęściej ma związek z warunkami, w jakich przebywamy. Klimatyzowane pomieszczenia, intensywne słońce, wiatr, mróz sprzyjają wysuszeniu skóry. Spierzchnięte usta będą miały także osoby, które zbyt często oblizują usta. Ślina zawiera enzymy trawienne, które nasilają przesuszenie skóry ust, co może prowadzić do jej pękania.
Suche usta – przyczyny
Suchość ust może także świadczyć o niedoborach witamin (A, B, C) oraz o słabym nawodnieniu organizmu. Suchość i łuszczenie się skóry ust może towarzyszyć schorzeniom przebiegającym z wysoką temperaturą oraz alergiom. Sprzyja im także palenie papierosów, stosowanie niewłaściwych kosmetyków i niektórych leków, np. leków moczopędnych, retinoidów.
Spierzchnięte usta mogą także sygnalizować poważniejsze kłopoty zdrowotne – problemy z tarczycą, choroby autoimmunologiczne, cukrzycę, łuszczycę. Jeżeli pomimo prawidłowej pielęgnacji problem nie ustępuje, idź do lekarza, aby poznać przyczynę dolegliwości.
Aby usta były gładkie, warto dwa razy w tygodniu zrobić peeling. Nie trzeba szukać wymyślnych kosmetyków. Wystarczy łyżeczkę cukru zmieszać z oliwą. Następnie mieszankę nakładamy na usta i ruchem okrężnym masujemy usta przez kilka minut. Nadmiar spłukujemy ciepłą wodą. Ważne jest także, aby regularnie nawilżać skórę ust. Na spierzchnięte usta można nakładać oliwę z oliwek lub wazelinę. W mroźne i wietrzne dni, ale również w słoneczne, skórę ust chronimy pomadką ochronną, najlepiej z filtrem i witaminami.
Kondycja skóry ust uzależniona jest także od diety. Jeżeli brakuje w niej witamin B i E oraz minerałów (głównie magnezu i wapnia), skóra na ustach będzie miała tendencję do pierzchnięcia i pękania. Oczywiście, niedobory witaminowe można uzupełnić, ale nie stanie się to z dnia na dzień. Dlatego w okresie regeneracji skóry lepiej zrezygnować z potraw pikantnych, słonych i kwaśnych, aby dodatkowo nie podrażniać warg. Ważnym elementem jest też regularne nawadnianie organizmu. Należy wypijać 2 litry wody mineralnej dziennie.
Zmiany na języku: kropki, bruzdy, żółty nalot, popękany język…
Zajady, czyli zapalenie kątów ust
Zajady to potoczna nazwa zapalenia kątów ust. Objawem są bolesne i zaczerwienione kąciki wargowe, które mogą pękać i przekształcać się w nadżerki. W okresie gojenia w miejscach pęknięć pojawiają się strupy.
Zajady – przyczyny
Wśród przyczyn zapalenia kątów ust najczęściej wymienia się zakażenia drożdżakowe oraz infekcje bakteryjne. Zajadom sprzyja również obniżenie odporności organizmu, cukrzyca (często jest to pierwszy objaw choroby), zaburzenia wchłaniania, próchnica zębów, brak należytej higieny jamy ustnej, anemia oraz AIDS. Kolejną przyczyną powstawania zajadów są niedobory witamin, głównie z grupy B, oraz żelaza i cynku.
Pierwszym krokiem w leczeniu zajadów jest ustalenie przyczyny, która je wywołuje. Przy głębokich nadżerkach zaleca się preparaty przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne oraz witaminę B2. Aby przyspieszyć gojenie się zajadów, można sięgnąć po świeży ogórek, aloes, miód, oliwę z oliwek oraz czosnek. Ale korzystając z tego ostatniego, trzeba się nastawić na ból i silne pieczenie, ponieważ czosnek jest naturalnym antybiotykiem.
Zajady pojawiają się najczęściej u osób przemęczonych, zestresowanych i niedożywionych. Dlatego też w diecie nie może brakować produktów, które wzmacniają i stymulują układ odpornościowy do walki z drobnoustrojami chorobotwórczymi. Oprócz wspomnianej już witaminy B należy wzbogacać dietę o witaminę C. A więc jemy nie tylko owoce cytrusowe i leśne, ale także mięso, groch, fasolę, warzywa liściaste (szpinak, kapusta, sałata). Potrzebne są także produkty mleczne z żywymi kulturami bakterii (kwaśne mleko, kefir, naturalne jogurty), które odbudowują florę bakteryjną w przewodzie pokarmowym.
Jak leczyć zajady? Domowe sposoby na zajady
Opryszczka wargowa
Opryszczka wargowa – przyczyny
Potocznie nazywana jest „zimnem” lub febrą. Opryszczka wargowa jest chorobą zakaźną, którą wywołuje wirus herpes simplex. Przed wystąpieniem zmian można odczuwać bolesność, mrowienie i swędzenie w miejscu wykwitu opryszczki. „Zimno” zazwyczaj pojawia się na granicy warg. W pierwszym etapie rozwoju infekcji widoczne są żółtawe, liczne, wypełnione płynem pęcherzyki na ustach. Zdarza się, że zmiana na ustach wychodzi poza czerwień wargową.
Opryszczka może się pojawić także na błonie śluzowej nosa. Stopniowo pęcherzyki przysychają i w końcowej fazie w miejscu, gdzie były, pojawia się strup. Czasem strup pęka i z ranki sączy się krew. Opryszczka trwa zwykle od 4 do 10 dni i ustępuje bez pozostawienia śladu, ewentualnie może być widoczne niewielkie przebarwienie.
Wirusa opryszczki nie da się usunąć z organizmu, a to sprawia, że dolegliwość może powracać. Sprzyja temu osłabienie odporności, które może mieć związek z silnym stresem, przemęczeniem lub chorobą. Opryszczka może także pojawić się po ekspozycji na słońce, u kobiet także w czasie miesiączki.
Aby zminimalizować objawy opryszczki lub powstrzymać jej wystąpienie, już przy pierwszych objawach (swędzenie, mrowienie) należy zastosować krem przeciwwirusowy, który można kupić w aptece bez recepty. Wirus pozostanie w stanie uśpienia, jeżeli będziemy starannie nawilżać usta i unikać czynników, które sprzyjają rozwojowi opryszczki. Ważne jest także właściwe odżywianie (bogate w witaminy i minerały), dbanie o florę bakteryjną jelit, która decyduje o sile naszego układu immunologicznego.
Domowe sposoby na opryszczkę. Co na opryszczkę?
Kontaktowe zapalenie warg
Zapalenie warg – przyczyny
Zazwyczaj rozwija się po kontakcie warg z kosmetykami lub pożywieniem, na które jesteśmy uczuleni. Gdy reakcja alergiczna się rozwinie, usta robią się mocno czerwone, są obrzęknięte, a skóra na nich może pękać i się łuszczyć. Zapalenie może rozszerzyć się na błonę śluzową policzków i brzegów języka.
Wśród kosmetyków, które mogą doprowadzić do zapalenia warg, wymienia się pasty do zębów, płyny do płukania ust, szminkę, krem do twarzy. W przypadku pokarmów najczęściej uczulenie pojawia się po zjedzeniu cytrusów, czasem jabłek lub niektórych przypraw. W rzeczywistości każdy element naszej diety może być przyczyną zapalenia. Należy unikać pokarmów i kosmetyków prowokujących zmiany.
Sine usta
Sine usta mogą pojawić się u każdego, kto przemarznie. Po rozgrzaniu się usta wracają do normalnej barwy.
Sine usta – przyczyny
Sine wargi mogą sygnalizować problemy kardiologiczne polegające na niedotlenieniu organizmu. To bardzo niepokojący objaw, jeżeli występuje u dziecka, ponieważ może świadczyć o zablokowaniu dróg oddechowych przez ciało obce, np. klocek. Gdy dojdzie do takiej sytuacji, dziecko krztusi się i próbuje wypluć ciało obce. To nie zawsze pomaga, dlatego warto znać chwyt Heimlicha, który ułatwia udrożnienie dróg oddechowych.
Sinobordowe usta i niebieskawe paznokcie miewają osoby cierpiące z powodu astmy, zapalenia płuc lub rozedmy płuc. Siniejące wargi to także jeden z symptomów anemii, czyli niedokrwistości, co oznacza niski poziom hemoglobiny (czerwonych krwinek) oraz hematokrytu we krwi. Konieczne jest szybkie wykonanie morfologii i innych badań, aby ustalić przyczynę dolegliwości.
Anemia ma wiele twarzy i dlatego nie należy zwlekać z diagnozą. Objawem anemii jest osłabienie, męczliwość, zawroty głowy, problemy z koncentracją oraz przyspieszone bicie serca. Skóra chorego na anemię jest nienaturalnie blada.
Rozpoznanie przyczyny i wdrożenie odpowiedniego leczenia może uwolnić pacjenta od siniejących ust.
Dieta przy anemii. Jak wzbogacić dietę w żelazo?
Afty
Mogą się rozwijać na języku, wargach, policzkach oraz w gardle. To niewielkie, ale bolesne owrzodzenie. Wyglądem przypomina krater wypełniony białawą substancją.
Afty – przyczyny
Nie poznano dokładnie przyczyn powstawania aft. Wiadomo jednak, że sprzyjają im:
- niedobory pokarmowe – zbyt mało witaminy B12, cynku, kwasu foliowego i żelaza,
- urazy mechaniczne, w tym źle dobrana proteza zębowa lub aparat ortodontyczny,
- przygniecenie śluzówki podczas leczenia dentystycznego,
- różne schorzenia, w tym celiakia i choroba Leśniowskiego-Crohna, alergie, zakażenie wirusem HIV oraz zaburzenia hormonalne.
Afty pojawiają się także po przeżyciu silnego stresu; skłonność do ich powstawania można również odziedziczyć.
Większość aft goi się samoistnie w ciągu kilku, kilkunastu dni. Leczenie afty polega na zmniejszaniu bólu i przyspieszaniu gojenia się nabłonka. Pomagają w tym preparaty z kwasem hialuronowym, płukanki z szałwii, liści malin oraz łopianu lekarskiego. W ciężkich przypadkach aftozy konieczne może być podanie antybiotyku.
Przy nawracających aftach wskazana jest konsultacja lekarska, zrobienie podstawowych badań (z krwi, testów alergicznych) oraz rozpoczęcie leczenia, które uwolni od dokuczliwych aft.
Zmiany na języku: kropki, bruzdy, żółty nalot na języku, popękany język
Plamki Fordyce’a
To zmiana łagodna, ale wywołuje u wielu osób niepokój. Są to małe, jasne, czasem żółtawe lub czerwone, plamki lub grudki na skórze wielkości kilku milimetrów. Mogą pojawiać się na twarzy, na ustach, powiekach. Rozwijają się także na zewnętrznych narządach płciowych. Plamki Fordyce’a są bezbolesne, nie swędzą, nie można się nimi zarazić. Powstają, gdy w gruczołach łojowych zgromadzi się sebum. Mogą występować pojedynczo lub w większych skupiskach.
Plamki Fordyce’a są powszechne. Ma je około 80 proc. dorosłych. Są obecne w skórze od urodzenia, ale stają się widoczne dopiero w okresie dojrzewania. Budzą jednak niepokój. Dlatego aby odzyskać spokój, warto je pokazać lekarzowi. Lekarze odradzają chirurgiczne usuwanie grudek chirurgicznie lub laserowo, ponieważ istnieje ryzyko powstania blizn.
Plamki Fordyce’a – przyczyny
Plamki Fordyce’a są wynikiem zaburzeń pracy gruczołów łojowych. Ich widoczność można zmniejszyć za pomocą diety. Jej podstawą powinno być ograniczenie spożycia cukrów, soli i produktów przetworzonych. Potraw nie należy przyrządzać w dużej ilości tłuszczu, zwłaszcza zwierzęcego. Odstawiamy alkohol i napoje gazowane. Jeśli możesz, wybieraj produkty z upraw ekologicznych. Szczególnie dotyczy to warzyw, mięsa i nabiału.
Ważne jest także właściwe nawilżenie organizmu, czyli wypijanie każdego dnia ok. 2 litrów wody mineralnej. Kondycja skóry poprawi się, gdy w diecie nie zabraknie witaminy A, D, witamin z grupy B oraz kwasów omega-3 (ryby). Trzeba się także rozstać z nałogiem palenia.
Widoczność plamek Fordyce’a może zmniejszyć się po zastosowaniu kremu z tretinoiną, która powoduje prawidłowe złuszczanie się komórek blokujących ujścia mieszków włosowych, czyli nie dopuszcza do gromadzenia się łoju.
Rak wargi
Rak wargi dolnej jest jednym z nowotworów jamy ustnej, który w większości przypadków występuje u mężczyzn między 50. a 70. rokiem życia. Nowotwór charakteryzuje się występowaniem twardych zmian, które pokryte są strupkiem; z czasem przekształcają się w bolesne owrzodzenia. Rak wargi dolnej to zazwyczaj rak kolczystokomórkowy skóry.
Rak wargi – przyczyny
Wśród przyczyn choroby wymienia się głównie tryb życia oraz wiek, a także:
- spożywanie w nadmiarze wysokoprocentowego alkoholu
- palenie tytoniu (80–90 proc. przypadków)
- nadmierną ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe
- zakażenie wirusem HPV
- brak higieny jamy ustnej
- stany zapalne w ustach oraz stany przedrakowe
Rak wargi rozwija się wolno, ale systematycznie niszczy wargę i okoliczne tkanki. Taki rozwój procesu trwa kilkanaście miesięcy, a niekiedy parę lat.
Wcześnie wykryty rak wargi dolnej daje dobre wyniki w leczeniu. Dlatego z wszelkimi podejrzanymi guzkami na wardze należy iść do chirurga, dermatologa lub onkologa. Szybka diagnoza daje 70 proc. szans na wyleczenie. Ocenę zmiany na ustach poprzedza wykonanie biopsji. Leczenie polega na zabiegu chirurgicznym (usunięcie zmiany na ustach) i zastosowaniu radioterapii lub/i chemioterapii.
Niesmak w ustach – co może oznaczać?
Ssawka na ustach
Charakterystyczny pęcherzyk, bąbelek na ustach u dziecka nie jest groźną przypadłością, ale jest związany ze ssaniem piersi lub smoczka. Z czasem sam zniknie. Kiedy się pojawia i jak go rozpoznać?
Ssawka, bąbelek, pęcherzyk od ssania ma kolor lekko biały lub mlecznobiały. Zwykle pojawia się na górnej wardze, w jej centralnej części. Z czasem wysusza się i odpada jako fragment naskórka. Na ustach nie ma po nim śladu. Ale warto wiedzieć, że może występować cyklicznie przez pierwsze pół roku życia dziecka.
Pęcherzyk na ustach dziecka zazwyczaj jest większy po karmieniu i zmniejsza się, gdy dziecko przestaje ssać. Nie ma potrzeby smarować go maściami czy kremami.
Źródło:
- „Praktyczny poradnik medyczny dla każdego”, Wydawnictwo Amber, 2001
